వికీపీడియా:వీడియోవికీ/మలేరియా

వీడియోవికీ/మలేరియా (ట్యుటోరియల్)
దస్త్రం:వికీపీడియా-వీడియోవికీ-మలేరియా.webm
వికీమీడియా కామన్స్ లింకు
వీడియో రూపొందించడానికి సోపానాలు
1	వాయిస్ ఓవర్ చేర్చండి
2	వికీమీడియా కామన్స్ కు అప్లోడ్ చేయండి

పరిచయము

మలేరియా (Malaria), దోమల ద్వారా వ్యాపించే ఒక రోగం. మనిషి రక్తంలో పరాన్నజీవులు చేరినప్పుడు మలేరియా సోకుతుంది.

రోగ లక్షణాలు

ఇది సాధారణంగా జ్వరం, అలసట, వాంతులు, తలనొప్పి వంటి లక్షణాలను కలిగిస్తుంది.

తీవ్రమైన రోగ లక్షణాలు

తీవ్రమైన సందర్భాల్లో మలేరియా పచ్చకామెర్లు, మూర్ఛలు, కోమా లేదా మరణానికి కారణమవుతుంది.

లక్షణాలు కనిపించే సమయం

వ్యాధి సోకిన దోమ కాటుకు గురైన పది నుంచి పదిహేను రోజుల తరువాత లక్షణాలు కనిపించటం మొదలవుతాయి.

సరియైన చికిత్స లేకపోవడం వల్ల ప్రమాదం

సరియైన చికిత్స అందించకపోతే, కొన్ని నెలలు గడిచిన తరువాత, వ్యాధి పునరావృతమవుంటుంది.

పాక్షిక రోగనిరోధక శక్తి

కొద్ది కాలం కిందే వ్యాధి నుండి బయటపడినవారికి, వ్యాధి మళ్ళీ సంక్రమిస్తే తేలికపాటి లక్షణాలే కనిపిస్తాయి. రోగనిరోధక శక్తి వల్ల ఇలా అవుతుంది. కొన్ని నెలలు, సంవత్సరాలు గడిచిన తరువాత మలేరియాకు సంబంధించి నిరోధక శక్తి ఏమీ ఉండదు.

కారణాలు

ప్లాస్మోడియం క్రిమి ప్రజాతికి చెందిన ఒంటె-కణ సూక్ష్మజీవులు మలేరియాకు మూలకారణం.

ప్రాథమిక సంక్రమణ

ఈ వ్యాధి సాధారణంగా వ్యాధి సోకిన ఆడ అనోఫిలస్ దోమలు ద్వారా వ్యాపిస్తుంది. దోమ కాటు వేసేటప్పుడు దోమ లాలాజలం నుండి పరాన్నజీవులను మనిషి రక్తంలోకి ప్రవేశిస్తాయి.

కాలేయానికి సంక్రమణ

పరాన్నజీవులు రక్తం ద్వారా కాలేయానికి ప్రయాణిస్తాయి. అక్కడ అవి పరిపక్వమై, పునరుత్పత్తి చెందుతాయి.

మలేరియాలోని రకాలు

ప్లాస్మోడియం అనే పరాన్నజీవి ఐదు జాతులు మానవులకు సోకుతాయి, వ్యాప్తి చెందుతాయి. చాలావరకు మరణాలు పి-ఫాల్సిపరం వల్ల సంభవిస్తాయి.

రోగ నిర్ధారణ

మలేరియా సాధారణంగా రక్తాన్ని సూక్ష్మ పరీక్ష చేయడం ద్వారా నిర్ధారిస్తారు. పరిస్థితిని బట్టి కొన్ని సందర్భాలలో యాంటిజెన్-ఆధారిత పరీక్షలు లేదా పాలీమెరేస్ చైన్ రియాక్షన్ పరీక్షలు కూడా నిర్వహిస్తారు.

నివారణ

దోమల వలల ద్వారా దోమ కాటును నివారించడం ద్వారా వ్యాధి ప్రమాదాన్ని తగ్గించవచ్చు. అలాగే పొలాలలో పురుగుమందులను చల్లడం, నిలిచి ఉన్న నీటిని తీసివేయటం వంటి దోమల నియంత్రణ చర్యలతో కూడా వ్యాధి వ్యాప్తిని తగ్గించవచ్చు.

శిశువులు, గర్భిణీలకు రోగనిరోధకాలు

సల్ఫాడాక్సిన్, పిరిమెథమైన్ కలసిన మందులు వాడి శిశువులలోను, మొదటి మూడునెలల గర్భంతో ఉన్న గర్భిణిలకూ మలేరియా అధిక రేటు ఉన్న ప్రాంతాలలో వ్యాధి సంక్రమణ ఆపవచ్చు.

టీకా

సమర్థవంతమైన టీకా (వ్యాక్సిన్) అవసరం ఉన్నప్పటికీ ఇప్పటి దాకా లేదు. అభివృద్ధి చేసే ప్రయత్నాలు కొనసాగుతున్నాయి.

చికిత్స

మలేరియాకు సిఫార్సు చేసిన చికిత్స ఆర్టెమిసినిన్ ఉన్న యాంటీ మలేరియల్ మందులు. రెండవ దశలో మెఫ్లోక్విన్, ల్యూమ్ఫాంట్రిన్ లేదా సల్ఫాడాక్సిన్ పిరిమెథమైన్ వంటి మందులు ఇవ్వొచ్చు.

ఇతర చికిత్సలు

ఆర్టెమిసినిన్ అందుబాటులో లేకపోతే క్వినైన్, డాక్సీసైక్లిన్తో పాటు వాడవచ్చు.

సాంక్రమిక రోగ విజ్ఞానం

ఈ వ్యాధి ఉష్ణమండల, ఉపఉష్ణమండల ప్రాంతాలలో విస్తృతంగా ఉంది, భూమధ్యరేఖ చుట్టూ ఉన్న ప్రదేశాలలో 2016లో 21.6 కోట్ల కేసులు నమోదు అయ్యాయి.

మరణం ప్రమాదం

ప్రతి ఏటా, మలేరియా మూలంగా సుమారుగా 4,45,000 నుండి 7,31,000 మంది దాకా మరణిస్తున్నారు. ఈ మరణాల్లో 90% ఆఫ్రికాకు చెందినవి.

వ్యాధి వ్యాపించే రీతి

2000 - 2015 సంవత్సరాల మధ్య ప్రపంచవ్యాప్తంగా వ్యాధి వ్యాప్తి 37% తగ్గింది. కానీ 2014 నుండి వ్యాప్తి పెరగటం మొదలైంది, ఆ సంవత్సరంలో సుమారు 19.8 కోట్ల కేసులు నమోదు అయ్యాయి.

ప్రమాదంలో ఉన్న జనాభా

మలేరియా సాధారణంగా పేదరికంతో ముడిపడి ఉంటుంది. అలాగే ఆర్థిక అభివృద్ధిపై పెద్ద ప్రతికూల ప్రభావాన్ని చూపుతుంది.

ఆర్థిక వ్యవస్థలపై ప్రభావం

ఉదాహరణకు, ఆఫ్రికాలో, ఆరోగ్య సంరక్షణ ఖర్చులు పెరగడం, పని చేసే సామర్థ్యం కోల్పోవడం మరియు పర్యాటక రంగంపై ప్రతికూల ప్రభావాల వల్ల సంవత్సరానికి 12 బిలియన్ డాలర్లు నష్టం వాటిల్లుతుందని అంచనా.