స్వరాజ్ ప్రకాష్ గుప్తా
డా. ఎస్. పి. గుప్తా | |
|---|---|
 డా. స్వరాజ్ ప్రకాష్ గుప్తా | |
| జననం | 1931 |
| మరణం | 2007 |
| జాతీయత | భారతీయుడు |
స్వరాజ్ ప్రకాష్ గుప్తా (ఎస్. పి. గుప్తా, 1931-2007) ప్రముఖ భారతీయ పురావస్తు శాస్త్రవేత్త, చరిత్రకారుడు, ఇండియన్ ఆర్కియాలజికల్ సొసైటీ ఛైర్మన్, ఇండియన్ హిస్టరీ అండ్ కల్చర్ సొసైటీ వ్యవస్థాపకుడు, అలహాబాద్ మ్యూజియం డైరెక్టర్. అతను సింధు లోయ నాగరికత ప్రదేశాలలో జరిపిన అనేక త్రవ్వకాల్లో, అయోధ్యలోని బాబ్రీ మసీదు క్రింద ధ్వంసమైన రామమందిరం ఉనికికి మద్దతు ఇచ్చినందుకు అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందాడు.[1]
కెరీర్
[మార్చు]డాక్టర్ గుప్తా పురాతత్వ, ఇండియన్ ఆర్కియాలజికల్ సొసైటీ జర్నల్లో అనేక సంపుటాలను సవరించాడు. అతను విశిష్ట పురావస్తు శాస్త్రవేత్త, కళా చరిత్రకారుడు, అతను అనేక బంగారు పతకాలు, పురావస్తు శాస్త్రంలో ఎక్సలెన్స్ కోసం సర్ మోర్టిమర్ వీలర్ బహుమతిని అందుకున్నాడు. ఇండియన్ సొసైటీ ఫర్ ప్రీహిస్టారిక్ అండ్ క్వాటర్నరీ స్టడీస్ 2009లో అతని గౌరవార్థం ఒక సంపుటిని ప్రచురించింది.[2]
అయోధ్య వివాదం
[మార్చు]డా. గుప్తా అయోధ్య వివాదంలో ఆలయ అనుకూల పక్షాన్ని సమర్థించిన ప్రముఖ పండితుడు. మసీదు కింద 10వ శతాబ్దపు ఆలయానికి సంబంధించిన ఆధారాలు ఉన్నాయని, దానిని బాబర్ (మొఘల్ సామ్రాజ్య స్థాపకుడు, ప్రస్తుత ఉజ్బెకిస్తాన్‌కు చెందిన టర్కిక్ ఆక్రమణదారుడు) కూల్చివేయడం జరిగిందని అతను వాదించాడు. ఈ దేవాలయం ఒక హిందూ తీర్థయాత్ర, చాలా మంది హిందువులు రాముని జన్మస్థలమని విశ్వసించడం వల్ల హిందూధర్మంలోని అత్యంత పవిత్రమైన దేవాలయాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుందని ఈయన వాదించాడు.[2][3]
వ్యక్తిగత జీవితం
[మార్చు]బాల్యం నుండి గుప్తా రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్ సభ్యుడు. డాక్టర్ గుప్తా తన జీవితాంతం బ్రహ్మచారిగా మిగిలిపోయాడు.[4]
అతను పక్షం రోజులుగా అనారోగ్యంతో బాధపడుతూ, తీవ్రమైన ఆస్తమా, శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బందితో 76 సంవత్సరాల వయస్సులో 3 అక్టోబర్ 2007 సాయంత్రం ఒక ప్రైవేట్ నర్సింగ్ హోమ్‌లో మరణించాడు.
రచనలు, పరిశోధనా వ్యాసాలు
[మార్చు]చరిత్ర, సంస్కృతి
[మార్చు]- పర్యాటకం, మ్యూజియంలు అండ్ స్మారక చిహ్నాలు (1975)
- ది రూట్స్ ఆఫ్ ఇండియన్ ఆర్ట్ (1980) (ఫ్రెంచ్ ఎడిషన్: 1990)
- భారతదేశంలో కల్చరల్ టూరిజం (S. P. గుప్తా, K. లాల్), ఇంద్రప్రస్థ మ్యూజియం ఆఫ్ ఆర్ట్ అండ్ ఆర్కియాలజీ అండ్ D. K. ప్రింట్‌వరల్డ్, 2002, ISBN 8124602166.
- భారతీయ కళ అంశాలు : టెంపుల్ ఆర్కిటెక్చర్, ఐకానోగ్రఫీ, ఐకానోమెట్రీతో సహా (S. P. గుప్తా, S. P. ఆస్థాన) న్యూఢిల్లీ: ఇంద్రప్రస్థ మ్యూజియం ఆఫ్ ఆర్ట్ అండ్ ఆర్కియాలజీ, 2002, ISBN 81-246-0213-1.
- భారతదేశంలోని దేవాలయాలు (S. P. గుప్తా, V. సోమసేఖ్) న్యూఢిల్లీ: సెంటర్ ఫర్ రీసెర్చ్ అండ్ ట్రైనింగ్ ఇన్ హిస్టరీ, ఆర్కియాలజీ అండ్ పాలియో-ఎన్విరాన్‌మెంట్, 2010, ISBN 8124604959.
పురావస్తు శాస్త్రం, చరిత్ర
[మార్చు]- సోవియట్ సెంట్రల్ ఆసియా, ఇండియన్ బోర్డర్‌ల్యాండ్స్ ఆర్కియాలజీ (2 వాల్యూమ్‌లు) (1978)
- డైమెన్షన్స్ ఇన్ ఇండియన్ హిస్టరీ అండ్ ఆర్కియాలజీ (S. P. గుప్తా, K. S. రామచంద్రన్, eds.) న్యూఢిల్లీ: ఇండియన్ హిస్టరీ అండ్ ల్చర్ సొసైటీ, 1993.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Misra, V. N.; Kanungo, A. K. (2009). Dr. Swarajya Prakash Gupta : an academic and human profile. Pune: Indian Society for Prehistoric and Quaternary Studies. ISBN 9788190833004.
- ↑ 2.0 2.1 Bernbeck, Reinhard; Pollock, Susan (February 1996). "Ayodhya, Archaeology, and Identity". Current Anthropology. 37 (1): S138–S142. doi:10.1086/204467. JSTOR 2744239. S2CID 143935761.
- ↑ Guha-Thakurta, Tapati (August 2004). "Notes". Monuments, Objects, Histories, Institutions of Art in Colonial and Post-Colonial India. New York: Columbia University Press. pp. 363–364. doi:10.7312/guha12998. ISBN 9780231503518. JSTOR 10.7312/guha12998.15.[permanent dead link]
- ↑ Navlakha, Gautam (1994). "Recovering, Uncovering or Forfeiting the Past?". Economic and Political Weekly. 29 (47): 2961–2963. ISSN 0012-9976. JSTOR 4402029.