హరిహరాలయ
ហរិហរាល័យ | |
 | |
  హరిహరాలయ కంబోడియాలో ఆలయ ఉనికి | |
| ఇతర పేర్లు | రోలూస్ |
|---|---|
| స్థానం | సీం రీప్, కంబోడియా |
| ప్రాంతం | దక్షిణాసియా |
| నిర్దేశాంకాలు | 13°20′N 103°58′E / 13.333°N 103.967°E |
| రకం | పురావస్తు ప్రదేశం |
| చరిత్ర | |
| నిర్మించినవారు | జయవర్మన్ II |
| పదార్థాలు | ఇసుకరాయి, లేటరైట్, ఇటుక |
| స్థాపన తేదీ | 9వ శతాబ్దం AD |
| పీరియడ్‌లు | మధ్య పీరియడ్ |
| స్థల గమనికలు | |
| స్థితి | నాశనం అయింది |
| ప్రజలకు అందుబాటు | Yes |
| Architecture | |
| వాస్తు రీతులు | ప్రీహ్ కో |
హరిహరాలయ (ఖ్మేర్: ហរិហរាល័យ) అనేది ఒక పురాతన నగరం, ఇది కంబోడియాలోని సీమ్ రీప్ సమీపంలో ఉన్న ఒక పురాతన నగరం, ఇది ఇప్పుడు రోలుయోస్ (ఖ్మేర్: រលួស) అని పిలువబడుతుంది. నేడు, నగరం అవశేషాలు అనేక రాజ ఆలయాల శిథిలాలు: ప్రీ కో, బకాంగ్ వంటివి మిగిలి ఉన్నాయి.
వ్యుత్పత్తి శాస్త్రం
[మార్చు]ఈ 7వ శతాబ్దపు హరిహర శిల్పం కంబోడియాలోని నమ్ డా నుండి వచ్చింది. "హరిహరలయ" అనే పేరు ఆంగ్కోరియన్ పూర్వ కంబోడియాలో ప్రముఖమైన హిందూ దేవత హరిహర పేరు నుండి వచ్చింది. "హరిహర" అనే పేరు "హరి" (విష్ణు సహస్రనామంలో జాబితా చేయబడిన విష్ణువు పేర్లలో ఒకటి), "హర" (హిందూ దేవుడు శివుడు అని అర్థం) సమ్మేళనం. హరిహర కంబోడియన్ ప్రాతినిధ్యాలు ఒక దేవుడు, దీని ఒక వైపు విష్ణువు లక్షణాలను కలిగి ఉంటుంది, మరొక వైపు శివుని లక్షణాలను కలిగి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు, దేవత తల-కవచం ఒక వైపు మిట్రే-రకం టోపీ (విష్ణువు లక్షణం), మరొక వైపు వక్రీకృత వెంట్రుకలు (శివుని లక్షణం) కలిగి ఉంటుంది. ఆలయ అనేది సంస్కృత పదానికి "ఆధారం" లేదా "ఇల్లు" అని అర్ధం, కాబట్టి హరిహరాలయ హరిహర నివాసం లేదా హరి (విష్ణు), హర (శివుడు) రెండింటినీ సూచించే దేవత నివాసం.
చరిత్ర
[మార్చు]బకాంగ్ అనేది హరిహరలయంలో రాజు ఇంద్రవర్మన్ I చేత స్థాపించబడిన రాజ ఆలయ పర్వతం. 8వ శతాబ్దం చివరిలో, కంబోడియాన్ రాజు జయవర్మన్ II గొప్ప సరస్సు టోన్లే సాప్ సమీపంలోని విస్తారమైన భూభాగాలను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. ఈ సమయంలో కనీసం కొంత సమయం వరకు, అతను తన రాజధానిని హరిహరలయంలో స్థాపించాడు. అయినప్పటికీ, అతను 802 ADలో దేశానికి సార్వత్రిక చక్రవర్తిగా ప్రకటించుకున్నప్పుడు, అతను హరిహరలయంలో కాకుండా మహేంద్రపర్వతంలో నమ్ కులెన్ పీఠభూమి ప్రాంతంలో ఉన్నాడు. తరువాత, అతను రాజధానిని హరిహరాలయానికి తిరిగి ఇచ్చాడు, అక్కడ అతను 835లో మరణించాడు.
జయవర్మన్ II తర్వాత జయవర్మన్ III, తర్వాత ఇంద్రవర్మన్ I, బకాంగ్ అని పిలువబడే రాజ ఆలయ పర్వతాన్ని పూర్తి చేయడానికి, ఇంద్రటాటక బరే నిర్మాణానికి బాధ్యత వహించాడు. ఇంద్రవర్మన్ I ఆలయ ప్రధాన మత చిహ్నమైన శ్రీ ఇంద్రేశ్వర అనే లింగాన్ని 881లో ప్రతిష్టించాడు (ఈ పేరు రాజు పేరు శివుడితో కలిపి ఉంది) 880లో అంకితం చేయబడింది. 889లో, ఇంద్రవర్మన్ I తర్వాత అతని కుమారుడు యశోవర్మన్ I అధికారంలోకి వచ్చాడు, ఇతడు ఇంద్రతాటక మధ్యలో ఒక కృత్రిమ ద్వీపంలో (పేరు "హరిహరాలయ" ఆధునిక నిర్మాణం) ఆలయాన్ని నిర్మించాడు. యాసోవర్మన్ ఆధునిక సీమ్ రీప్‌కు ఉత్తరాన అంగ్‌కోర్ థామ్ ప్రదేశంలో కొత్త నగరాన్ని కూడా స్థాపించాడు, దానిని యశోధరపుర అని పిలిచాడు. యశోవర్మన్ కొత్త నగరాన్ని తన రాజధానిగా చేసుకుని, బఖెంగ్ అని పిలువబడే కొత్త రాజ ఆలయ పర్వతాన్ని నిర్మించాడు. 1170ల వరకు చంపా నుండి ఆక్రమణదారులచే కొల్లగొట్టబడే వరకు యశోధరపుర మనుగడలో ఉంది.