హ్యూణప్రజలు
హ్యూణులు లేదా హునాలు (మధ్య బ్రాహ్మి లిపి:
హ్యూణులు) అనేది ఖైబరు పాసు ద్వారా 5 వ లేదా 6 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో చివరిలో భారతదేశంలోకి ప్రవేశించిన మధ్య ఆసియా తెగల సమూహానికి ప్రాచీన భారతీయులకు ఇచ్చిన పేరు. హ్యూణ సామ్రాజ్యం ఎరాను, కౌసాంబి వరకు ఉన్న ప్రాంతాలు ఆక్రమించడంతో గుప్తసామ్రాజ్యాన్ని బాగా బలహీనపడింది. హ్యూణులు చివరికి భారత గుప్తసామ్రాజ్యం, భారతీయ రాజు యశోధర్మను చేతిలో ఓడిపోయారు.[2]
హ్యూణులలో జియోనైటు లేదా హెఫ్తాలైటు, కిడరైట్సు, ఆల్కాను హన్లు (ఆల్కాను, అలఖానా, వాల్కను అని కూడా పిలుస్తారు), నెజాకు హన్లు ఉన్నారు. ఇటువంటి పేర్లు హిందూ గ్రంథాలలో పేర్కొన్న హరహునాల (హలాహునాలు లేదా హరహురాలు అని కూడా పిలుస్తారు) తో పాటు, కొన్నిసార్లు హునాల కోసం సాధారణంగా ఉపయోగించబడతాయి; ఈ సమూహాలు హునాల ఒక భాగం అయినట్లు కనిపిస్తున్నప్పటికీ అలాంటి పేర్లు పర్యాయపదంగా ఉండవు. అదే కాలంలో ఐరోపా మీద దాడి చేసిన మధ్య ఆసియా ప్రజలు హునాసు టు ది హన్సుతో ఉన్న సంబంధం కూడా అస్పష్టంగా ఉంది.
హ్యూణుల నియంత్రణలో భౌగోళికంగా మధ్య భారతదేశంలోని మాళ్వా వరకు ఉన్న భూభాగాలు ఉన్నాయి.[3] వారి పునరావృత దండయాత్రలు గుప్తసామ్రాజ్యం క్షీణించడానికి, యుద్ధ నష్టాలకు ప్రధాన కారణం అయ్యాయి.[4]
చరిత్ర
[మార్చు]
హ్యూణ) వరుస 12 (అధ్యాయం 16) " రిస్తలు శిలాశాసనం ", సా.శ.6 వ శతాబ్ధం.[5]మంగోలియా-టిబెటను చరిత్రకారుడు సుంపా యేషే పెల్జోర్ (18 వ శతాబ్దంలో వ్రాత) పురాతన కాలం నుండి మధ్య ఆసియాలో కనుగొనబడిన ఇతర ప్రజలతో పాటు హ్యూణులను జాబితా చేస్తుంది. వీరిలో యవానులు (గ్రీకులు), కాంబోజులు, తుఖారాలు, ఖాసాలు, దారదాలు ఉన్నారు.[6][7]
హ్యూణులతో కూడిన మధ్య ఆసియా తెగలైన ఈశాన్య ఆసియాలోని జియాంగును, తరువాత ఐరోపాలో దాడి చేసి స్థిరపడిన హనులను రెండింటినీ చైనా మూలాలు కలుపుతాయి.[8] అదేవిధంగా హురాలు మధ్య ఆసియా నుండి వచ్చిన తుర్కికు-మంగోలియను సమూహం అని జెరాల్డు లార్సను సూచిస్తున్నారు.[4] టోలెమి (2 వ శతాబ్దం) రచనలు హన్సు గురించి ప్రస్తావించిన మొదటి ఐరోపా గ్రంథాలలో ఒకటిగా భావించబడుతుంది. తరువాత మార్సెలినసు, ప్రిస్కసు గ్రంథాలు ఉన్నాయి. వారు కూడా హ్యూణులు అంతర్గత ఆసియా ప్రజలు అని సూచిస్తున్నారు.[9]
6 వ శతాబ్దపు రోమను చరిత్రకారుడు ప్రోకోపియసు ఆఫ్ సిజేరియా (బుక్కు I. ch. 3), ఐరోపా హ్యూణులను హెఫ్తలైటులు లేదా " శ్వేతవర్ణ హ్యూణులు " తో సంబంధం కలిగి ఉంది. వారు సస్సానిదులను లొంగదీసుకుని వాయువ్య భారతదేశం మీద దాడి చేసి వారు ఒకే జాతిలో ఉన్నారని పేర్కొన్నారు. వాస్తవానికి పేరులో " ఆయన హ్యూణులను, హన్సు హెఫ్తలైటుతో విభేదించినప్పటికీ హెఫ్తలైట్లు నిశ్చలమైన వారు. వారు శ్వేతవర్ణ ప్రజలు " అసహ్యమైన లక్షణాలు కలిగిన వారు కాదు " అని పేర్కొనబడ్డారు:[11][12]
శ్వేతవర్ణ హన్లు అని పిలువబడే ఎఫ్తాలిటే హన్లు [...] ఎఫ్తాలిటే హన్లు అనే హన్లజాతిలో వాస్తవానికి పేరులో ఉంది. అయినప్పటికీ అవి మనకు తెలిసిన హన్లు ఎవరితోనూ కలిసిపోరు. ఎందుకంటే వారు భూమిని ఆక్రమించారు అంతే కాని అది వారిప్రాంతానికి అంటుకుని కానీ లేదా వారికి చాలా దగ్గరగా లేదు; వారి భూభాగం పర్షియాకు ఉత్తరాన ఉంది [...] వారు ఇతర హను ప్రజల వలె సంచార జాతులు కాదు. కానీ చాలా కాలం నుండి మంచి భూమిలో స్థాపించబడ్డారు ... హన్లలో వారు మాత్రమే అసహ్యంగాలేని శ్వేతవర్ణంతో ఉన్నారు. వారి జీవన విధానం వారి బంధువుల మాదిరిగా క్రూరమైన జీవితవిధానం కాదు; కానీ వారు ఒక రాజు చేత పాలించబడతారు. వారు చట్టబద్ధమైన రాజ్యాంగాన్ని కలిగి ఉన్నందున వారు ఒకరితో ఒకరు, వారి పొరుగువారితో వ్యవహరించడంలో సరైన, న్యాయాన్ని గమనిస్తారు. వారు రోమన్లు , పర్షియన్ల కంటే తక్కువ స్థాయిలో ఉన్నారు.[13]
4 వ శతాబ్దం రెండవ భాగంలో కిడారిట్లు బాక్ట్రియా మీద దాడి చేసారు.[14] సాధారణంగా దక్షిణ ఆసియాలోకి ప్రవేశించిన హ్యూణుల మొదటి తరంగా పరిగణించబడుతుంది.
గుజార్లు కొన్నిసార్లు హ్యూణుల ఉప-తెగ అని అంటారు.[15]
మతం
[మార్చు]హ్యూణుల మతపరమైన విశ్వాసం గురించి స్పష్టంగా తెలియదు. పూర్వీకుల ఆరాధన టోలెమిజం, ఆనిమిజం కలయిక అని నమ్ముతారు. [16]
సాంగు యును, హుయి జెంగు, హెఫ్తలైటు సంచార జాతుల అధిపతి బదక్షనులోని వేసవి నివాసంలో, తరువాత గాంధారను సందర్శించారు. వారికి బౌద్ధ చట్టం మీద నమ్మకం లేదని, బహుళ సంఖ్యలో దేవతల ఆరాధ చేసారని గమనించారు. "[17]
చిత్రమాలిక
[మార్చు]-
సొందని వద్ద ఉన్న యశోధర్మను మందసరు విజయ స్థంభం. -
ఆసియా (సా.శ. 500)లో శిఖరాగ్రస్థాయిలో ఉన్న హ్యూణుల భూభాగం. -
![అల్కాను హ్యూణుల రాజు ఖింగిల.[18]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/HunCoinDerivedFromSassanianDesign5thCE.JPG/120px-HunCoinDerivedFromSassanianDesign5thCE.JPG)
అల్కాను హ్యూణుల రాజు ఖింగిల.[18] -
నెజాకు హ్యూణుల రాజు నాప్కి మాల్కా. -
![బ్రిటిషు మ్యూజియం లోని హెప్తలైటు గిన్నె, ఎన్.ఎఫ్.పి. పాకిస్థాను, సా.శ. 5 వ - 6 వ శతాబ్ధం.[19]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/SilverBowlNFPPakistan5-6thcenturyCE.JPG/120px-SilverBowlNFPPakistan5-6thcenturyCE.JPG)
బ్రిటిషు మ్యూజియం లోని హెప్తలైటు గిన్నె, ఎన్.ఎఫ్.పి. పాకిస్థాను, సా.శ. 5 వ - 6 వ శతాబ్ధం.[19]
![అల్కాను హ్యూణుల రాజు ఖింగిల.[18]](/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:HunCoinDerivedFromSassanianDesign5thCE.JPG)
![బ్రిటిషు మ్యూజియం లోని హెప్తలైటు గిన్నె, ఎన్.ఎఫ్.పి. పాకిస్థాను, సా.శ. 5 వ - 6 వ శతాబ్ధం.[19]](/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:SilverBowlNFPPakistan5-6thcenturyCE.JPG)
ఇవికూడా చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Hans Bakker 24th Gonda lecture
- ↑ India: A History by John Keay p.158
- ↑ Kurbanov, Aydogdy (2010). "The Hephthalites: Archaeological and Historical Analysis" (PDF). p. 24. Retrieved 17 జనవరి 2013.
The Hūnas controlled an area that extended from Malwa in central India to Kashmir.
- ↑ 4.0 4.1 Gerald James Larson (1995). India's Agony Over Religion. State University of New York Press. pp. 78–79. ISBN 978-1-4384-1014-2.
- ↑ Tewari, S.P.; Ramesh, K.V. (1983). JOURNAL OF THE EPIGRAPHICAL SOCIETY OF INDIA VOL 10. THE EPIGRAPHICAL SOCIETY OF INDIA, DHARWAR. pp. 98–99.
- ↑ Sumpa Yeshe Peljor's 18th century work Dpag-bsam-ljon-bzah (Tibetan title) may be translated as "The Excellent Kalpavriksha"): "Tho-gar yul dań yabana dań Kambodza dań Khasa [sic] dań Huna dań Darta dań..."
- ↑ Pag-Sam-Jon-Zang (1908), I.9, Sarat Chandra Das; Ancient Kamboja, 1971, p 66, H. W. Bailey.
- ↑ Hyun Jin Kim, The Huns, Abingdon, Routledge, passim.
- ↑ Joseph Kitagawa (2013). The Religious Traditions of Asia: Religion, History, and Culture. Routledge. p. 229. ISBN 978-1-136-87597-7.
- ↑ British Museum notice[permanent dead link]
- ↑ Procopius of Caesarea: Tyranny, History, and Philosophy at the End of Antiquity, Anthony Kaldellis, University of Pennsylvania Press, 2012, p.70
- ↑ Staying Roman: Conquest and Identity in Africa and the Mediterranean, 439–700, Jonathan Conant Cambridge University Press, 2012 p.259
- ↑ Procopius, History of the Wars. Book I, Ch. III, "The Persian War"
- ↑ History of Civilizations of Central Asia, Ahmad Hasan Dani, B. A. Litvinsky, Unesco p.119 sq
- ↑ Shah, P. G. The Dublas Of Gujarat. Bharatiya Adimjati Sevak Sangh. p. 5.
- ↑ Mircea Eliade; Charles J. Adams (1987). The Encyclopedia of religion. Macmillan. pp. 530–532. ISBN 978-0-02-909750-2.
- ↑ "The White Huns - The Hephthalites". Silkroad Foundation. Retrieved 11 జనవరి 2013.
- ↑ CNG Coins
- ↑ Iaroslav Lebedynsky, "Les Nomades", p172.
వనరులు
[మార్చు]- Iaroslav Lebedynsky, "Les Nomades", Paris 2007, ISBN 978-2-87772-346-6