నామవాచకం (తెలుగు వ్యాకరణం)

ఒక వాక్యాన్ని కొన్ని భాగాలుగా విడగొట్టి పరిశీలించవచ్చు. ఇలా విడగొట్టిన భాగాలకి ప్రత్యేకమైన పేర్లు ఉన్నాయి. ఇటువంటి భాషాభాగాల పేర్లలో ముఖ్యమైనవి: నామవాచకం (noun), సర్వనామం (pronoun), విశేషణం (adjective), క్రియ (verb), విభక్తి ప్రత్యయం (post position). ఈ భాగంలో ప్రస్తావన నామవాచకం గురించి మాత్రమే.

నిర్వచనం

ఒక వ్యక్తిని కాని, ఒక స్థలాన్ని కాని, ఒక వస్తువుని కాని, ఒక ఊహని కాని సూచించేది నామవాచకం.

వచనం

• తెలుగులో తారసపడే నామవాచకాలకి, సర్వసాధారణంగా, "వచనం" (number), "లింగం" (gender) ఉంటాయి.
• మనుష్యులలో మగ వారిని సూచించేది పుంల్లింగం లేదా పురుష లింగం
  • రాముడు, తాత, ఎరకయ్య, పిల్లడు, మొ.
• మనుష్యులలో ఆడ వారిని సూచించేది స్త్రీ లింగం.
  • సీత, మామ్మ, రత్తాలు, పిల్ల, మొ.
• పశువులు, చెట్లు, ప్రాణం లేని పదార్థాలు, అన్నీ కూడా స్త్రీ లింగమే
  • ఆవు, గంట, అడవి, మొ.
• నామవాచకాలు "ఏకవచనం" (singular) లోనయినా ఉంటాయి, "బహువచనం" (plural) లోనయినా ఉంటాయి.
• బహువచనంలో ఉన్న మాటలు, సర్వసాధారణంగా, "లు"తో కాని "ళ్లు"తో కాని అంతం అవుతాయి.
  • ఏకవచనంలో ఉన్న కొన్ని నామవాచకాలకి కేవలం "లు" తగిలిస్తే బహువచనాలు అవుతాయి.:
    • గోడ --> గోడలు
    • చేప --> చేపలు
    • మాట --> మాటలు
    • పన్ను ---> పన్నులు (tax-->taxes)
  • సంస్కృతం నుండి తెలుగు లోకి వచ్చినప్పుడు ఏకవచనంలో "డు" సంతరించుకున్న మాటలు బహువచనంలో "డు"ని పోగొట్టుకుని "లు" చేర్చుకుంటాయి:
    • పండితుడు --> పండితులు
    • స్నేహితుడు --> స్నేహితులు
    • ఆత్మీయుడు --> ఆత్మీయులు
  • బహువచనంలో "లు" చేర్చినప్పుడు, అప్పుడప్పుడు, సంధి చేయవలసి వస్తుంది:
    • పేరు --> పేరులు --> పేర్లు
    • కారు --> కారులు --> కార్లు
    • బోటు --> బోటులు --> బోట్లు
    • చెట్టు --> చెట్టులు --> చెట్లు
    • మెట్టు --> మెట్టులు --> మెట్లు
    • రోడ్డు --> రోడ్డులు --> రోడ్లు
  • ఏకవచనంలో ఉన్న నామవాచకం "లు"తో అంతం అయితే దాని బహువచనం "ళ్లు"తో అంతం అవుతుంది:
    • కీలు --> కీళ్లు
    • తేలు --> తేళ్లు
    • కాలు --> కాళ్లు
    • పాలు --> పాళ్లు (portion -->portions)
    • పెనిసిలు --> పెనిసిళ్లు (pencils)
  • ఏకవచనం "డి", "డు", "లి", "రు" లతో అంతం అయితే దాని బహువచనం "ళ్లు"తో అంతం అవుతుంది:
    • బడి --> బళ్లు (schools)
    • బండి --> బళ్లు (carts)
    • పెరడు --> పెరళ్లు (backyards)
    • ఊరు --> ఊళ్లు (villages)
  • కొన్ని నామవాచకాలకి "లు" తగిలించినప్పుడు మాట వర్ణక్రమంలో కొద్ది మార్పు వస్తుంది.
    • నది --> నదులు
    • గది --> గదులు
    • బంతి --> బంతులు
  • ప్రత్యేకమైన సందర్భాలు
    • మడి --> మళ్లు
    • గడి --> గళ్లు
    • సుడి --> సుళ్లు
    • పండు --> పండ్లు, పళ్లు (fruits)
    • పన్ను ---> పళ్లు (tooth-->teeth)
    • ఇల్లు --> ఇళ్లు
    • ఎద్దు --> ఎడ్లు
  • కొన్ని నామవాచకాలు ఎల్లప్పుడూ బహువచనాలే!
    • పాలు, నీళ్లు

లింగం

• సర్వసాధారణంగా "డు"తో అంతం అయ్యే పేర్లు అన్నీ పుంల్లింగమే అవుతాయి.
  • రాముడు, తమ్ముడు, అల్లుడు, మనుమడు, ముఖ్యుడు, మొ.
• పుంల్లింగములు అన్నీ "డు"తో అంతం అవ్వాలని నియమం ఏదీ లేదు
  • తండ్రి, అన్న, మామ, మొ.
  • జంతువులు అన్నీ స్త్రీ లింగములే.
    • ఆవు, ఎద్దు, మగ గుర్రం, ఆడ గుర్రం, మొసలి, మొ.
  • ప్రాణము లేనివి అన్నీ స్త్రీ లింగములే
    • చెట్టు, నది, రాయి, మొ.
  • కొన్ని వర్గాలలో ఆడ, మగ, వ్యత్యాసం చూపించడానికి వేర్వేరు పేర్లు ఉన్నాయి:
    • అమ్మ, అత్త, అక్క, కోడలు, అమ్మాయి, పిల్ల, మొ. స్త్రీ లింగములు
    • నాన్న, మామ, అన్న, అల్లుడు, అబ్బాయి, పిల్లడు, మొ. పుంల్లింగములు

లింగం మార్పిడి

• పుంల్లింగం మాటని స్త్రీ లింగంలోకి మార్చాలంటే మాట చివర "-ఉడు" సబ్దాన్ని తీసేసి "-టి"ని చేర్చాలి.
  • • నటుడు --> నటి
    • వంచకుడు --> వంచకి
• పుంల్లింగం మాటని స్త్రీ లింగంలోకి మార్చాలంటే మాట చివర "-డు" సబ్దాన్ని తీసేసి "-రాలు"ని చేర్చాలి.
  • • వంచకుడు --> వంచకురాలు
    • ప్రియుడు --> ప్రియురాలు
    • భక్తుడు --> భక్తురాలు
    • స్నేహితుడు --> స్నేహితురాలు
• కొన్ని మాటలు ఎల్లప్పుడు స్త్రీ లింగాలే
  • • చూలాలు, ఇల్లాలు