విప్లవం
విప్లవం అనేది ఒక దేశం యొక్క ప్రభుత్వ వ్యవస్థ, పరిపాలనా వ్యవస్థ, రాజ్యాంగం లేదా సామాజిక వ్యవస్థలో అసాధారణమైన, ఊహించని మార్పు.[1]
సాధారణంగా రాజకీయ మార్పునే విప్లవం అంటారు. కానీ చరిత్రలో సామాజిక, ఆర్థిక, సాంస్కృతిక రంగాలలో కూడా విప్లవాత్మక మార్పులు వచ్చాయి. కాబట్టి విప్లవం యొక్క అర్థం విస్తృతమైనది. ఇది మానవ జీవితంలోని ఏ రంగంలోనైనా అసాధారణమైన, తీవ్రమైన మార్పును సూచిస్తుంది.
మధ్య యుగాల చివరిలో, ఇటలీ నగర-రాష్ట్రాలలో మతపరమైన రంగంలో తీవ్రమైన సంస్కరణలు విప్లవాలుగా వర్ణించబడ్డాయి. ఇంగ్లాండ్‌లో ఆలివర్ క్రోమ్‌వెల్ కాలంలో విప్లవం అనే పదాన్ని పాత ప్రభుత్వ వ్యవస్థను పునరుద్ధరించే ప్రయత్నానికి సంబంధించి ఉపయోగించారు.
అప్పుడే విప్లవం నిజమైన ఆధునిక కోణంలో వాడుకలోకి వచ్చింది. అణచివేత, అన్యాయమైన పాలన, లంచగొండితనం, అసమర్థ రాజకీయ వ్యవస్థ, సామాజిక అన్యాయానికి వ్యతిరేకంగా ప్రజల తిరుగుబాటు, వలస పాలనపై ప్రజల తిరుగుబాటు, స్వాతంత్ర్య ప్రకటన, యుద్ధాలు విప్లవాలు. అలాంటి స్వాతంత్ర్య యుద్ధం లేదా విప్లవం చేయడంలో నాయకుడి పాత్ర చాలా ముఖ్యమైనది. విప్లవాలు ఒక భావజాలానికి వ్యతిరేకంగా లేదా అనుకూలంగా ఉద్యమం రూపంలో ఉంటాయి. ప్రజల మనసుల్లో, భావోద్వేగాల్లో పాత ఆలోచనలకు బదులు కొత్త ఆలోచనలు రేకెత్తించే ప్రయత్నం విజయవంతమైతే, అది విప్లవంగా పరిగణించబడుతుంది. ఈ రోజు దాని నిర్వచనం విప్లవం యొక్క ఫ్రెంచ్ భావజాలం కంటే చాలా విస్తృతమైనది-రాజకీయ స్వేచ్ఛ లేదా తిరుగుబాటు కోసం పోరాటం.
చరిత్రలో ఎన్నో విప్లవాలు జరిగాయి. ఇటువంటి విప్లవాత్మక మార్పులను ప్రతి దేశంలోనూ గుర్తించవచ్చు. ప్రతి విప్లవానికి దాని స్వంత కారణాలు ఉన్నప్పటికీ, అన్ని విప్లవాలు కొన్ని సాధారణ లక్షణాలను కలిగి ఉంటాయి.
పాలకవర్గం యొక్క అసమర్థత, అనైతిక ప్రవర్తన కారణంగా ప్రస్తుత రాజకీయ వ్యవస్థ పతనమై ఆర్థిక సంక్షోభం ఏర్పడినప్పుడు విప్లవం అనివార్యం అవుతుంది. 1788లో ఫ్రాన్స్‌లో ఏర్పడిన కరువు 1789లో గొప్ప విప్లవానికి దారితీసింది.
చాలా విప్లవాలకు యుద్ధాలే కారణం. ఇరవయ్యవ శతాబ్దపు ప్రతి విప్లవం సాధారణంగా యుద్ధాన్ని అనుసరించింది. 1905 నాటి రష్యన్ విప్లవం, 1914-1918, 1939-45 రెండు ప్రపంచ యుద్ధాల తరువాత జరిగిన విప్లవాలు, చైనాలో జరిగిన విప్లవం దీనికి ఉదాహరణలు. యుద్ధాల వల్ల ఏర్పడే అనిశ్చితి, గందరగోళం, జీవనోపాధి కోల్పోవడం, కష్టాలు విప్లవాత్మక మార్పులకు అనుకూలమైన వాతావరణాన్ని సృష్టిస్తాయి. ఇది కాకుండా, యుద్ధంలో ఓడిపోయిన దేశంలో, పరిపాలనా అధికారం వదులుగా ఉంటుంది, సామాజిక అసంతృప్తి తలెత్తుతుంది. ఇలాంటి అసంతృప్తితోనూ, ఓటమి పరాభవంతోనూ ఆ దేశ ప్రజలు ప్రతీకార భావంతో తమ ఓటమికి ప్రతీకారం తీర్చుకోవడానికి ఎలాంటి విప్లవాత్మకమైన మార్పుకైనా సిద్ధపడతారు. 1908లో యంగ్ టర్క్‌లు, 1952లో ఈజిప్ట్‌కు చెందిన నగుయిబ్, నాసర్ తమ తమ దేశాల్లో విప్లవ నాయకులుగా విప్లవాలకు నాయకత్వం వహించారు.
సమాజంలోని ఏదైనా సామాజిక సమూహం, తరగతి లేదా వర్గానికి చెందిన వ్యక్తుల పట్ల పక్షపాతం కారణంగా కూడా విప్లవాలు సంభవించవచ్చు. సామాజిక అరాచకం, రాజకీయ ఆందోళనల రూపంలో విప్లవం పుడుతుంది. ఒక వర్గం ప్రజలు తమకు ఇతరులతో సమానమైన రాజకీయ హక్కులు లేవని భావించినప్పుడు లేదా సామాజికంగా ఇతరులతో సమానం కాదని గ్రహించి, తమ ఆర్థిక అవసరాలను తీర్చలేకపోతున్నామని భావించినప్పుడు, విప్లవం యొక్క నిప్పు రాజుకుంటుంది. అప్పుడు కూడా, శాంతియుతంగా తమ మనోవేదనలను పరిష్కరించుకోవడం అసాధ్యం అనిపించినప్పుడు, అటువంటి వర్గాలు విప్లవానికి లొంగిపోతాయి. అధికారంలో ఉన్నవారు ప్రజలలో కాలానుగుణంగా తలెత్తే ఆకాంక్షలను గ్రహించకపోతే, వారు దానిని గ్రహించినప్పటికీ, వారు తమ అధికారాన్ని ఇతరులతో పంచుకోవడానికి ఇష్టపడకపోతే, విప్లవం అనివార్యం. అప్పుడు ప్రజలు వారసత్వంగా వచ్చిన పరిపాలన, రాజకీయ వ్యవస్థకు వ్యతిరేకంగా లేచి, దానిని రద్దు చేసి దాని స్థానంలో కొత్త వ్యవస్థను స్థాపించాలని కోరుతున్నారు. తద్వారా అసంతృప్తి, అసమానత నిర్మూలన కోసం ఒక విప్లవం జరుగుతుంది. ఇది వేగంగా లేనప్పటికీ, దాని ప్రభావాలు అసాధారణమైనవి, కాబట్టి ఇది ఒక విప్లవంగా పరిగణించబడింది.
ఒక రాజ్యంలోని ప్రజలు తగినంత రాజకీయ, సామాజిక, ఆర్థిక పురోగతిని సాధించనప్పుడు, వారి విదేశీ పాలకుల నుండి విముక్తి పొందాలనే కోరికను వ్యక్తం చేసినప్పుడు, స్థానిక రాజ్యాల, వలసరాజ్యాల మధ్య వివాదం విప్లవంగా మారుతుంది. పద్దెనిమిదవ శతాబ్దపు అమెరికన్ విప్లవం స్వాతంత్ర్య యుద్ధం ద్వారా రూపుదిద్దుకుంది. అదేవిధంగా, ఇరవయ్యవ శతాబ్దంలో, ఆసియా, ఆఫ్రికా ఖండాలలోని అనేక రాజ్యాలు తమ స్వాతంత్ర్యం కోసం పోరాడాయి. భారత స్వాతంత్ర్య సంగ్రామం కూడా ఒక ప్రత్యేక విప్లవం. ఈ తరహా విప్లవంలో నాయకుల పాత్ర కీలకం. ప్రతి విప్లవానికి ఒక ప్రముఖ నాయకుడు ఉంటాడు, అతను స్వతంత్ర దేశానికి నాయకుడు అవుతాడు.
విప్లవాలు సాధారణంగా ఒక దేశం నుండి మరొక దేశానికి వ్యాపిస్తాయి. ఒక పక్క విప్లవం ద్వారా మరో జాతి స్ఫూర్తి పొందుతుంది. 1820లో స్పెయిన్‌లో జరిగిన విప్లవం పోర్చుగల్, నేపుల్స్‌లో తిరుగుబాట్లకు దారితీసింది. 1830లో ఫ్రాన్స్‌లో జరిగిన సంఘటనలు బెల్జియం, పోలాండ్‌లపై ప్రభావం చూపాయి. అదేవిధంగా అమెరికన్ స్వాతంత్ర్య యుద్ధం, ఫ్రెంచ్ విప్లవంలపై ప్రభావం చూపాయి.
ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Bullock, Alan; Trombley, Stephen, eds. (1999). The New Fontana Dictionary of Modern Thought (Third ed.). HarperCollins. pp. 754–746. ISBN 978-0006863830.