మదన్ లాల్ ఖురానా
మదన్ లాల్ ఖురానా | |
|---|---|
 2005 లో జరిగిన ఒక ర్యాలీలో ప్రసంగిస్తున్న ఖురానా | |
| 15వ రాజస్థాన్ గవర్నర్ | |
| In office 14 జనవరి 2004 – 1 నవంబరు 2004 | |
| అంతకు ముందు వారు | కైలాష్ పతి మిశ్రా (అదనపు భాద్యతలు) |
| తరువాత వారు | టి.వి.రాజేశ్వర్ (అదనపు భాద్యతలు) |
| 3వ ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి | |
| In office 2 డిసెంబరు 1993 – 26 ఫిబ్రవరి 1996 | |
| అంతకు ముందు వారు | రాష్ట్రపతి పాలన* [a] |
| తరువాత వారు | సాహిబ్ సింగ్ వర్మ |
| వ్యక్తిగత వివరాలు | |
| జననం | 1936 అక్టోబరు 15 లైయాల్ పూర్, పంజాబ్, బ్రిటిష్ ఇండియా (ప్రస్తుతం, ఫైజాలాబాద్, పంజాబ్, పాకిస్థాన్ ) |
| మరణం | 2018 అక్టోబరు 27 (వయసు 82) న్యూఢిల్లీ, భారతదేశం |
| జాతీయత | భారతీయుడు |
| రాజకీయ పార్టీ | భారతీయ జనతా పార్టీ |
మదన్ లాల్ ఖురానా ( 1936 అక్టోబరు 15 - 2018 అక్టోబరు 27) భారతీయ రాజకీయ నాయకుడు. అతను 1993 నుండి 1996 వరకు ఢిల్లీ మాజీ ముఖ్యమంత్రి . 2004లో రాజస్థాన్ గవర్నర్‌గా కూడా పనిచేశాడు. అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వంలో కేంద్ర పార్లమెంటరీ వ్యవహారాలు, పర్యాటక శాఖ మంత్రిగా పనిచేశాడు.[2][3][4] అతను రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్, భారతీయ జనతా పార్టీ సభ్యుడు.
జీవితం తొలి దశలో[మార్చు]
ఖురానా 1936 అక్టోబరు 15న పంజాబ్ ప్రావిన్స్ (బ్రిటీష్ ఇండియా) లోని లియాల్‌పూర్‌లో (ప్రస్తుతం పంజాబ్‌లోని ఫైసలాబాద్ అని పిలుస్తారు) ఎస్.డి. ఖురానా, లక్ష్మీ దేవి దంపతులకు జన్మించాడు.[5] ఖురానా కేవలం 12 సంవత్సరాల వయస్సులో , భారతదేశ విభజన ద్వారా కుటుంబం బలవంతంగా ఢిల్లీకి వలస వెళ్ళవలసి వచ్చింది. న్యూఢిల్లీలోని శరణార్థుల కాలనీ కీర్తి నగర్‌లో తన జీవితాన్ని మళ్లీ గడపడం ప్రారంభించాడు.[6] అతను ఢిల్లీ యూనివర్సిటీ పరిధిలోని కిరోరి మాల్ కాలేజీ నుండి బ్యాచిలర్ డిగ్రీని తీసుకున్నాడు.[7]
రాజకీయ జీవితం[మార్చు]
విద్యార్థిగా[మార్చు]
ఖురానా అలహాబాద్ యూనివర్శిటీలో రాజకీయాలలో శిక్షణ పొందాడు, అక్కడ అతను ఆర్థికశాస్త్రంలో పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేషన్ చేసాడు.[6] అతను 1959లో అలహాబాద్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్‌కు ప్రధాన కార్యదర్శి, 1960లో అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్‌కు ప్రధాన కార్యదర్శి అయ్యాడు [8]
జన్ సంఘ్[మార్చు]
యువకుడిగా, ఖురానా రాజకీయాల్లోకి రావాలని నిర్ణయించుకునే ముందు జి.జి.డి.ఎ.వి (సాయంత్రం) కళాశాలలో విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రాతో పాటు ఉపాధ్యాయుడయ్యాడు.[6] మదన్ లాల్ ఖురానా, విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రా, కేదార్ నాథ్ సహానీ, కన్వర్ లాల్ గుప్తా 1980లో భారతీయ జనతా పార్టీగా రూపాంతరం చెందిన జన్ సంఘ్ ఢిల్లీ శాఖను స్థాపించారు. ఖురానా 1965 నుండి 1967 వరకు జన్ సంఘ్ ప్రధాన కార్యదర్శిగా ఉన్నాడు. అతను మొదట మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ రాజకీయాలను, తరువాత మెట్రోపాలిటన్ కౌన్సిల్‌లో ఆధిపత్యం చెలాయించాడు, అక్కడ అతను చీఫ్ విప్, ఎగ్జిక్యూటివ్ కౌన్సిలర్, ప్రతిపక్ష నాయకుడిగా మారాడు.
బీజేపీలో ఎదుగుదల[మార్చు]
ఇందిరాగాంధీ మరణానంతరం జరిగిన 1984 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో బీజేపీ ఘోరంగా నష్టపోయింది. భారతదేశ రాజధాని న్యూఢిల్లీలో పార్టీని పునరుద్ధరించిన ఘనత ఖురానాకు ఉంది. అతను అవిశ్రాంతంగా పనిచేశాడు, ఇది అతనికి 'డిల్లీ కా షేర్' (ఢిల్లీ సింహం) అనే బిరుదును తెచ్చిపెట్టింది.[9]
1993 నుంచి 1996లో రాజీనామా చేసే వరకు ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నాడు. పార్టీ అతనిని తిరిగి చేర్చుకోవడానికి నిరాకరించింది. సాహిబ్ సింగ్ వర్మతో కలిసి ఉండటానికి ఇష్టపడింది.
అతను కేదార్ నాథ్ సహానీ, విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రాతో కలిసి 1960 నుండి 2000 వరకు నాలుగు దశాబ్దాలకు పైగా న్యూఢిల్లీలో పార్టీని కొనసాగించాడు.
హిందూ వర్గాలు క్రైస్తవులపై జరిగిన వరుస దాడుల చేస్తున్నాయనే ఆరోపన కారణంగా పార్టీ సీనియర్ నాయకత్వంతో విభేదాల కారణంగా 1999 జనవరిలో రాజీనామా చేయడానికి ముందు, వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వంలో పార్లమెంటరీ వ్యవహారాలు, పర్యాటక శాఖకు కేంద్ర మంత్రిగా పని చేయడం అతని కెరీర్‌లో అత్యధిక గౌరవం.[10] అతను 2004 జనవరి 14 నుండి 2004 అక్టోబరు 28 వరకు రాజస్థాన్ గవర్నర్‌గా కూడా పనిచేశాడు, ఢిల్లీ నుండి దాదాపు అర డజను మంది ఎమ్మెల్యేలు జైపూర్ రాజ్ భవన్‌లో ఆయనను కలిసి క్రియాశీల రాజకీయాల్లోకి తిరిగి రావాలని అభ్యర్థించడంతో ఢిల్లీలో రాజకీయాల్లోకి తిరిగి రావడానికి రాజీనామా చేశాడు.
2005 ఆగస్టు 20న, బి.జె.పి అధ్యక్షుడు లాల్ కృష్ణ అద్వానీని బహిరంగంగా విమర్శించినందుకు, అతనితో పని చేయడంలో అసమర్థత, అసౌకర్యాన్ని వ్యక్తం చేసినందుకు క్రమశిక్షణారాహిత్యం కారణంగా ఖురానాను బి.జె.పి నుండి తొలగించారు. 2005 సెప్టెంబరు 12న, పార్టీ నాయకత్వం గురించి అతను చేసిన వ్యాఖ్యలకు క్షమాపణలు చెప్పిన తర్వాత అతన్ని తిరిగి పార్టీలోకి తీసుకున్నారు. అతని బాధ్యతలను తిరిగి అప్పగించారు.
2006 మార్చి 19న, ఆయన పార్టీ వ్యతిరేక ప్రకటనల కారణంగా మళ్లీ బిజెపి ప్రాథమిక సభ్యత్వం నుండి బహిష్కరించబడ్డారు. ఢిల్లీలో కాషాయ పార్టీ బహిష్కరణ నాయకురాలు ఉమాభారతి ర్యాలీకి హాజరవుతానని ఖురానా ప్రకటించినప్పుడు పార్టీ నాయకత్వానికి వ్యతిరేకంగా మాట్లాడారు.[11] ఢిల్లీని అభివృద్ధి చేయాలనే తన ధ్యేయానికి కట్టుబడి ఉన్నందున తన సమస్యను పరిష్కరించడంలో సహాయం చేయలేదని ఆరోపిస్తూ ఖురానా బీజేపీని వీడారు.
విమర్శ[మార్చు]
1991లో, హవాలా బ్రోకర్లపై దాడికి పాల్పడిన కాశ్మీరీ ఉగ్రవాదుల అరెస్టులో జాతీయ రాజకీయ నాయకులకు పెద్ద ఎత్తున చెల్లింపులు జరిగినట్లు రుజువులను బహిర్గతం చేసింది.[12] నిందితుల్లో ఎల్‌కే అద్వానీ, వీసీ శుక్లా, పి. శివశంకర్, శరద్ యాదవ్, బలరామ్ జాఖర్, మదన్ లాల్ ఖురానా ఉన్నారు.[13] ఆ తర్వాత జరిగిన ప్రాసిక్యూషన్ పాక్షికంగా ప్రజా ప్రయోజన పిటిషన్‌తో ప్రేరేపించబడింది (చూడండి వినీత్ నారాయణ్ ), ఇంకా హవాలా కుంభకోణం కోర్టు కేసులన్నీ చివరికి నేరారోపణలు లేకుండానే కుప్పకూలాయి.[12] 1997, 1998లో చాలా మంది నిర్దోషులుగా విడుదలయ్యారు, ఎందుకంటే హవాలా రికార్డులు (డైరీలతో సహా) ప్రధాన సాక్ష్యంగా సరిపోవని కోర్టులో నిర్ధారించారు.[13] సెంట్రల్ బ్యూరో ఆఫ్ ఇన్వెస్టిగేషన్ పాత్రపై విమర్శలు వచ్చాయి. వినీత్ నారాయణ్ కేసును ముగించడంలో, సి.బి.ఐ పై సెంట్రల్ విజిలెన్స్ కమిషన్‌కు పర్యవేక్షణ పాత్ర ఇవ్వాలని భారత సుప్రీంకోర్టు ఆదేశించింది.[12]
వ్యక్తిగత జీవితం[మార్చు]
ఖురానా రాజ్ ఖురానాను వివాహం చేసుకున్నాడు. వీరికి నలుగురు పిల్లలు కలిగారు. అతని కుమారులలో ఒకరైన విమల్ 2018 ఆగస్టులో మరణించాడు [14] రెండు నెలల తరువాత, రాత్రి 11 గంటలకు ( IST ) 2018 అక్టోబరు 27న, ఖురానా తన 82వ ఏట న్యూఢిల్లీలోని కీర్తి నగర్‌లోని తన నివాసంలో మరణించాడు. అతను చనిపోవడానికి ఐదు సంవత్సరాల ముందు మెదడు రక్తస్రావం కలిగి అప్పటి నుండి అనారోగ్యంతో ఉన్నాడు.[15]
గమనికలు[మార్చు]
- ↑ Gurmukh Nihal Singh as the as 2nd chief minister.After that States Reorganisation Act, 1956 was passed which made Delhi a Union Territory. Thus, no one was appointed the next CM of Delhi until legislative assembly elections in Delhi were held in 1993, when Union Territory of Delhi was formally declared as National Capital Territory of Delhi by the Sixty-ninth Amendment to the Indian constitution and formed Delhi Metropolitan Council in 1956.[1]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ name=" Sixty-ninth amendment ""Sixty-ninth amendment". Delhi Assembly official website. Archived from the original on 21 ఆగస్టు 2016. Retrieved 2 ఫిబ్రవరి 2015.
- ↑ "Ex-Delhi CM Khurana passes away at 83". Business Standard India. Business Standard. 28 October 2018. Retrieved 28 October 2018.
- ↑ "Madan Lal Khurana". The Times of India. 28 December 2002. Retrieved 28 October 2018.
- ↑ "Former Delhi CM Madan Lal Khurana passes away ". Alok K N Mishra. The Times of India. 28 October 2018. Retrieved 28 October 2018.
- ↑ "Former Governor of Rajasthan". Archived from the original on 16 September 2018. Retrieved 26 October 2008.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 "The Lion in Winter".
- ↑ http://www1.timesofindia.indiatimes.com/articleshow/496455.cms[permanent dead link]
- ↑ "Madan Lal Khurana". www.rediff.com. Retrieved 2019-11-15.
- ↑ "नहीं रहे मदनलाल खुराना: भाजपा जिन्हें 'दिल्ली का शेर' कहती थी". BBC News Hindi. 28 October 2018. Retrieved 28 October 2018.
- ↑ "Indian minister resigns". BBC. 30 January 1999. Retrieved 10 March 2018.
- ↑ "Another suspension as Khurana goes Uma's way". The Times of India. 19 March 2006.
- ↑ 12.0 12.1 12.2 "Vineet Narain Case, Directions of the Court". 2 November 2006. Archived from the original on 2 April 2007.
- ↑ 13.0 13.1 (21 March – 3 April 1998). "Jain Hawala Case: Diaries as evidence". Archived 2007-03-10 at the Wayback Machine "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2007-03-10. Retrieved 2023-04-23.
- ↑ "Madan Lal Khurana's son passes away". The Hindu (in Indian English). 18 August 2018. Retrieved 28 October 2018.
- ↑ "Former Delhi CM Madan Lal Khurana passes away at 82". Mint. 28 October 2018. Retrieved 28 October 2018.