అవంతి రాజ్యం (మహాభారతం)

ప్రాచీన భారతదేశపు చారిత్రక అవంతి రాజ్యం మహాభారత ఇతిహాసంలో వివరించబడింది. అవంతిని వేత్రావతి నది ఉత్తర, దక్షిణంగా విభజించింది. ప్రారంభంలో మహీసతి (సంస్కృత మహిషమతి) దక్షిణ అవంతికి రాజధాని, ఉజ్జయిని (సంస్కృత ఉజ్జయిని) ఉత్తర అవంతికి చెందినది. కాని మహావీర, బుద్ధుల కాలంలో ఉజ్జయిని సమగ్ర అవంతికి రాజధానిగా ఉంది. అవంతి దేశం సుమారు ఆధునిక మాల్వా, నిమారు, మధ్యప్రదేశు పరిసర ప్రాంతాలకు అనుగుణంగా ఉంది.

మహీష్మతి, ఉజ్జయిని రెండూ దక్షిణాది రహదారి మీద దక్షిణాపదం అని పిలుస్తారు. ఇది రాజగ్రీహ నుండి ప్రతిష్ఠాన (ఆధునిక పైథాను) వరకు విస్తరించి ఉంది. అవంతి బౌద్ధమతానికి ఒక ముఖ్యమైన కేంద్రం, కొన్ని ప్రముఖ థెరాలు, థెరీలు పుట్టి అక్కడ నివసించారు. అవంతి రాజు నందివర్ధనను మగధ రాజు శిశునాగ ఓడించాడు. అవంతి తరువాత మగధను సామ్రాజ్యంలో భాగమైంది.

మహాభారతంలో మూలాలు

పురాతన భారతీయరాజ్యాలలో సూచించిన అవంతి

పురాతన భారతదేశంలోని (భరత వర్ష) రాజ్యాల జాబితాలో అవంతి రాజ్యం ప్రస్తావించబడింది: - ... కుంతిలు, అవంతిలు, మరింత-కుంతిలు; గోమంతాలు, మండకులు, షందాలు, విదర్భాలు, రూపవాహికలు; అశ్వకులు, పన్సురాష్ట్రాలు, గోపా రాష్ట్రా, కరిత్యాలు; అధిర్జయలు, కులాద్యలు, మల్లా రాష్ట్రాలు, కేరళలు, వరాత్ర్యాలు, అపావహాలు, చక్రాలు, వక్రతాపాలు, సాకులు; విదేహాలు, మగధలు .... (6,9)

సంపన్నదేశంగా అవంతి

కురుసామ్రాజ్య రాజ్యలలో పాంచాల, చేది, మత్స్య, శూరసేన, పట్టాచర, దాసర్ణ, నవరాష్ట్ర, మల్లా, సాల్వా, యుగంధర, సౌరాష్ట్ర, అవంతి, విశాలమైన కుంతిరాష్ట్ర వంటి దేశాలలో మొక్కజొన్నలో పుష్కలంగా ఉన్నాయి.

పురాతన రహదారులతో అనుసంధానించబడిన అవంతి

" విదర్భ రాజ్యానికి చెందిన తన భార్య దమయంతికి నిషాధ రాజు నాలా మాటలు ".

ఈ అనేక రహదారులు దక్షిణ దేశానికి దారి తీస్తాయి. అవంతి, రిక్షవతు పర్వతాల గుండా వెళుతున్నాయి. ఇది వింధ్య అని పిలువబడే శక్తివంతమైన పర్వతం; యోను, పయాస్విని నది ప్రవహిస్తున్న సముద్రపు ఒడ్డు, యన్డరు సన్యాసుల ఆశ్రమాలతో ఇవి వివిధ పండ్లు, మూలాలతో అమర్చబడి ఉంటాయి. ఈ రహదారి విదర్భ దేశానికి దారితీస్తుంది- అది కోసల దేశానికి దారితీస్తుంది. దక్షిణాన ఈ రహదారులకు మించి దక్షిణ దేశం ఉంది. (3,61)

సహదేవుడి దిగ్విజయయాత్ర

పాండవ సహదేవుడు స్వాధీనం చేసుకున్న గిరిజనులతో కలిసి తనకు తాను నర్మదా ఒడ్డున ఉన్న దేశాల వైపుకు వెళ్ళాడు. అక్కడ యుద్ధంలో ఓడించిన అవంతిలోని ఇద్దరు వీరోచిత రాజులను వింద, అనువింద అని పిలుస్తారు. దీనికి శక్తివంతమైన ఆశ్రిత మద్దతు ఉంది. సహదేవుడు అశ్వినీ దేవతల శక్తివంతమైన కుమారుడు వారి నుండి చాలా సంపదను సంపాదించాడు. దీని తరువాత సహదేవుడు భోజకట పట్టణం వైపు విజయయాత్ర చేశాడు. (2,30)

కర్ణుడి దిగ్విజయాత్ర

అప్పుడు శిశుపాల కొడుకు దగ్గరకు వెళ్లి, సూతపుత్రుడు ఆయనను ఓడించాడు. ఆ శక్తివంతమైన వ్యక్తి కూడా పొరుగు పాలకులందరినీ తన ఆధీనంలోకి తెచ్చాడు. అవంతిలను లొంగదీసుకుని, వారితో శాంతిని ఏర్పరచుకుని వృష్ణులతో కలిసిన తరువాత ఆయన పడమరను జయించాడు. (3,252)

వాసుదేవ కృష్ణుడి దిగ్విజయ యాత్ర

అవంతీలు, దక్షిణాదివారు, పర్వతారోహకులు, దసేరాకులు, కాస్మిరాకులు, ఔరాసికాలు, పిశాచాలు, సముద్గళాలు, కాంభోజులు, వతధనాలు, చోళులు, పాండ్యులు, ఓ సంజయ, త్రిగర్తలు, మాలావులు, దారదాలు ఓడిపోయారు. ఖాసాలు విభిన్న రంగాల నుండి వచ్చారు. అలాగే సాకులు, అనుచరులతో ఉన్న యవనాలు అందరూ వాసుదేవ కృష్ణ (7,11) చేత నిర్మూలించబడ్డారు.

యుధిష్టరుడి రాజసూయ యాగంలో అవంతి రాజు

యుధిష్ఠరుడు నిర్వహించిన రాజసూయ యాగంలో యుధిష్ఠుడికి అభిషేకం చేయడానికి అవంతి రాజు వివిధ పవిత్ర జలాలతో నిలిచి ఉన్నాడు.

కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో కౌరవులతో కూటమిగా చేరి పాల్గొన్న అవంతి రాజు

అవంతి (విందా, అనువింద) ఇద్దరు రాజులు, శక్తిమంతమైన సైన్యంతో కలిసి, కురుక్షేత్ర యుద్ధానికి దుర్యోధనునికి సహాయంగా ఒక్కొక్కరు ఒక్కొక్క ప్రత్యేక అక్షౌహినిని తీసుకువచ్చారు. (5,19)

దుర్యోధనుడి మాటల ప్రకారం వారిని కౌరవ వీరులలో అత్యుత్తమంగా భావించారు: - అయితే, మన మధ్య ఉన్న మన ముఖ్య యోధులు భీష్ముడు, ద్రోణుడు, కృపా, ద్రోణ కుమారుడు కర్ణుడు, సోమదత్తుడు, వహ్లిక, సాల్య, రాజు ప్రగ్జ్యోతిషా, అవంతికి చెందిన ఇద్దరు రాజులు (వింధ, అనువింద), జయద్రధుడు; ఆపై, రాజు, నీ కుమారులు దుస్సాసనుడు, దుర్ముఖుడు, దుస్సాహా, శ్రుతయుడు; చిత్రసేనుడు, పురుషిత్ర, వివింగ్సాటి, సాలా, భూరిశ్రావులు, వికర్ణుడు. (5,55) (5,66) (5,198)

భీష్ముడిచే వర్గీకరణ: - అవంతికి చెందిన విందా, అనువింద ఇద్దరూ అద్భుతమైన రథికులుగా భావిస్తారు. మనుష్యులలోని ఈ ఇద్దరు వీరులు నీ శత్రువుల దళాలను, మాసు, బాణాలు, కత్తులు, పొడవైన బరిసెలు, జావెలిన్లను వారి చేతుల నుండి విసిరివేస్తారు. వారు మందల మధ్యలో ఆడుతున్న రెండు (ఏనుగు) నాయకుల మాదిరిగానే, ఈ ఇద్దరు యువరాజులు యుద్ధం కోసం ఆరాటపడుతున్నారు. ప్రతి ఒక్కరూ యముడిలా యుద్ధ క్షేత్రంలో విహరిస్తారు. (5,167)

సువాలా కుమారుడు శకుని, శల్యుడు, జయద్రధుడు, అవంతి ఇద్దరు యువరాజులు వింద, అనువింద, కేకయ సోదరులు, కాంభోజులు, పాలకుడు సుదక్షిణ, కళింగాల పాలకుడు శ్రుతయుధుడు, రాజు జయత్సేన, వృద్వాళా పాలకులు, సత్వత జాతికి చెందిన కృతావర్మను, - పురుషులలో ఈ పది పులులు గొప్ప ధైర్యంతో భుజబలం ప్రదర్శిస్తారు. ఇవి ఒక్కొక్కటి అక్షౌహిని దళాల తల వద్ద నిలబడి ఉన్నాయి. (6,16)

కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో అవంతి రాజులు వింద, అనువిందులు

హిందూ ఇతిహాసం మహాభారతంలోని విందా, అనువింద అవంతి రాజ్యానికి చెందిన ఇద్దరు సోదరులు. వీరికి మిత్రవింద అనే సోదరి ఉంది. వీరు కృష్ణుడిని వివాహం చేసుకున్నాది. మహాభారత యుద్ధంలో విందా, అనువింద తమ స్నేహితుడు దుర్యోధనుడి కోసం పోరాడారు. యదు వంశ రాజు శూరసేనుడికి ఐదుగురు కుమార్తెలు ఉన్నారు. వీరిలో రాజాధిదేవి చిన్నది. అవంతి రాజ్యానికి చెందిన జయసేన రాజాధిదేవిని వివాహం చేసుకున్నాడు. వారికి వింద, అనువింద అనే కుమారులు, మిత్రావింద కుమార్తె మొత్తం ముగ్గురు పిల్లలను కలిగి ఉన్నాడు.

కౌరవ సైన్యాధ్యక్షుడు భీష్ముడి నాయకత్వంలో అవంతికి చెందిన వింద, అనువింద ఇద్దరు కౌరవ సైన్యాధిపతులుగా అనేక యుద్ధాలు చేశారు. (6- 17,45,47,51,56,71,82,84,87,88,93,95,100,103,109,114,115). ద్రోణ సైనికాధ్యక్షతలో (7-20,23,30,72,92,93) కూడా వారు పోరాడారు. అర్జునుడు (7,96), (8-5,72), (9-2,24), (11-22,25) వారిని చంపారు. అవంతి దళాలు కౌరవుల పక్షాన తమ యుద్ధాన్ని కొనసాగించాయి (7,110)

ఇవి కూడా చూడండి

• భారతీయ కావ్యం

ఈ బృందం లోని ఇతర రాజ్యాలు:

1. చేది ( ఝాన్సి జిల్లాలో ఉత్తరప్రదేశు)
2. శూరసేన (మథుర జిల్లా ఉత్తరప్రదేశు ( వ్రజ)
3. దశార్ణ (చేదిరాజ్యానికి దక్షిణంలో ఉంది)
4. కరూష (దశార్ణ రాజ్యానికి తూర్పున)
5. కుంతి (అవంతి రాజ్యానికి ఉత్తరం)
6. మాళవ (అవంతి రాజ్యానికి పశ్చిమం)
7. గూర్జర ( రాజస్థాన్)
8. Heheya (నర్మదానది నగరం చుట్టూ ఉన్న లోయ మహేశ్వరు (మద్యప్రదేశు)
9. అనర్త( గుజరాతుఉత్తరం)
10. Saurashtra ( గుజరాతుదక్షిణం)
11. Dwaraka ( ద్వారక గుజరాతుసముద్రంలో)
12. విదర్భ. (ఉత్తర మహారాష్ట్ర)

మూలాలు

• Kisari Mohan Ganguli, The Mahabharata of Krishna-Dwaipayana Vyasa Translated into English Prose, 1883-1896.