ఉమా చక్రవర్తి
 2015 లో చక్రవర్తి | |
| జననం | 20 ఆగష్టు 1941 ఢిల్లీ, భారతదేశం |
|---|---|
| సంస్థలు | మిరాండా హౌస్, ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయం |
| చదివిన విశ్వవిద్యాలయాలు | బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం |
Major works |
|
ఉమా చక్రవర్తి (జననం 20 ఆగష్టు 1941) భారతీయ చరిత్రకారిణి, చిత్రనిర్మాత. 1980వ దశకం నుండి, చక్రవర్తి భారతీయ చరిత్రపై లింగం, కులం, వర్గానికి సంబంధించిన సమస్యలను హైలైట్ చేస్తూ విస్తృతంగా రాశారు, తన వృత్తి జీవితంలో ఏడు పుస్తకాలను ప్రచురించారు. ఆమె రచనలు ఎక్కువగా బౌద్ధమత చరిత్ర, పురాతన, 19 వ శతాబ్దపు భారతదేశ చరిత్రపై దృష్టి సారించాయి.
కేరళలోని పాల్ఘాట్ కు చెందిన ఓ బ్యూరోక్రాట్ కు జన్మించిన చక్రవర్తి ఢిల్లీ, బెంగళూరులో పాఠశాల విద్యను అభ్యసించారు. బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం నుంచి చరిత్రలో మాస్టర్స్ పూర్తి చేసి అధ్యాపక వృత్తిలోకి అడుగుపెట్టారు. చక్రవర్తి ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయంలోని మిరాండా హౌస్లో అధ్యాపకురాలిగా వృత్తిని స్థాపించారు, అక్కడ ఆమె 1966 నుండి 1998 వరకు బోధించారు. ఆమె 1987 లో డాక్టరేట్ అధ్యయనంలో భాగంగా తన మొదటి పుస్తకం "సోషల్ డైమెన్షన్స్ ఆఫ్ ఎర్లీ బౌద్ధం" ను ప్రచురించింది. ఆమె తరువాతి రచనలు, వాటిలో అత్యంత విజయవంతమైనవి రీరైటింగ్ హిస్టరీ: ది లైఫ్ అండ్ టైమ్స్ ఆఫ్ పండిత రమాబాయి (1998), జెండర్ క్యాస్ట్ త్రూ ఎ ఫెమినిస్ట్ లెన్స్ (2002), ప్రేక్షకులు, తోటి విద్యావేత్తల నుండి మంచి ఆదరణ పొందాయి.
ఉపఖండంలో మహిళా, స్త్రీవాద చరిత్ర రచనలో ప్రముఖ విద్వాంసురాలు అయిన ఈమెను భారతదేశంలో మహిళా ఉద్యమ స్థాపక తల్లిగా పిలుస్తారు. స్త్రీవాద సమస్యలతో పాటు, ప్రజాస్వామ్య హక్కుల కార్యకర్తగా, అంతర్జాతీయ ట్రిబ్యునల్ ఆన్ జస్టిస్ ఫర్ గుజరాత్ సహా అనేక నిజనిర్ధారణ కమిటీలలో ఆమె పాల్గొన్నారు.[1][2] మహిళలు, మానవ హక్కులకు సంబంధించిన సమకాలీన సమస్యలపై ఆమె వార్తాపత్రిక కాలమ్స్ కూడా రాస్తుంది.
చక్రవర్తి నాలుగు డాక్యుమెంటరీ చిత్రాలకు దర్శకత్వం వహించారు-ఎ క్వైట్ లిటిల్ ఎంట్రీ, మైథిలి శివరామన్ జీవితం ఆధారంగా, ఫ్రాగ్మెంట్స్ ఆఫ్ ఎ పాస్ట్, ఏక్ ఇంక్విలాబ్ ఔర్ ఆయా: లక్నో 1920-1949, ప్రిజన్ డైరీస్, ఇవన్నీ భారతదేశంలో మహిళల చరిత్రపై దృష్టి పెడతాయి.
జీవితం తొలి దశలో
[మార్చు]ఉమా చక్రవర్తి 1941 ఆగస్టు 20న ఢిల్లీలో జన్మించారు. ఆమె తండ్రి కేరళలోని పాల్ఘాట్కు చెందిన ప్రభుత్వోద్యోగి. ఉమ ఢిల్లీ పబ్లిక్ స్కూల్ లో, తరువాత బెంగళూరులోని మౌంట్ కార్మెల్ కాలేజీలో చదివారు. తరువాత, ఆమె బెంగళూరులోని కాలేజ్ ఆఫ్ లాలో న్యాయశాస్త్రం అభ్యసించింది, అదే సమయంలో బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం నుండి చరిత్రలో మాస్టర్స్ పూర్తి చేసింది.[3]
కెరీర్
[మార్చు]చక్రవర్తి 1966 లో ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయంలోని ప్రధాన మహిళా కళాశాల అయిన మిరాండా హౌస్ లో చేరారు. ఆమె 1988 వరకు అక్కడ బౌద్ధమతం, ప్రారంభ భారతీయ చరిత్ర, 19 వ శతాబ్దం చరిత్ర, సమకాలీన సమస్యలపై పనిచేసింది. ఆమె 7 పుస్తకాలు, 50కి పైగా పరిశోధనా వ్యాసాలు రాశారు.[1][2]
1970వ దశకం నుంచి చక్రవర్తి మహిళా ఉద్యమం, ప్రజాస్వామిక హక్కుల ఉద్యమంలో పాలుపంచుకున్నారు. మానవ హక్కుల ఉల్లంఘనలు, మత కలహాలు, ప్రభుత్వ అణచివేతపై దర్యాప్తు చేయడానికి ఆమె అనేక నిజనిర్ధారణ బృందాలలో పాల్గొన్నారు.[1]
ఇటీవలి రచనలలో, ఆమె రెండు చిత్రాలకు దర్శకత్వం వహించారు, ఒకటి భారత స్వాతంత్ర్యోద్యమంలో పాల్గొన్న బాల్య వధువు సుబ్బులక్ష్మి జీవితంపై, రెండవది శ్రామికులైన స్త్రీపురుషులతో కలిసి పనిచేసి, వారి అణచివేతలను డాక్యుమెంట్ చేసిన రచయిత మైథిలి శివరామన్ పై.[3][4]
జవహర్ లాల్ నెహ్రూ విశ్వవిద్యాలయ చరిత్రకారుడు కుంకుమ్ రాయ్ చక్రవర్తి గౌరవార్థం ఒక పండిత వ్యాసాల సంకలనానికి సంపాదకత్వం వహించారు, ఆమె తరతరాల ఉపాధ్యాయులు, విద్యార్థులు, స్నేహితులకు ప్రేరణగా నిలిచారని పేర్కొన్నారు. న్యూయార్క్ సిటీ విశ్వవిద్యాలయానికి చెందిన ఆష్లే టెల్లీస్ అనేక మంది యువ పండితులు, ఉద్యమకారుల జీవితాలు, వృత్తిపై ఆమె లోతైన ప్రభావాన్ని చూపిందని, భారతీయ స్త్రీవాద చరిత్ర-రచనతో పాటు భారతీయ మహిళా ఉద్యమానికి 'వ్యవస్థాపక తల్లి' పాత్రను పోషించిందని చెప్పారు.[5]
వ్యక్తిగత జీవితం
[మార్చు]ఉమ సామాజికవేత్త ఆనంద్ చక్రవర్తిని వివాహం చేసుకుంది. వీరికి కుమార్తె ఉపాలీ, కుమారుడు సిద్ధార్థ ఉన్నారు. ఆమె తన భర్త, కుమార్తెతో కలిసి ఢిల్లీలో నివసిస్తోంది.[3]
పనిచేస్తుంది
[మార్చు]- పుస్తకాలు
- సోషల్ డైమెన్షన్స్ ఆఫ్ ఎర్లీ బుద్ధిజం (ఆక్స్ఫర్డ్ యూనివర్సిటీ ప్రెస్, 1987). ISBN 8121507499.
- ఢిల్లీ రయట్స్: త్రీ డేస్ ఇన్ ది లైఫ్ ఆఫ్ ఏ నేషన్ (నందితా హక్సర్, ఢిల్లీ: లాన్సర్ ఇంటర్నేషనల్, 1987)
- రీరైటింగ్ హిస్టరీ: ది లైఫ్ అండ్ టైమ్స్ ఆఫ్ పండిత రమాబాయి(కాళీ ఫర్ ఉమెన్, 1998). ISBN 9381017948ISBN 9381017948.
- ఫ్రమ్ మిథ్స్ టు మార్కెట్: ఎస్సేస్ ఆన్ జెండర్ (కుంకుమ సంగరి, ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ అడ్వాన్స్డ్ స్టడీ, సిమ్లా, 1999)
- జెండరింగ్ క్యాస్ట్ త్రూ ఏ ఫెమినిస్ట్ లెన్స్ (స్త్రీ, 2002). ISBN 8185604541ISBN 8185604541.
- ఎవ్రీడే లైవ్స్, ఎవ్రీడే హిస్టరీస్: బియాండ్ ది కింగ్స్ అండ్ బ్రహ్మణాస్ ఆఫ్ ఏనిసెంట్ ఇండియా (తులిక బుక్స్, 2006). ISBN 8189487043ISBN 8189487043.
- షాడో లైవ్స్: రైటింగ్స్ ఆన్ విడోహూడ్(ప్రీతి గిల్ తో, కాళీ ఫర్ ఉమెన్, 2006). ISBN 8186706402ISBN 8186706402.
- ఎంచుకున్న కథనాలు
- వాటెవర్ హ్యాపెన్డ్ టో ది వెడిక్ దాసి? ఓరియంటలిజం, నేషనలిజం అండ్ ఏ స్క్రిప్ట్ ఫర్ ది పాస్ట్. కుంకుమ సంగరి,సుదేశ్ వైద్ (ఎడిఎస్) లో రికాస్టింగ్ విమెన్: ఎస్సేస్ ఇన్ కలోనియల్ హిస్టరీ (కాళీ ఫర్ ఉమెన్, 1989). ISBN 0813515807. (ఎవ్రీడే లైవ్స్, ఎవ్రీడే హిస్టరీస్ లో కూడా చేర్చబడింది).
- "ఈజ్ బుద్ధిజం ది ఆన్సర్ టు బ్రాహ్మణికల్ పాట్రియార్చీ?" నీరా చందోకేలో (ఈడి) మ్యాపింగ్ హిస్టరీస్: ఎస్సేస్ ప్రెజెంటెడ్ టు రవీందర్ కుమార్(తులిక, 2000). ISBN 1843310368.
- "ఎ కాశ్మీర్ డైరీ: సెవెన్ డేస్ ఇన్ ఏ ఆర్మ్డ్ ప్యారడైజ్", ఊర్వశి బుటాలియా (ఈడి) స్పీకింగ్ పీస్: ఉమెన్స్ వాయిస్ ఫ్రమ్ కాశ్మీర్ (2003).ISBN 9383074701ISBN 9383074701 .
- "రికాన్సెప్టులైజింగ్ జెండర్: ఫులే, బ్రాహ్మణిజం అండ్ బ్రాహ్మణికల్ పాట్రియార్చీ" అనుపమ రావులో (ఈడి) జెండర్ & క్యాస్ట్ (జెడ్ బుక్స్, 2005). ISBN 8188965200.
- "అపోజిషనల్ ఇమాజినేషన్స్: మల్టిపుల్ లైనేజెస్ ఓఎఫ్ ఫెమినిస్ట్ స్కాలర్షిప్," రేఖా పాండేలో (ఈడి) ఏ జర్నీ ఇంటూ ఉమెన్స్ స్టడీస్: క్రాసింగ్ ఇంటర్డిసిప్లినరీ బౌండరీస్ (పాల్గ్రేవ్ మాక్మిల్లన్, 2014). ISBN 9781137395740.
- సినిమాలు
- ఏ క్వైట్ లిటిల్ ఎంట్రీ
- ఫ్రాగ్మెంట్స్ ఆఫ్ ఏ పాస్ట్
రిసెప్షన్
[మార్చు]చక్రవర్తి ప్రారంభ బౌద్ధం సామాజిక కోణాలు, ఆమె డాక్టరేట్ థీసిస్ ఆధారంగా,[6] ప్రారంభ భారతీయ చరిత్ర విద్యార్థులందరికీ తప్పనిసరిగా చదవాల్సిన ఒక క్లాసిక్ రచనగా పరిగణించబడుతుంది. చక్రవర్తి తన విశ్లేషణను ప్రారంభ భారతదేశంలో సామాన్యులు మాట్లాడే పాళీలో రాసిన బౌద్ధ గ్రంథాల ఆధారంగా చేసుకుని... ఆమె తన తరువాతి రచనలో, లింగం, కులం, వర్గంపై దృఢమైన దృష్టితో ప్రారంభ భారతదేశంలో సామాజిక స్తరీకరణ, శ్రమ, త్యాగం, గృహనిర్మాణం వంటి సమస్యలను పునర్నిర్మించడానికి ఈ పరిశోధనను నిర్మించింది.[5]
ఎవ్రీడే లైవ్స్, ఎవ్రీడే హిస్టరీస్ అనేది ప్రారంభ భారతదేశ చరిత్రపై మూడు దశాబ్దాల కృషి నుండి పొందిన 14 వ్యాసాల సంకలనం, ఇది గతంలో వివిధ పత్రికలు, సేకరణలలో ప్రచురించబడింది. మేధావి షోనాలికా కౌల్ ఈ సంకలనం ఇప్పటికీ తాజాదనాన్ని నిలుపుకుంటుందని పేర్కొన్నాడు, ఎందుకంటే ఇది "ప్రారంభ భారత చరిత్రపై కొత్త టేక్"ను సూచిస్తుంది, ఇది ఉన్నత వర్గాలు, సనాతనవాదుల ("రాజులు, బ్రాహ్మణులు") కు అతీతంగా గతం అవగాహనను అందిస్తుంది.[6] ఇది "అంచులలో" ఉన్న ప్రజల చరిత్ర, ఇక్కడ మార్జిన్లను "శ్రమ చేసే మహిళలు, మహిళలు ఒక విస్తృత వర్గంగా సహా శ్రామిక సమూహాలు" అని అనువదించారు. పరిచయ అధ్యాయం మహిళా ఉద్యమం ద్వారా చక్రవర్తి స్వంత ప్రయాణాన్ని, భారతదేశపు మొట్టమొదటి స్త్రీవాద-సమాచార చరిత్రల తయారీని వివరిస్తుంది.[5]
మూలాలు
[మార్చు]- చక్రవర్తి, ఉమా (23 జూలై 2014), "అపోజిషనల్ ఇమాజినేషన్స్: మల్టిపుల్ లైనేజెస్ ఆఫ్ ఫెమినిస్ట్ స్కాలర్షిప్", in పాండే, రేఖ (ed.), ఏ జర్నీ ఇంటూ ఉమెన్స్ స్టడీస్: క్రాసింగ్ ఇంటర్డిసిప్లినరీ బౌండరీస్, పాల్గ్రేవ్ మాక్మిల్లన్, pp. 74–, ISBN 978-1-137-39574-0
- ఓంవెడ్ట్, గెయిల్ (22 జనవరి 2000), "రివ్యూ: టువార్డ్స్ ఏ థియరీ ఆఫ్ 'బ్రాహ్మణిక్ పాట్రియార్చీ'", ఎకనామిక్ అండ్ పొలిటికల్ వీక్లీ, 35 (4): 187–190, JSTOR 4408843
- రాయ్, కుంకుం (2011), ఇన్సైట్స్ అండ్ ఇంటర్వెన్షన్స్: ఎస్సేస్ ఇన్ హానర్ ఆఫ్ ఉమ చక్రవర్తి, ప్రైమస్ బుక్స్, ISBN 978-93-80607-22-1
బయటి లింకులు
[మార్చు]- ఇంటర్వ్యూ: డాక్టర్ ఉమా చక్రవర్తి, జెండర్ స్టడీస్ జర్నల్, సంపుటి. I(3), జెండర్ స్టడీస్ జర్నల్, సంపుటి. I(4), ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయం, నవంబర్ 2011.
- కాన్సెప్టువలైజింగ్ బ్రాహ్మణికల్ పాట్రియార్చీ ఇన్ ఎర్లీ ఇండియా: జెండర్, క్యాస్ట్, క్లాస్ అండ్ స్టేట్. ఈపీవీ, ఏప్రిల్ 3, 1993. Pdf.
రిఫరెన్సులు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Dr Uma Chakravarti (bio) Archived 29 మే 2015 at the Wayback Machine, Leiden University, retrieved 2015-12-11.
- ↑ 2.0 2.1 WGST Visiting Scholar: Uma Chakravarti Archived 10 ఫిబ్రవరి 2018 at the Wayback Machine, Drew University, 22 October 2012, retrieved 2015-12-15.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Dutta, Julia (2013-11-10). "Julia's Blog: Uma Chakravarti, a larger than life picture". Julia's Blog. Retrieved 2023-09-14.
- ↑ Kumkum Roy, Insights and Interventions 2011, p. 13-14.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Tellis, Ashley (2007), "Book Review: Uma Chakravarti, Everyday Lives, Everyday Histories: Beyond the Kings and Brahmanas of 'Ancient' India", Social Scientist, 35 (5/6): 67–70, JSTOR 27644220
- ↑ 6.0 6.1 Kaul, Shonaleeka (18 November 2006), "Peopling history", Frontline, vol. 23, no. 23