గురు జంభేశ్వర్
| గురు జంభేశ్వర్ భగవాన్ | |
|---|---|
 గురు జంభేశ్వర్ | |
| దేవనాగరి | गुरु जंभेश्वर |
| అనుబంధం | బిష్ణోయి (వైష్ణవ) |
| మతం | రాజస్థాన్, భారతదేశం |
| పండుగలు | జంభేశ్వర జన్మాష్టమి, అమావాస్య వ్రతం |
| తండ్రి | లోహత్ జి పన్వార్ |
| తల్లి | హంస కన్వర్ దేవి (కుంకుమపువ్వు) |
గురు జంభేశ్వర్ ను గురు జంభాజీ అని కూడా పిలుస్తారు. ఇతను బిష్ణోయ్ పంత్ స్థాపకుడు. భగవంతుడు అన్ని చోట్లా ఉన్న దైవిక శక్తి అని బోధించాడు. ప్రకృతితో శాంతియుతంగా జీవించడానికి మొక్కలు, జంతువులు ముఖ్యమైనవి కాబట్టి వాటిని రక్షించాలని అతను బోధించాడు.[1][2][3]
జీవిత చరిత్ర
[మార్చు]జంభేశ్వర్ 1451లో నాగౌర్ జిల్లా పిపాసర్ గ్రామంలో పన్వార్ వంశానికి చెందిన కుటుంబంలో జన్మించాడు. అతను లోహత్ పన్వార్, హంసా దేవికి ఏకైక సంతానం. అతని జీవితంలో మొదటి ఏడు సంవత్సరాలు, గురు జాంబేశ్వర్ మౌనంగా, అంతర్ముఖంగా పరిగణించబడ్డాడు. అతను తన జీవితంలో 27 సంవత్సరాలు ఆవుల కాపరిగా గడిపాడు.
బిష్ణోయ్ పంత్ స్థాపన
[మార్చు]34 సంవత్సరాల వయస్సులో, గురు జంభేశ్వర్ సమ్రథాల్ ధోరాలో వైష్ణవ బిష్ణోయ్ ఉప-విభాగాన్ని స్థాపించాడు. అతని బోధనలు శబద్వాని అని పిలువబడే కవితా రూపంలో ఉన్నాయి. అతను తరువాతి 51 సంవత్సరాలు బోధించి, దేశవ్యాప్తంగా పర్యటించాడు. తర్వాత అనుసరించాల్సిన 29 సూత్రాలను ఆయన నిర్దేశించారు. ఈ సంప్రదాయంలో జంతువులను చంపడం, చెట్లను నరకడం నిషేధించబడింది. ఖేజ్రీ చెట్టు (ప్రోసోపిస్ సినారియా), బిష్ణోయిలచే కూడా పవిత్రమైనదిగా పరిగణించబడుతుంది.[4]
సామ్రాతల్ ధోరా వద్ద బిష్ణోయ్ ఆలయం
[మార్చు]బిష్ణోయ్ పంత్ 29 నియమాల చుట్టూ తిరుగుతుంది. వీటిలో, ఎనిమిది జీవవైవిధ్యాన్ని సంరక్షించడానికి, మంచి పశుపోషణను ప్రోత్సహించడానికి, ఏడు ఆరోగ్యకరమైన సామాజిక ప్రవర్తనకు దిశలను అందిస్తాయి. పది వ్యక్తిగత పరిశుభ్రత, ప్రాథమిక ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకోవడానికి నిర్దేశించబడ్డాయి. మిగిలిన నాలుగు ఆజ్ఞలు ప్రతిరోజూ విష్ణువును పూజించడానికి మార్గదర్శకాలను అందిస్తాయి.
వారసత్వం, జ్ఞాపకార్థం
[మార్చు]బిష్ణోయ్‌లకు వివిధ దేవాలయాలు ఉన్నాయి, వాటిలో రాజస్థాన్‌లోని బికనేర్ జిల్లాలోని నోఖా తహసిల్‌లోని ముకం గ్రామంలో "ముకం ముక్తి ధామ్" అత్యంత పవిత్రమైనదిగా భావిస్తారు. ఇక్కడే గురు జాంబేశ్వర్ సమాధిపై అత్యంత పవిత్రమైన బిష్ణోయ్ ఆలయం నిర్మించబడింది. హర్యానా రాష్ట్రంలోని హిసార్‌లో ఉన్న గురు జాంబేశ్వర్ యూనివర్శిటీ ఆఫ్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీకి అతని పేరు పెట్టారు.[5][6]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ गुरु जम्भेश्वर जी की दृष्टि में विष्णु का वैदिक स्वरूप. Jambhani Sahitya Akadmi. January 2016.
- ↑ Guru Shri Jambhoji and Sabadvaani. Jambhani Sahitya Akademi. January 2018. ISBN 9789383415366.
- ↑ Bishnoi. Jambhani Sahitya Akadmi. January 2016.
- ↑ 6th Rule of en:Bishnois tells about worshipping Vishnu
- ↑ Jain, Pankaj (2011). Dharma and Ecology of Hindu Communities: Sustenance and Sustainability. Routledge. p. 53. ISBN 978-1-40940-591-7.
- ↑ "Major Attractions". Archived from the original on 6 August 2014. Retrieved 2014-07-27.