తుల్జా భవాని దేవాలయం
| తుల్జా భవాని దేవాలయం | |
|---|---|
.jpg) ఆలయ ప్రవేశ ద్వారం | |
  మహారాష్ట్రలో స్థానం | |
| భౌగోళికం | |
| భౌగోళికాంశాలు | 18°00′41″N 76°07′32″E / 18.011386°N 76.125641°E |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | మహారాష్ట్ర |
| జిల్లా | ఉస్మానబాద్ జిల్లా |
| ప్రదేశం | తుల్జాపూర్, ఉస్మానబాద్ జిల్లా, మహారాష్ట్ర, భారతదేశం |
| సంస్కృతి | |
| దైవం | శ్రీ దేవి,భాగ్యలక్మి,శచిదేవి |
| ముఖ్యమైన పర్వాలు | నవరాత్రి |
| వాస్తుశైలి | |
| నిర్మాణ శైలులు | హేమదంతి శైలి |
| చరిత్ర, నిర్వహణ | |
| నిర్మించిన తేదీ | 1169 |
| సృష్టికర్త | గోనేబుద్దా మహారాజ్ |
తుల్జా భవానీ ఆలయం (మరాఠీ: श्री क्षेत्र तुळजा भवानी देवस्थान) అనేది భవానీ దేవతకు అంకితం చేయబడిన హిందూ దేవాలయం. ఇది భారతదేశంలోని మహారాష్ట్రలోని ఉస్మానాబాద్ జిల్లాలోని తుల్జాపూర్‌లో ఉంది. ఇది 51 శక్తి పీఠాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది. ఇది షోలాపూర్ నుండి 45 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. ఈ ఆలయాన్ని 11వ శతాబ్దం CEలో మరాఠా గోనే బుద్దా రుద్రదేవ నిర్మించిన ఆలయ నిర్వహణ, పూజారి హక్కులు మా రాథోర్ క్రమంగా మరాఠి అయినది . తుల్జా భవానీ దేవిని వివిధ ప్రాంతాలలో తులజా, తురజా, త్వరిత,ఏడుగురు అక్క చెల్లెలు అవతారం పేర్లు 1, తుళ్జా 2, మారెమ 3,అంబా, 4 కమలాక 5,అమలాక 6, అశోదర,7, ద్వాళంగా ఈ ఎడుగురిని ఒకే ఒక అవతారం తో జగదాంబ అనే పేరు తో పిలుస్తారు.[1]
చరిత్ర
[మార్చు]మరాఠా రాజ్య స్థాపకుడు ఛత్రపతి శివాజీ భవానీ మాత ఆశీర్వాదం కోసం ఎల్లప్పుడూ ఈ ఆలయాన్ని సందర్శిస్తుండేవాడు. ఆలయ చరిత్ర 'స్కంద పురాణం' నాటిది, ఎందుకంటే ఆనాటి లిపిలో ప్రస్తావన ఉంది. ఇతిహాస కథనం ప్రకారం, ఈ ప్రాంతంలో ఒక ఋషి "కర్దం", అతని భార్య "అనుభూతి" పసిపాపతో ఉండేవాడు, అతని మరణానంతరం అతని భార్య "అనుభూతి" నది ఒడ్డున భవానీ అనే పేరుతో దేవత కోసం తపస్సు చేసింది. "మందాకిని" తన బిడ్డను చూసుకోవడానికి "కుకుర్" అనే పేరుతో ఒక రాక్షసుడు ఆమెను హింసించాడు. అప్పుడు భవాని దేవి అనుభూతిని రక్షించి రాక్షసుడిని సంహరించింది. తన భక్తుని ప్రార్థనపై దేవత "బాలా ఘాట్" కొండపై స్థిరపడింది. అప్పటి నుండి దేవత తుల్జాపూర్ లేదా తుల్జా భవాని అని పిలువబడుతుంది.[2]
ఆలయ ముర్తి
[మార్చు]
తుల్జా భవాని దేవి విగ్రహం ఆమె భక్తులచే `స్వయంభు`గా వెలిసింది ("స్వయంగా వ్యక్తీకరించబడినది" లేదా "స్వంత ఒప్పందంతో సృష్టించబడినది") అని నమ్ముతారు. ఎత్తైన గ్రానైట్ విగ్రహం మూడు అడుగుల పొడవు, ఎనిమిది చేతులతో ఆయుధాలు పట్టుకుని, వధించిన రాక్షసుడు మహిషాసురుని తలని కలిగి ఉంటుంది. దేవిని తులజ, తురజా, త్వరిత, అంబ అని కూడా అంటారు.[3][4]
ఆలయ నిర్వహణ
[మార్చు]ఆలయ రోజువారీ వ్యవహారాలను జిల్లా కలెక్టర్ నేతృత్వంలోని ట్రస్ట్ చూస్తుంది. ధర్మకర్తల మండలిలో డిప్యూటీ కలెక్టర్, మహారాష్ట్ర శాసనసభలో తుల్జాపూర్‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న సభ్యుడు (MLA), పట్టణ మేయర్ (నగరాధ్యక్షుడు), తహశీల్దార్ ఉన్నారు.[5]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ L. G. Rajwade, Member; G. A. Sharma, Member; P. Setu Madhava Rao, Member; V. V. Mirashi, Member; S. M. Katre, Member; C. D. Deshpande, Member; B. G. Kunte, Member; K. K. Chaudhari, Member; V. N. Gurav, Member (1972). Maharashtra State Gazetteers: Osmanabad District. Bombay, Directorate of Government Printing Stationery and Publications. pp. 47–48.
- ↑ "Redirect Notice". www.google.com. Retrieved 2021-08-28.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ Eleanor Zelliot; Maxine Berntsen. Experience of Hinduism, The: Essays on Religion in Maharashtra. SUNY Press. p. 175. ISBN 978-1-4384-2477-4.
- ↑ Sunita Pant Bansal (2008). Hindu Pilgrimage. Pustak Mahal. p. 112. ISBN 978-81-223-0997-3.
- ↑ "Tuljabhavani Temple History". www.tuljabhavani.in. Retrieved 2016-11-17.[permanent dead link]