ధను జాతర
| ధను జాతర | |
|---|---|
 బర్ఘర్ ధను జాతరకు చెందిన కంసా | |
| యితర పేర్లు | 'ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఓపెన్ ఎయిర్ థియేటర్'. |
| జరుపుకొనేవారు | ఇతర స్థానికేతర సందర్శకులతో బర్ఘర్, అంబాపాలి నివాసితులు |
| ప్రారంభం | పౌషా శుక్లా చతుర్థి |
| ముగింపు | పౌషా పూర్ణిమ |
| సంబంధిత పండుగ | శ్రీ కృష్ణుడు, కంసుడు |
ధను జాతర లేదా ధను యాత్ర అనేది ఒడిషాలోని బార్ఘర్ లో జరుపుకునే వార్షిక నాటక ఆధారిత ఓపెన్ ఎయిర్ నాటక ప్రదర్శన. బార్గఢ్ మున్సిపాలిటీ చుట్టుపక్కల 8 కిలోమీటర్ల పరిధిలో విస్తరించి ఉన్న ఈ థియేటర్ ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఓపెన్ ఎయిర్ థియేటర్గా గిన్నిస్ బుక్ ఆఫ్ వరల్డ్ రికార్డ్స్లో చోటు దక్కించుకుంది..[1][2][3][4][5][6][7] ఇది కృష్ణుడు (స్థానికంగా కృష్ణుడు అని పిలుస్తారు), అతని రాక్షస మామ కంసుడి పౌరాణిక కథ ఆధారంగా రూపొందించబడింది. బర్ఘర్ లో ఉద్భవించిన ఈ నాటకం ప్రస్తుత నాటకంలో పశ్చిమ ఒడిషాలోని అనేక ఇతర ప్రదేశాలలో ప్రదర్శించబడుతున్నాయి. వీటిలో ప్రధానమైనది బార్ఘర్ వద్ద ఉన్న ఒరిజినల్. [8] ఇది కృష్ణుడు, బలరాముడు వారి (మేనమామ) కంస నిర్వహించిన ధను వేడుకను చూడటానికి మథురకు వచ్చిన ఎపిసోడ్ గురించి. ఈ నాటకాలు కోపోద్రిక్తుడైన రాకుమారుడు కంస చక్రవర్తి ఉగ్రసేనుడిని పదవీచ్యుతుడిని చేయడం, తన సోదరి దేబాకిని బసుదేబాతో వివాహం చేసుకోవడంతో మొదలై, కంస మరణంతో ముగుస్తుంది, ఉగ్రసేన్ తిరిగి రాజు అయ్యాడు. ఈ చట్టాలలో లిఖిత లిపిని ఉపయోగించలేదు. ఈ పండుగ సందర్భంగా కంసుడు ప్రజలు చేసిన తప్పులకు శిక్ష విధించవచ్చు. ఒడిశా మాజీ ముఖ్యమంత్రి బిజూ పట్నాయక్ తో పాటు ఆయన మంత్రులకు ఒకసారి జరిమానా విధించారు.[9]భారత ప్రభుత్వ సాంస్కృతిక శాఖ 2014 నవంబరులో ధను యాత్రకు జాతీయ పండుగ హోదా ఇచ్చింది. [10]
చరిత్ర
[మార్చు]బ్రిటీష్ పాలకుల తరువాత కొత్తగా ఏర్పడిన స్వతంత్ర భారతావని స్వాతంత్ర్యాన్ని సెలబ్రేట్ చేసుకునేందుకు కార్మికవర్గ కార్మికులు ఈ పండుగను ప్రారంభించారని కొందరు వృద్ధులు చెబుతుంటారు. కంసుని మరణం వలస పాలనల ముగింపుకు చిహ్నం. [11]
వేదికలు
[మార్చు]ప్రధాన మునిసిపాలిటీ ప్రాంతం మధుర నగరి చారిత్రక పట్టణంగా మారుతుంది, జీరా నది యమునాగా మారుతుంది, అంబాపాలి గ్రామం (ప్రస్తుతం ఒక వార్డు - బార్గఢ్ మునిసిపాలిటీలో భాగం) గోపాపురగా మారుతుంది. అంబాపాలిలో జీరా నది ఒడ్డున ఉన్న చెరువు పురాణాల్లోని కాళిండి సరస్సుగా మారుతుంది. 2005 నుండి, నిషామణి పాఠశాల మైదానం ఈ ఉత్సవం రంగమహల్ - సాంస్కృతిక వేదికగా ఉపయోగించబడింది.
పశ్చిమ ఒడిషాలోని అనేక ఇతర పట్టణాలు/ గ్రామాలు ఉన్నాయి, ఇక్కడ ఇటీవలి సంవత్సరాలలో బార్ఘర్ రంగస్థలం విజయం, ప్రజాదరణ తరువాత ఈ నాటక ప్రదర్శన చేయబడింది. అంబబోన బ్లాక్ లోని చిచోలి గ్రామం ఆ ప్రాంతంలో రెండవ అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందినదిగా పరిగణించబడుతుంది, ఈ తువాపాలితో పాటు, రెండండా కూడా గుర్తించదగినవి.
మథుర
[మార్చు]
పట్టణం నడిబొడ్డున ఉన్న రోజువారీ కూరగాయల మార్కెట్ పండుగకు ప్రధాన వేదికగా మారుతుంది. వెదురు, వస్త్రం, ఇతర అలంకరణ సామగ్రితో తాత్కాలిక వేదికను నిర్మిస్తారు. మార్కెట్ షాపుల సిమెంట్ కాంక్రీట్ పైకప్పు ప్రధాన వేదికగా పనిచేస్తుంది. సాంస్కృతిక దళాలు, కాన్సా రాజు సమక్షంలో అక్కడ ప్రదర్శనలు ఇస్తూ, పిల్లల నుండి వృద్ధుల వరకు అతిథులను, ఆసక్తిగల ప్రేక్షకులను ఆహ్వానించాయి.
రోజువారీ మార్కెట్ వెనుక భాగంలో ప్రారంభ స్థానం చారిత్రక ప్రదేశం ఉంది, ఇక్కడ అసలు పండుగ ప్రారంభానికి కొన్ని రోజుల ముందు పవిత్ర స్తంభాన్ని ఏర్పాటు చేస్తారు. చారిత్రాత్మకంగా ఈ ప్రదేశాన్ని "సంచార్" నృత్యం [12] కళాకారులు ఉపయోగించారు. ఇది క్షీణిస్తున్న, అంతరించిపోతున్న నృత్య రూపం. ఈ నృత్య రూపానికి చెందిన కొద్దిమంది పాత కళాకారులు మాత్రమే మిగిలి ఉన్నారు, వారు ఇప్పటికీ ప్రతి సంవత్సరం ప్రదర్శన ఇవ్వడానికి వస్తారు. పల్లెల సందర్శకులను వినోదం, ప్రశ్నోత్తరాలతో నిమగ్నం చేయడానికి ఈ నృత్యం రాత్రంతా కొనసాగుతుంది.
గోపాపుర
[మార్చు]పండుగ సందర్భంగా సమీప గ్రామమైన అంబాపాలిని గోపపురంగా పిలుస్తారు. గ్రామస్థులు తమ ఇళ్ళకు పురాణాల ఇతివృత్తాలకు రంగులు వేస్తారు, గోడలపై కృష్ణుని వివిధ కథలను చూపించే చేతి చిత్రాలను గీస్తారు. గ్రామంలోని దాదాపు అన్ని గోడలపై కవితా శ్లోకాల గోడ రాత సర్వసాధారణం.
యమునా నది
ప్రధాన పట్టణానికి పడమర వైపు ప్రవహించే జీరా నది ఈ 10 రోజుల పాటు యమునా నదిగా రూపాంతరం చెందుతుంది. నాటకంలో 3 రోజుల్లో నదిని వాడతారు -
1. కృష్ణుడు జన్మించినప్పుడు, వసుదేవుడు కంసుడి హంతకుని చేతుల నుండి రక్షణ కోసం తన కుమారుడైన కృష్ణుడిని నంద రాజు స్థానంలో విడిచిపెట్టడానికి వెళ్తాడు
2. నది ఒడ్డున గోపికలతో కృష్ణుడు రాసలీలల సమయంలో (గోపపుర - అంబపాలి)
3. మథుర (బార్ గఢ్) నగరంలో ధను జాతరను చూపించడానికి మంత్రి అక్రూరా వెళ్లి కృష్ణ బలరాం సోదరులను తీసుకువస్తాడు.
ఆశ్రమాలు
[మార్చు]గోవిందపాళి:
ఇయర్ వైజ్ ప్రైమ్ యాక్టర్స్
[మార్చు]2009-2015 ధనుయాత్ర - కంసుడు- హృషికేస్ భోయి
1951 నుండి విరామం లేకుండా ఈ ఉత్సవంలో చురుకుగా పాల్గొన్న ఒడిశాలోని బార్గఢ్కు చెందిన మేకప్ కళాకారుడు ఘాసిరామ్ సాహు 2015 జూలై 31 న 84 సంవత్సరాల వయస్సులో మరణించాడు. ఈ నాటకంలో ప్రధాన నటుడైన కంసాకు ప్రత్యేకమైన రూపాన్ని ఇచ్చిన ఘనత ఆయనదే.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Dash, Prakash. "Dhanu Yatra World's biggest open-air theatre". Newsonair.com. News on Air: All India Radio. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ "Dhanu Jatra". Festivalsofindia.in. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ Mohapatra, Prabhukalayan (2005). "Dhanuyatra of Bargarh : World's Biggest Open-Air-Theatre" (PDF). Orissa Review. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ Mishra, Biranchi (20 December 2008). "Dhanu Yatra: Largest Open Air Ethnic Theatre". ISKCON News. Archived from the original on 19 March 2015. Retrieved 14 January 2016.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ "Other States / Orissa News : Bargarh gears up for Dhanu Yatra". The Hindu. 2008. Archived from the original on 16 February 2013. Retrieved 18 January 2013.
The 11-day cultural extravaganza is globally known as world's largest open-air theatre.
{{cite news}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ "All of Bargarh's a stage for Dhanu Yatra". The Times of India. 2011. Archived from the original on 16 February 2013. Retrieved 18 January 2013.
It is also referred to as the world's biggest open-air theatre
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ Dehury, Chinmaya (27 December 2015). "Odisha town turns into Mathura for world's biggest open air theatre". Sify. IANS. Archived from the original on 3 January 2017. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ Koshal Discussion and Development Forum
- ↑ Dehury, Chinmaya (27 December 2015). "Odisha town turns into Mathura for world's biggest open air theatre". Sify. IANS. Archived from the original on 3 January 2017. Retrieved 14 January 2016.
- ↑ "National fest tag to Bargarh Dhanu Yatra". The Times Of India.
- ↑ Bargarh Dhanu Yatra Govt. website, maintained by National Informatics Centre
- ↑ "Welcome to Odisha Sangeet Natak Akademi".