పీష్వా నారాయణరావు
Peshwa Narayan Rao | |
|---|---|
नारायण राव | |
 | |
 9th Peshwa of the Maratha Empire | |
| In office 13 December 1772 – 30 August 1773 | |
| అంతకు ముందు వారు | Madhavrao I |
| తరువాత వారు | Raghunathrao |
| వ్యక్తిగత వివరాలు | |
| జననం | 1755 ఆగస్టు 10 |
| మరణం | 1773 ఆగస్టు 30 (వయసు 18) Shaniwar Wada |
| జీవిత భాగస్వామి | Gangabai Sathe[1] |
| సంతానం | Sawai Madhavrao |
నారాయణరావు (1755 ఆగస్టు 10- 1773 ఆగస్టు 30) మరాఠా సామ్రాజ్యం 9 వ పీష్వా, 1772 నవంబరు 9 నుండి 1773 ఆగస్టులో హత్యచేయబడే వరకు. ఆయన గంగాబాయి సాతేను వివాహం చేసుకుని సవాయి మాధవరావు పేష్వాకు జన్మనిచ్చాడు.
ఆరంభ జీవితం, పీష్వా సింహాసనం అధిష్టించడం
[మార్చు]నారాయణరావు పేష్వా బాలాజీ బాజీ రావు (నానా సాహెబు అని కూడా పిలుస్తారు), గోపికాబాయికి మూడవ కుమారుడు. పేష్వా బిరుదు వారసుడు నారాయణరావు పెద్ద సోదరుడు విశ్వాస రావు మూడవ పానిపటు యుద్ధంలో చంపబడ్డాడు. 1761 లో బాలాజీ బాజీ రావు మరణించిన తరువాత రెండవ సోదరుడు మాధవరావు తండ్రి వారసత్వంగా పేష్వా అధికారం స్వీకరించాడు. వారి మామ రఘునాథరావును మాధవరావుకు ప్రతినిధిగా నియమించారు. ఆయన మేనల్లుడికి వ్యతిరేకంగా కుట్ర పన్ని చివరికి గృహ నిర్బంధంలో ఉంచారు.[2]
మొదటి మాధవరావు 1772 లో క్షయవ్యాధితో మరణించాడు. ఆయన తరువాత 17 నారాయణరావు ఆయన మామ రఘునాథరావు గృహ నిర్బంధం నుండి విడుదలయ్యాక మళ్ళీ ప్రతినిధిగా వ్యవహరించాడు. బాలాజీ బాజీ రావు మరణం నుండి పేష్వా కావాలని కోరుకునే అపరిపక్వ నారాయణరావు, ఆయన ప్రతిష్టాత్మక మామ మధ్య త్వరలో విభేదాలు తలెత్తాయి. ఇద్దరి చుట్టూ దుర్మార్గపు సలహాదారులు ఉన్నారు. వారు ఒకరి మీద ఒకరు తమ మనస్సును మరింత విషపూరితం చేసుకున్నారు. తత్ఫలితంగా నారాయణరావు తన మామను తిరిగి గృహనిర్భంధంలో ఉంచారు.[3]
నారాయణరావు హత్య
[మార్చు]రఘునాథు అసంతృప్తి చెందిన భార్య ఆనందీబాయి, సేవకుడు తులాజీ పవారు "కుట్ర వెనుక ఉన్న మార్గదర్శక ఆత్మలుగా ఉన్నారు. రాజభవనంలోని జంటకు, వెలుపల గందరగోళ సిపాయిలకు మధ్య తులాజీ ప్రధాన అనుసంధానంగా పనిచేసాడు అని రావు వ్రాశాడు. 1773లో వినాయకచవితి సందర్భంగా (1773 ఆగస్టు 30 వినాయకచవితి చివరి రోజు అనగా అనంతు చతుర్దశి), వారి కెప్టెను సుమే సింగు గార్డి నేతృత్వంలోని పలు గార్డులు రాజభవనంలోకి ప్రవేశించి గందరగోళాన్ని సృష్టించడం ప్రారంభించారు. వారు రఘునాథరావును విడుదల చేయాలని భావించారు. నారాయణరావును వ్యతిరేకించిన రఘునాథరావు, అతని భార్య ఆనందైబాయి, నారాయణరావుతో తమ వివాదంలో మధ్యవర్తిత్వం చేస్తామని గార్డిలకు హామీ ఇచ్చారు. నారాయణరావు తన మామ తనకు హాని చేయనివ్వడు అని భావించి రఘునాథరావు వద్దకు పరిగెత్తాడు. గార్డులు నారాయణరావును తన మామ గదిలోకి ప్రవేశించడానికి అనుసరించాడు. తులాజీ పవారు ఆయనను లాగగా, సుమెరు సింగు గార్డి అతన్ని నరికివేసాడు. ఘటనా స్థలంలో మొత్తం 11 మంది మృతి చెందారు. ఈ 11 మంది బాధితుల్లో ఏడుగురు బ్రాహ్మణులు (నారాయణరావుతో సహా), ఇద్దరు మరాఠా సేవకులు, ఇద్దరు పనిమనిషులు ఉన్నారని చరిత్రకారుడు సర్దేసాయి రాశారు. మొత్తం మారణహోమం అరగంటలో జరిగింది.[4] మధ్యాహ్నం 1 గంటలకు ఇది జరిగింది. నారాయణరావు మృతదేహాన్ని షానివరు వాడా నారాయణ ద్వారం ద్వారా రహస్యంగా తీసుకెళ్ళి లక్కీ పూలు దగ్గర ముత్తా నది ఒడ్డున దహనం చేశారు.[5]
ఈ హత్యలో మొత్తం 49 మంది ఉన్నారు: ఇరవై నాలుగు బ్రాహ్మణులు, ఇద్దరు సరస్వత్లు, ముగ్గురు ప్రభులు, ఆరు మరాఠాలు, ఒక మరాఠా పనిమనిషి, ఐదుగురు ముస్లింలు, ఎనిమిది మంది ఉత్తర-భారత హిందువులు.[6]
ప్రసిద్ధ పురాణకథనం ఆధారంగా మరాఠీ పదం ధారా (धरा) లేదా 'హోల్డు' (మరాఠీలో అసలు పదబంధం - "नारायणरावांना धरा" ("నారాయణరావు-అనా ధారా")) ను ఉపయోగించి నారాయణరావును తీసుకురావాలని రఘునాథరావు సుమేరు సింగు గార్డికి సందేశం పంపారు. ఈ సందేశాన్ని ఆయన భార్య ఆనందీబాయి అడ్డగించింది. ఆయన ఒకే అక్షరాన్ని మారా (मारा) లేదా 'చంపడం' అని చదివేలా మార్చాడు. ఈ దుర్వినియోగం గార్డిలు నారాయణరావును వెంబడించటానికి దారితీసింది. వారు రావడం విన్నప్పుడు, "కాకా! మాలా వాచ్వా !!" అని అరుస్తూ తన మేనమామల నివాసం వైపు పరుగెత్తటం ప్రారంభించాడు. ("అంకుల్! నన్ను రక్షించండి!"). కానీ అతనికి సహాయం చేయడానికి ఎవరూ రాలేదు. ఆయన మామ సమక్షంలో చంపబడ్డాడు. నారాయణరావు మృతదేహాన్ని చాలా ముక్కలుగా చేసినట్లు పుకార్లు వచ్చాయి. ఆ ముక్కలను ఒక కుండలో తీసుకెళ్లాల్సి వచ్చింది. ఇకనుంచి దీనిని నది దగ్గర తీసుకొని అర్ధరాత్రి దహనం చేశారు. ఈ చర్య పేష్వా పరిపాలనకు చెడు కీర్తిని తెచ్చిపెట్టింది. దీనిని మంత్రి నానా ఫడ్నవీసు చూసుకుంటున్నారు. ఈ సంఘటనపై దర్యాప్తు జరపాలని పరిపాలన ప్రధాన న్యాయమూర్తి రాం శాస్త్రి ప్రభును కోరింది. రఘునాథరావు, ఆనందీబాయి, సుమేరు సింగ్ గార్డి అందరినీ గైర్హాజరు మీద విచారించారు. రఘునాథరావును నిర్దోషిగా ప్రకటించినప్పటికీ, ఆనందీబాయిని అపరాధిగా, సుమేరు సింగు గార్డిని అపరాధిగా ప్రకటించారు. సుమెరు సింగు గార్డి 1775 లో బీహారు లోని పాట్నాలో రహస్యంగా మరణించారు. ఆనందీబాయి ఆమె చేసిన పాపాలను తీర్చడానికి హిందూమత ఆధారిత పరిహారాలు చేసింది. ఖరగు సింగు తులజీ పవార్లను హైదరు అలీ తిరిగి ప్రభుత్వానికి అప్పగించాడు. వారిని హింసించారు. ఇతరులకు కూడా వేగంగా శిక్ష విధించబడింది.[5]
వారసత్వం
[మార్చు]నారాయణరావు భార్య, గంగాబాయి (నీ, సాతే) హత్య సమయంలో గర్భవతి. నారాయణరావు హత్య తరువాత రఘునాథరావు పేష్వా అయ్యాడు. కాని త్వరలోనే సామ్రాజ్యం సభికులు, నైట్సు చేత తొలగించబడ్డాడు. వారు బదులుగా గంగాబాయి కొత్తగా పుట్టిన కుమారుడు సవాయి మాధవరావును పేష్వాగా నానా ఫడ్నవీసు నేతృత్వంలో సభికులు ప్రతినిధులుగా నియమించబడ్డారు. నారాయణరావు దెయ్యం ఇప్పటికీ శానివరు వాడాలో తిరుగుతుందని ఆయన హత్య జరిగిన విధిలేని రాత్రి ఆయన చేసిన విధంగానే సహాయం కోసం పిలుస్తుందని ఒక ప్రసిద్ధ పుకారు తలెత్తింది.[7][8][9]
పూణేలోని నారాయణ పేత్ ప్రాంతానికి పేష్వా నారాయణరావు పేరు పెట్టారు.
నారాయణరావు ఆత్మ
[మార్చు]ప్రతి పౌర్ణమి రాత్రి నారాయణరావు దెయ్యం శనివారు వాడా శిధిలావస్థలో తిరుగుతుందని పూణేలో ఒక నమ్మకం ఉంది. ఆయన మరణించిన రాత్రి ఆయనకు సహాయం చేయడానికి ఎవరూ రానందున "కాకా మాలా వాచ్వా" (తెలుగులో రక్షించండి మామా) అని అతని గొంతు వినపడుతుందని ఈ ప్రాంతాలలో ప్రజలు నివసిస్తున్నారు.[10] రెండవ బాజీరావు దెయ్యం వంటి మూఢనమ్మకాన్ని కూడా విశ్వసించాడు. పూణే నగరం చుట్టూ వేలాది మామిడి చెట్లను నాటాడు. ఇది దెయ్యాల నుండి రక్షిస్తుందనే ఆశతో బ్రాహ్మణులు, మత సంస్థలకు విరాళాలు ఇచ్చాడు.[11]
| అంతకు ముందువారు మొదటి మాధవరావు |
పేష్వా 1772–1773 |
తరువాత వారు రఘునాథరావు |
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2015-08-20. Retrieved 2020-01-03.
- ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2019-12-03. Retrieved 2020-01-03.
- ↑ Unknown (1796). Narayanrao Peshwe yaanchi bakhar.
- ↑ Govind Sakharam Sardesai (1968). New History of the Marathas: Sunset over Maharashtra (1772-1848). Phoenix Publications. p. 27.
Thus within the short space of about half an hour eleven persons came to be murdered in cold blood in that famous palace, seven being Brahmans, two Maratha servants, two maids.
- ↑ 5.0 5.1 S.Venugopala Rao (1977). power and criminality. Allied Publishers Pvt Limited. pp. 111–121.
- ↑ Shripad Rama Sharma (1951). The Making of Modern India: From A. D. 1526 to the Present Day. Orient Longmans. p. 302.
It is worth noting," Sardesai points out, "that out of the 49 persons found guilty of the murder of Narayanrao (Peshva), 24 were Deccani Brahmans of the murdered Peshva's caste, 2 Saraswats, 3 Prabhus, 6 Marathas, 1 Maratha maid-servant, 5 Mussalmans, and 8 North Indian Hindus"
- ↑ Preeti Panwar. "Top 10 most haunted places in India". Zee News. Archived from the original on 22 జూలై 2015. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ Huned Contractor (31 October 2011). "Going ghost hunting". Sakal. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ "Pune and its ghosts". Rediff. 19 July 2015. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ "Security guard at historical Peshwa palace murdered". 2009.
A popular belief still prevails among people belonging to older generation here who claim that they had heard heart rending shouts of 'Kaka Mala Vachva' (Uncle please save me), at midnight emanating from the relics where Narayanrao Peshwa, one of the last heirs to the Peshwa throne, was slain on August 30, 1773 by 'Gardis' (royal guards) in a contract killing ordered by his uncle, Raghoba, in a power struggle.
- ↑ S. G. Vaidya (1976). Peshwa Bajirao II and The Downfall of The Maratha Power. Pragati Prakashan. p. 249.
It was to propitiate the ghost of Narayanrao, that haunted him throughout his life, that the Peshwa planted thousands of mango trees around Poona, gave gifts to Brahmins and to religious establishments