బెలవాడి మల్లమ్మ
| లింగం | స్త్రీ  |
|---|---|
| పౌరసత్వ దేశం | భారతదేశం |
| ఇంటిపేరు | Belavadi |
| రాజ బిరుదం | queen |
| జన్మ స్థలం | Sodhe |
| నివాసం | బైహోంగాల్ |
| మతం | లింగాయతి |
బెలవాడి మల్లమ్మ (బెలవాడి మల్లమ్మ) బెలవాడి రాజ్యానికి రాణి. ఆమె మహిళా సైన్యాన్ని నిర్మించి, శిక్షణ ఇచ్చింది. చరిత్రలో మొదటగా మహిళా సైన్యాన్ని నిర్మించిన రాణిగా ఆమె ఘనత కెక్కింది.[1][2][3]
జీవిత విశేషాలు[మార్చు]
ఆమె ఆధునిక ఉత్తర కన్నడ జిల్లా దక్షిణ గోవా నియంత్రణ లోని సోధే రాజ్యానికి చెందిన రాజు మధులింగ నాయక కుమార్తె.[4] మల్లమ్మ తన 5 ఏళ్ళ వయసులో చదువు ప్రారంభం చేసింది. అక్కడ ఆమె తండ్రి తన కోసం, ఆమె సోదరుడు సదాశివ నాయక కోసం నిర్మించిన పాఠశాలలో చదివింది.[5] పాఠశాల ప్రధానోపాధ్యాయుడు శంకర్ భట్, పండితుడు, 10 మంది వరిష్ఠ శాస్త్రీలు (తత్వశాస్త్రం, పురాతన గ్రంథాలు బోధించే ఉపాధ్యాయులు) మల్లమ్మకు ఉపాధ్యాయులు.[5]
మల్లమ్మ వివాహయోగ్యమైన వయస్సు వచ్చినప్పుడు, ఆమె తండ్రి స్వయంవరం ఏర్పాట్లు చేయడం మొదలు పెట్టాడు (దీని ద్వారా అమ్మాయి స్వయంగా తన భర్తను ఎన్నుకుంటుంది). అయితే మల్లమ్మ, తన వయస్సుకు ఒకటి ఎక్కువకు సమానమైన సంఖ్యలో పులులను ఒక నెల లోపల వేటాడమని తన స్వయంవరం లో సవాలు చేయడానికి నిర్ణయించుకుంది. బెలావాడి యువరాజు ఈశప్రభు, 20 సంవత్సరాల వయస్సులో, ఒక నెలలో 21 పులులను విజయవంతంగా వేటాడి చంపి, మల్లమ్మను చేపట్టాడు. దీనితో ఆమెను బెలావాడి మల్లమ్మ అని పిలిచారు, తరువాత ఈశప్రభుతో పాటు, ఆధునిక బెలగావి, ధార్వాడ్ జిల్లాల భాగాలతో కూడిన చిన్న రాజ్యమైన బెలవాడిని పాలించే జంటగా వారిని పరిగణించారు.[4]
ఛత్రపతి శివాజీ తో సంఘర్షణ[మార్చు]
ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజు, మాలమ్మ ల మధ్య ఎటువంటి సంఘర్షణ లేదు. అయితే బ్రాహ్మణమత శివ బసవ శాస్త్రి రాసిన 'తురుకరి పంచమర ఇతిహాస్' అనే పుస్తకంలో పేర్కొన్నట్లుగా (బెలవాడి సంస్థానా వారసత్వ ప్రదేశం) బెలావాడి సంస్థానం చరిత్ర 1511 నుండి చంద్రశేఖర రాజ తో ప్రారంభమవుతుంది, ఇందులో ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ఇంకా మల్లమ్మల మధ్య యుద్ధం ప్రస్తావన ఉంది. ఈశప్రభు యుద్ధభూమిలో మరణించాడు, తరువాత మల్లమ్మ శివాజీ రాజుతో పోరాడి ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ను ఓడించింది. యుద్ధం ఫలితంగా వారి సంస్తానాలో వీరులరాయి స్థాపించారు. 'తురుకరి పంచమార ఇతిహాస్' అనే పుస్తకం మొదటిసారిగా 1929లో ప్రచురించారు. [6]
మరాఠీ లో రచనలు చేసిన జేడే షాకవరీ , చిత్రగుప్త బఖర్ , 91 కలామీ బఖర్ మొదలగువారు చత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ , మల్లమ్మ ల మధ్య జరిగిన యుద్ధం గురించి పేర్కొన్నారు. మల్లమ్మ గురువు శంకర భట్టరు రచించిన సంస్కృత పుస్తకం 'శివ వంశ సుధార్ణవ' లో చత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ బెలవాడి మల్లమ్మతో పోరాటం గురించి ప్రస్తావించింది. చత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ రెండవ కోడలు తారాబాయి ఈ పుస్తకానికి మొదటి బహుమతిని అందిస్తూ ఈ పుస్తకంలో చత్రపతి శివాజీ మహారాజ్, మల్లమ్మల గురించి ఖచ్చితమైన విషయం ఉందని పేర్కొంది. బాలాసాహెబ్ భావేస్ శివాజీ చరిత్రకు ద్వితీయ బహుమతి, శేషో శీనివాస్ ముతాళిక రచించిన పుస్తకానికి తృతీయ బహుమతి లభించింది. పండితుడు శేషో శ్రీనివాస్ ముతాలిక్ మధులింగ నాయక రాజభవనంలోని జీవితాన్ని 1704-5 A.D.లో మరాఠీ భాషలో నమోదు చేశారు.
జాదునాథ్ సర్కార్ మరాఠీ భాష లో రచించిన ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ జీవితచరిత్రలో, మల్లమ్మను సావిత్రిబాయి అని శివాజీ రాజు, మల్లమ్మ ల మధ్య 27 రోజుల యుద్ధాన్ని జరిగిందని ఆయన ప్రస్తావించారు.[7]
ఒక సమకాలీన బ్రిటిష్ రచన - ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ప్రస్తుతం ఒక కోటను ముట్టడిస్తున్నాడు. దక్కను (బీజాపురి) మొఘలుల అన్ని వైపుల నుండి అతను పొందిన దానికంటే ఎక్కువ అవమానాన్ని అనుభవించాడు. చాలా రాజ్యాలను జయించిన అతను ఈ మహిళ దేశాయ్ ని తగ్గించ లేకపోయాడు అని పేర్కొంది [ఫ్యాక్టరీ రికార్డులు, సూరత్, 107].[8] యడవాడ రాయి శివాజీ ఇంకా మల్లమ్మల మధ్య రాజీకి చిహ్నం.
సూచనలు[మార్చు]
- ↑ "Ensure Belwadi Mallamma of Belgaum district gets her place in international history". The Lingayt. Chennai, India. 2008-10-26. Archived from the original on 30 October 2008. Retrieved 2008-11-17.
- ↑ "Women of prominence in Karnataka". Archived from the original on 8 January 2014. Retrieved 2008-11-17.
- ↑ "About Queen MALLAMA of Belawadi, Karnataka". www.esamskriti.com (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-01-05.
- ↑ 4.0 4.1 "About Queen MALLAMA of Belawadi, Karnataka". www.esamskriti.com (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-01-05.
- ↑ 5.0 5.1 "Kamat's Potpourri: Appendix A". www.kamat.com. Retrieved 2023-01-07.
- ↑ He is at present beseiging a fort where, by relatron of their owne people come from him, he has suffered more disgrace than ever he did from all power of the Mogull or Decans, and he who hath conquered soe many kingdomes is not able to reduce this woman Desy; (Factory Records 1659-1682, p.586)
- ↑ "Rare Books Society of India".
- ↑ "List of factory records of the late East India Company : preserved in the Record Department of the India Office, London". Internet Archives. Retrieved 24 March 2024.