బలురక్కసి
| బలురక్కసి | |
|---|---|
| |
| Scientific classification | |
| Kingdom: | |
| Division: | |
| Class: | |
| Order: | |
| Family: | |
| Genus: | |
| Species: | A. mexicana
|
| Binomial name | |
| Argemone mexicana | |
బలురక్కసి (Argemone mexicana; Mexican poppy, Mexican prickly poppy, cardo or cardosanto) ఆర్జిమోన్ ప్రజాతిలోని ఒక మొక్క. ఇవి మెక్సికోతో సహా అమెరికా, భారతదేశం, ఇతియోపియా దేశాలలో విస్తరించాయి.[1] దీనిని సంస్కృతంలో ఉన్మత్త అని పిలుస్తారు. దీనిని బ్రహ్మదండి, ముల్లు పుచ్చ, జెర్రిపోతు మొక్క, పిచ్చి కుసుమ మొక్క అని కూడా వ్యవహరిస్తారు.
రసాయన పదార్ధాలు
[మార్చు]వీని విత్తనాలలో సుమారు 22–36% లేత పచ్చని నూనె ఉంటుంది. దీనిని ఆర్జిమోన్ నూనె అంటారు. ఇందులో విషపూరితమైన ఆల్కలాయిడ్లు : sanguinarine and dihydrosanguinarine ఉంటాయి.[2]
విష పదార్ధాలు
[మార్చు]బలురక్కసి విత్తనాలు ఆవాలు (mustard) మాదిరిగానే కనిపిస్తాయి. అందువలన వీటిని ఆవాలుతో కల్తీ జరుగుతుంది. అందువలన ఆవ నూనెలో దీనికి సంబంధించిన విషపదార్ధాలు కలిసి విషాహారంగా మారుతుంది. మన దేశంలో దీని మూలంగా చాలా ప్రాణ నష్టం జరిగింది. అన్నింటికన్నా ఈ మధ్యనే 1998లో కూడా ఇలాంటి సంఘటన జరిగింది. 1% adulteration of mustard oil by argemone oil has been shown to cause clinical disease.[3]
మెక్సికోలోని సోనోరా యొక్క సెరి మొత్తం మొక్కను తాజాగా ,ఎండినదిగా ఉపయోగిస్తుంది. మూత్రపిండాల నొప్పి నుండి ఉపశమనం పొందటానికి, దెబ్బతిన్న మావిని బహిష్కరించడానికి ,సాధారణంగా పార్టురిషన్ తర్వాత శరీరాన్ని శుభ్రపరచడంలో సహాయపడటానకి ఒక ఇన్ఫ్యూషన్ తయారు చేస్తారు.
స్పానిష్ వారు సోనోరాకు వచ్చినప్పుడు వారు ఈ మొక్కను తమ ఫార్మాకోపియాకు జోడించి కార్డోశాంటో అని పిలిచారు, దీనిని దీవించిన తిస్టిల్ (సైనస్ బెనెడిక్టస్) అని తప్పుగా అనువదించకూడదు. హిస్పానిక్ సంస్కృతులలో ఉపయోగం ఉపశమన ,అనాల్జేసియాక్ టీగా ఉంటుంది, మైగ్రేన్ తలనొప్పిని తగ్గించడంలో సహాయపడటానికి సహా. విత్తనాలను భేదిమందుగా తీసుకుంటారు.
సీడ్-పాడ్స్ తెరిచినప్పుడు లేత-పసుపు రబ్బరు పదార్థాన్ని స్రవిస్తాయి. ఈ ఆర్జిమోన్ రెసిన్లో బెర్బెరిన్ ,ప్రోటోపైన్ ఉన్నాయి, ,in షధపరంగా ఉపశమనకారిగా ఉపయోగిస్తారు.
మలేరియా చికిత్సకు మాలిలోని సాంప్రదాయ వైద్యులు అర్జెమోన్ మెక్సికానాను ఉపయోగిస్తారు.
కట్కర్ ఆయిల్ పాయిజనింగ్ అంటువ్యాధి చుక్కలను కలిగిస్తుంది, తీవ్రమైన వాపు, ముఖ్యంగా కాళ్ళతో సహా లక్షణాలు ఉంటాయి.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Felger, R. S. and M. B. Moser, 1985, People of the Desert and Sea. University of Arizona Press, Tucson, AZ
- ↑ Singh S. Singh TD. Singh VP. Pandey VB.,"Quaternary alkaloids of Argemone mexicana." Pharmaceutical Biology. 48(2):158-60, 2010 Feb.
- ↑ "Epidemic dropsy". WHO South East Asia Regional Office. Archived from the original on 2006-08-21. Retrieved 2006-11-17.
