Jump to content

భారతదేశ జాతీయ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్

వికీపీడియా నుండి
భారతదేశ జాతీయ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్
(NSE)
National Stock Exchange of India
రకంస్టాక్ ఎక్స్చేంజ్
ప్రాంతంముంబై, మహారాష్ట్ర, భారతదేశం
స్థాపించినది1992; 32 సంవత్సరాల క్రితం (1992)
యజమానిదేశీయ, ప్రపంచ ఆర్థిక సంస్థలు; ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ యాజమాన్యంలోని సంస్థలు; వ్యక్తుల వివిధ సమూహం[1]
ముఖ్యమైన వ్యక్తులు
  • గిరీష్ చంద్ర చతుర్వేది
    (ఛైర్‌పర్సన్)
  • ఆశిష్ చౌహాన్
    (మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ & చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్ ఆఫీసర్)
ద్రవ్యమానంరూపాయి (₹)
No. of listings2,266 ( జనవరి 2024)[2]
Market cap₹456 లక్ష కోట్లు (US$5.7 trillion) (జులై 2024)[3]
సూచీలు
  • NIFTY 50
  • NIFTY Next 50
  • NIFTY 500
  • NIFTY Midcap 100
  • NIFTY Smallcap 100
2000, 2024 మధ్య నిఫ్టీ 50 సూచిక పనితీరు
2000, 2024 మధ్య నిఫ్టీ తదుపరి 50 సూచిక పనితీరు

నేషనల్ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్ (ఎన్ఎస్ఇ) భారతదేశంలోని ప్రముఖ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్లలో ఒకటి, ఇది ముంబైలో ఉంది. ఎన్ఎస్ఈ బ్యాంకులు, బీమా కంపెనీలు వంటి వివిధ ఆర్థిక సంస్థల యాజమాన్యంలో ఉంది. ఇది వర్తకం చేసిన ఒప్పందాల సంఖ్య ద్వారా ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద డెరివేటివ్స్ ఎక్స్ఛేంజ్, 2022 క్యాలెండర్ సంవత్సరానికి లావాదేవీల సంఖ్య ద్వారా నగదు ఈక్విటీలలో మూడవ అతిపెద్దది.[4] ఇది మే 2024 నాటికి మొత్తం మార్కెట్ క్యాపిటలైజేషన్ ప్రకారం ప్రపంచంలోనే 8వ అతిపెద్ద స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్.[5] ఎన్ఎస్ఈ ప్రధాన సూచిక, నిఫ్టీ 50, 50 స్టాక్ సూచిక, దీనిని భారతదేశం, ప్రపంచవ్యాప్తంగా పెట్టుబడిదారులు భారత మూలధన మార్కెట్ బేరోమీటర్గా విస్తృతంగా ఉపయోగిస్తారు. నిఫ్టీ 50 సూచికను 1996లో ఎన్ఎస్ఈ ప్రారంభించింది.[6]

చరిత్ర

[మార్చు]

భారతీయ ఈక్విటీ మార్కెట్లలో పారదర్శకతను తీసుకురావడానికి 1993లో నేషనల్ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ ను ఏర్పాటు చేశారు. 1991లో ఫెర్వానీ కమిటీ చేసిన సిఫారసుల ఆధారంగా భారత ప్రభుత్వ ఆదేశాల మేరకు ఎన్ఎస్ఈని ఏర్పాటు చేశారు, 1992లో ఐడీబీఐ నియమించిన ఐదుగురు సభ్యుల బృందం (రవి నారాయణ్, రాఘవన్ పుత్రన్, కె కుమార్, చిత్ర శంకరన్, ఆశిష్కుమార్ చౌహాన్, ఆర్హెచ్ పాటిల్, ఎస్ఎస్ నాడకర్ణీ) ఈ బ్లూప్రింట్ను రూపొందించారు.[7][8][9] వాణిజ్య సభ్యత్వాలు బ్రోకర్ల సమూహానికి పరిమితం కాకుండా, అర్హత, అనుభవం, కనీస ఆర్థిక అవసరాలను తీర్చిన ఎవరైనా వ్యాపారం చేయడానికి అనుమతించబడేలా ఎన్ఎస్ఈ నిర్ధారించింది.[10]

ఎన్ఎస్ఈ 1993 జూన్ 30న కార్యకలాపాలను ప్రారంభించింది, ఇది 1994 నవంబరు 3న టోకు రుణ మార్కెట్ (WDM) విభాగం, ఈక్విటీల విభాగంతో ప్రారంభమైంది.[11] భారతదేశంలో ఎలక్ట్రానిక్ ట్రేడింగ్ సదుపాయాన్ని ప్రవేశపెట్టిన మొదటి ఎక్స్ఛేంజ్ ఇది.[12] కార్యకలాపాలు ప్రారంభమైన ఒక సంవత్సరం లోపల, ఎన్ఎస్ఇలో రోజువారీ టర్నోవర్ బాంబే స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ (బిఎస్ఇ) కంటే ఎక్కువగా ఉంది.[8]

డెరివేటివ్స్ విభాగంలో కార్యకలాపాలు 2000 జూన్ 12న ప్రారంభమయ్యాయి.[11] ఆగస్టు 2008లో, ఎన్ఎస్ఈ కరెన్సీ ఉత్పన్నాలను ప్రవేశపెట్టింది.[13]

ఎన్ఎస్ఈ ఎమర్జ్

[మార్చు]

ఎన్ఎస్ఈ ఎమర్జ్ (NSE EMERGE) అనేది భారతదేశంలోని చిన్న, మధ్య తరహా సంస్థల (చిన్న మధ్య తరహా సంస్థలు (SME) & స్టార్ట్అప్ కంపెనీలు) కోసం ఎన్ఎస్ఈ కొత్త చొరవ.[14] ఈ కంపెనీలు ఇనిషియల్ పబ్లిక్ ఆఫరింగ్ (ఐపిఓ) లేకుండా ఎన్ఎస్ఇలో జాబితా చేయబడవచ్చు. ఈ వేదిక SMEలు & స్టార్టప్లు పెట్టుబడిదారులతో కనెక్ట్ అవ్వడానికి, నిధుల సేకరణలో వారికి సహాయపడుతుంది.[15] ఆగస్టు 2019లో, NSE SME ప్లాట్ఫామ్ లో 200వ కంపెనీగా జాబితా చేయబడింది.[16]

మార్కెట్లు

[మార్చు]

నేషనల్ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్ (ఎన్ఎస్ఈ) 2000 జూన్ 12న ఇండెక్స్ ఫ్యూచర్స్ ప్రారంభించడంతో డెరివేటివ్స్ లో ట్రేడింగ్ ప్రారంభించింది. ఎన్ఎస్ఈలో ఫ్యూచర్స్ అండ్ ఆప్షన్స్ విభాగం ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందింది. ఫ్యూచర్స్ అండ్ ఆప్షన్స్ విభాగంలో, నిఫ్టీ 50 ఇండెక్స్, నిఫ్టీ ఐటి ఇండెక్స్, ఫిజీ బ్యాంక్ ఇండెక్స్, ఐటీ నెక్స్ట్ 50 ఇండెక్స్, సింగిల్ స్టాక్ ఫ్యూచర్స్ లో ట్రేడింగ్ అందుబాటులో ఉన్నాయి. మినీ నిఫ్టీ ఫ్యూచర్స్ & ఆప్షన్స్, నిఫ్టీ 50 లో లాంగ్ టర్మ్ ఆప్షన్స్ లో ట్రేడింగ్ కూడా అందుబాటులో ఉన్నాయి.[17] 2013 ఏప్రిల్ నుండి 2014 మార్చి వరకు ఎక్స్ఛేంజ్ ఎఫ్ & ఓ విభాగంలో సగటు రోజువారీ టర్నోవర్ ₹ 1.52236 ట్రిలియన్ బిలియన్) గా ఉంది. నిఫ్టీ 50 అనేది భారతదేశంలోని ఎన్ఎస్ఈలో బహిరంగంగా వ్యాపారం చేసే 50 అతిపెద్ద కంపెనీలతో కూడిన ముఖ్యమైన స్టాక్ మార్కెట్ సూచిక. [18]

3 మే 2012న, నేషనల్ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ FTSE 100పై డెరివేటివ్ కాంట్రాక్టులను (భవిష్యత్తులు, ఎంపికలు) ప్రారంభించింది, ఇది UK ఈక్విటీ స్టాక్ మార్కెట్ విస్తృతంగా ట్రాక్ చేయబడిన సూచిక. భారతదేశంలో ప్రారంభించిన UK ఈక్విటీ స్టాక్ మార్కెట్‌లో ఇదే మొదటి సూచిక. FTSE 100 అతిపెద్ద UK-లిస్టెడ్ బ్లూ-చిప్ కంపెనీల 100ని కలిగి ఉంది, మూడేళ్లలో పెట్టుబడిపై 17.8 శాతం రాబడిని ఇచ్చింది. UK ఈక్విటీ మార్కెట్ క్యాప్‌లో ఇండెక్స్ 85.6 శాతంగా ఉంది. [19]

2013 జనవరి 10న, నేషనల్ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ జపాన్ ఎక్స్ఛేంజీ గ్రూప్, ఇంక్. (జెపిఎక్స్) తో ఒసాకా సెక్యూరిటీస్ ఎక్స్ఛేంజి కో, లిమిటెడ్ (ఒసె) లో భారతదేశపు ప్రతినిధి స్టాక్ ధర సూచిక అయిన నిఫ్టీ 50 ఇండెక్స్ ఫ్యూచర్స్ ప్రారంభానికి సిద్ధమవుతున్నందుకు ఉద్దేశపూర్వక లేఖపై సంతకం చేసింది.[20]

ముందుకు సాగుతూ, రెండు పార్టీలు యెన్-విలువ కలిగిన నిఫ్టీ 50 జాబితా కోసం సన్నాహాలు చేస్తాయి.[21] 13 మే 2013న, రుణ సంబంధిత ఉత్పత్తులకు ద్రవ, పారదర్శక వాణిజ్య వేదికను అందించడానికి ఎన్ఎస్ఈ భారతదేశం మొట్టమొదటి అంకితమైన రుణ వేదికను ప్రారంభించింది.[22]

వాటాదారులు

[మార్చు]

ఎన్ఎస్ఈలో వాటాను కలిగి ఉన్న కీలక దేశీయ పెట్టుబడిదారులలో లైఫ్ ఇన్సూరెన్స్ కార్పొరేషన్, స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా, ఇండియా ఇన్ఫోలిన్ లిమిటెడ్, స్టాక్ హోల్డింగ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్ ఉన్నాయి. కీలక ప్రపంచ పెట్టుబడిదారులలో గగిల్ ఎఫ్డిఐ లిమిటెడ్, జిఎస్ స్ట్రాటజిక్ ఇన్వెస్ట్మెంట్స్ లిమిటెడ్, ఎస్ఎఐఎఫ్ II ఎస్ఇ ఇన్వెస్ట్మెంట్లు మారిషస్ లిమిటెడ్, అరండా ఇన్వెస్ట్మెంట్స్ (మారిషస్ ప్రైవేట్ లిమిటెడ్, వెరాసిటీ ఇన్వెస్టుమెంట్స్ లిమిటెడ్, క్రౌన్ క్యాపిటల్ లిమిటెడ్, పిఐ ఆపర్చునిటీస్ ఫండ్ I ఉన్నాయి.[23]

అనుబంధ సంస్థలు

[మార్చు]
  • ఎన్ఎస్ఈ ఇండీసెస్ లిమిటెడ్
  • ఎన్ఎస్ఈ క్లియరింగ్ లిమిటెడ్
  • ఎన్ఎస్ఈ ఎన్ఎస్ఈఐటీ
  • ఎన్ఎస్ఈ ఇన్ఫోటెక్ సర్వీసెస్ లిమిటెడ్
  • ఎన్ఎస్ఈ కోజెన్సిస్ ఇన్ఫర్మేషన్ సర్వీసెస్ లిమిటెడ్
  • ఎన్ఎస్ఈ ఐఎఫ్ఎస్సీ క్లియరింగ్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (ఎన్ఐసీసీఎల్) లేదా కేవలం ఎన్ఎస్ఈ ఇంటర్నేషనల్ క్లియరింగ్
  • ఎన్ఎస్ఈ ఐఎఫ్ఎస్సీ లిమిటెడ్ లేదా కేవలం ఎన్ఎస్ఈ ఇంటర్నేషనల్ ఎక్స్ఛేంజ్
  • ఎన్ఎస్ఈ ఇన్వెస్ట్మెంట్స్ లిమిటెడ్
  • ఎన్ఎస్ఈ డేటా & అనలిటిక్స్
  • ఎన్ఎస్ఈ అకాడమీ లిమిటెడ్ [24]

ఆర్థిక అక్షరాస్యత

[మార్చు]

ఎంబీఏ, బీబీఏ కోర్సులను అందించడానికి ఎన్ఎస్ఈ గోఖలే ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ పాలిటిక్స్ అండ్ ఎకనామిక్స్ (జిపె-పూణే, భారతి విద్యాపీఠ్ డీమ్డ్ యూనివర్శిటీ (బీవీడీయూ-పూణే), గురు గోవింద్ సింగ్ ఇంద్రప్రస్థ యూనివర్శిటీ-ఢిల్లీ, ఆర్వీ యూనివర్శిటీ -బెంగళూరు, రావెన్షా యూనివర్శిటీ ఆఫ్ కటక్, పంజాబీ యూనివర్శిటీ పటియాలా వంటి అనేక విశ్వవిద్యాలయాలతో కలిసి పనిచేసింది.[25] NSE కూడా NSE లెర్న్ టు ట్రేడ్ (NLT) అనే మాక్ మార్కెట్ సిమ్యులేషన్ సాఫ్ట్వేర్ను అందించింది, ఇది విద్యార్థులలో పెట్టుబడి, ట్రేడింగ్, పోర్ట్ఫోలియో మేనేజ్మెంట్ నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేస్తుంది.[26] సిమ్యులేషన్ సాఫ్ట్వేర్ ప్రస్తుతం మార్కెట్ నిపుణులు ఉపయోగిస్తున్న సాఫ్ట్వేర్ను పోలి ఉంటుంది, విద్యార్థులకు మార్కెట్లలో ఎలా వ్యాపారం చేయాలో నేర్చుకోవడానికి సహాయపడుతుంది. ఎన్ఎస్ఈ తన సర్టిఫికేశన్ ఇన్ ఫైనాన్షియల్ మార్కెట్స్ (ఎన్సిఎఫ్ఎం) కార్యక్రమాల కింద ఆన్లైన్ పరీక్షలు, అవార్డుల ధృవీకరణను కూడా నిర్వహిస్తుంది.[27] ఆర్థిక అక్షరాస్యతను మరింత పెంచడానికి ఎన్ఎస్ఈ ఎన్ఎస్ఈ అకాడమీ లిమిటెడ్ను ఏర్పాటు చేసింది.

ప్రస్తుతం, ప్రారంభ, అధునాతన స్థాయిలలో ఆర్థిక, మూలధన మార్కెట్ల వివిధ రంగాలను కవర్ చేస్తూ 46 మాడ్యూళ్ళలో ధృవపత్రాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి. వివిధ మాడ్యూళ్ళ జాబితాను ఎన్ఎస్ఈ ఇండియా అధికారిక వెబ్సైట్లో చూడవచ్చు. అదనంగా, ఆగస్టు 2009 నుండి, ఇది ఎన్ఎస్ఈ సర్టిఫైడ్ క్యాపిటల్ మార్కెట్ ప్రొఫెషనల్ (ఎన్సిసిఎంపి) అనే స్వల్పకాలిక కోర్సును అందిస్తోంది.[28]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "Shareholding". www.nseindia.com.
  2. ↑ "How Many Companies are Listed in NSE and BSE - Listing Process in Stock Market". blog.shoonya.com/. Archived from the original on 30 జూలై 2024. Retrieved 30 July 2024.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  3. ↑ "New Stock Or Share Listing Recent -NSE India". nseindia.com. Archived from the original on 30 జూలై 2024. Retrieved 30 July 2024.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  4. ↑ "NSE maintains its lead as largest global derivatives market for 4th year – Check its rank in equity segment". Times Now (in ఇంగ్లీష్). 30 January 2023. Retrieved 28 February 2023.
  5. ↑ "Market Statistics – March 2023 – World Federation of Exchanges". Focus.world-exchanges.org.
  6. ↑ "History & Milestones". Nseindia.com. Retrieved 23 February 2022.
  7. ↑ "Pherwani Committee report recommends setting up of NSE in New Bombay". India Today (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 28 February 2023.
  8. ↑ 8.0 8.1 "NSE and NSDL: Institutions that revolutionised Indian bourses". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 20 July 2016. Retrieved 28 February 2023.
  9. ↑ "RH Patil: The man who revolutionized Indian stock market". The Economic Times. Retrieved 28 February 2023.
  10. ↑ "National Stock Exchange to file IPO document by 2017". The Hindu (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2017-02-26.
  11. ↑ 11.0 11.1 "India@75: History of stocks in India". Mint (in ఇంగ్లీష్). 15 August 2022. Retrieved 28 February 2023.
  12. ↑ "NSE vs BSE: Where's the competition?". mint (in ఇంగ్లీష్). 26 July 2022. Retrieved 28 February 2023.
  13. ↑ Roy, Anup; Laskar, Anirudh; Mohan, Vyas (12 August 2011). "NSE to charge trades in currency derivatives". mint (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 28 February 2023.
  14. ↑ "NSE launches SME exchange with first listing- Business News". businesstoday.in. 18 September 2012. Retrieved 2019-10-07.
  15. ↑ "Raising capital: Why SME IPO may be a good choice for small businesses". The Economic Times. 2019-06-10. Retrieved 2019-10-07.
  16. ↑ Laskar, Anirudh (2019-08-22). "NSE gets 200th company listed on its SME platform". Mint (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2019-10-07.
  17. ↑ Sanchit, Taksali. "Nifty Option Chain". Investiture.in. Sanchit. Archived from the original on 27 ఫిబ్రవరి 2020. Retrieved 20 January 2020.
  18. ↑ https://www.forbesindia.com/article/explainers/nifty-50-stocks-list-weightage-sectors/85791/1
  19. ↑ D, Yoganand (19 May 2012). "An opportunity to trade the FTSE-100". @businessline.
  20. ↑ Nam, Rafael; Vishnoi, Abhishek (2013-01-10). "UPDATE 1–India's NSE, Japan's JPX plan Nifty futures for Osaka". Reuters (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-09-08.
  21. ↑ "Broad Market Indices". Nseindia.com. Retrieved 23 February 2022.
  22. ↑ "NSE launches debt trading platform". The Hindu Businessline (in ఇంగ్లీష్). 2013-05-13. Retrieved 2023-09-08.
  23. ↑ "NSE Shareholding Pattern (For the quarter ended on December 31, 2022)" (PDF). nseindia.com. Archived from the original (PDF) on 25 మార్చి 2023. Retrieved 25 March 2023.
  24. ↑ "Group Companies". NSE. Retrieved 30 March 2023.
  25. ↑ "NSE Academy Limited collaborates with RV University for Post Graduate Certification Program-date=25 October 2023".
  26. ↑ Patnaik, Santosh. "NSE to spread financial literacy". The Hindu (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2017-02-26.
  27. ↑ "NSE ties with deemed University to offer pg diploma in financial markets". EduTech. 29 November 2012. Archived from the original on 11 March 2013.
  28. ↑ "Home". NCFM(Bhandarkar Road, Pune). Archived from the original on 22 November 2012.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=భారతదేశ_జాతీయ_స్టాక్_ఎక్స్ఛేంజ్&oldid=4304122" నుండి వెలికితీశారు