మలినిథాన్
| మలినిథాన్ | |
|---|---|
 మాలినిథాన్ ఆలయ శిధిలాలు | |
  లికబాలిలో మాలినిధన్ | |
| భౌగోళికం | |
| భౌగోళికాంశాలు | 27°39′24″N 94°42′21″E / 27.65667°N 94.70583°E |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | అరుణాచల్ ప్రదేశ్ |
| జిల్లా | దిగువ సియాంగ్ జిల్లా |
| స్థలం | లికబాలి |
| చరిత్ర, నిర్వహణ | |
| నిర్మించిన తేదీ | 13వ-14వ శాతాబ్దం |
| సృష్టికర్త | చుటియా రాజులు |
మలినిథాన్ అనేది భారతదేశంలోని అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని బ్రహ్మపుత్ర నది ఉత్తర ఒడ్డున ఉన్న మధ్యయుగపు తొలి హిందూ దేవాలయపు శిధిలాలతో కూడిన ఒక పురావస్తు ప్రదేశం.[1] శిథిలాల పురావస్తు అధ్యయనాలు ఇది గ్రానైట్ రాళ్లతో నిర్మించబడిందని సూచిస్తున్నాయి. దీనిని 13వ-14వ శతాబ్దంలో చుటియా రాజులు నిర్మించారు. చుటియా రాజులు తమ రాజ్యంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో బ్రాహ్మణులను ఏర్పాటు చేయడం ప్రారంభించిన కాలం ఇది. కేచై-ఖైతీ, బోడో-కచారి సమూహాలలో కనిపించే గిరిజన దేవత శిథిలమైన ఈ ఆలయంలో పూజించబడే ప్రధాన దేవత. సదియాలోని తామరేశ్వరి, బురా-బురి దేవాలయాల ప్రదేశంలో గల ఆకాశగంగ అనే ఇరుకైన ప్రవాహం ఈ ఆలయంలో ఒకప్పుడు బలులు నిర్వహించబడ్డాయని సూచిస్తుంది.[2][3][4][5][6][7][8][9][10]
స్థానం[మార్చు]
మలినిథన్ పురావస్తు ప్రదేశం లికబాలి పట్టణంలోని సియాంగ్ పర్వతాల దిగువన, అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని దిగువ సియాంగ్ జిల్లా ఉప-విభాగంలో ఉంది. ఇది 21 మీటర్ల (69 అడుగులు) ఎత్తులో ఉన్న కొండపై ఉంది, దీని చుట్టూ ఉన్న మైదానాలు, బ్రహ్మపుత్ర నది కమాండింగ్ వీక్షణను అందిస్తుంది.[6][11][12][13]
లెజెండ్[మార్చు]
16వ శతాబ్దంలో ఈ ప్రదేశం గురించి ఒక పురాణగాథ ఉంది, ఈ స్థలాన్ని ఇతిహాసాలలో గల పురాణ రాజు భీష్మక (విదర్భ ప్రభువు)కి అనుసంధానం చేశారు.[14][15]
పురాణాల ప్రకారం, కృష్ణుడు విదర్భ రాజు భీష్మకుడి కుమార్తె రుక్మిణిని వివాహం చేసుకోవాలనుకున్నప్పుడు, శిశుపాలుడు ఆమె వివాహానికి ముందే ఆమెను అపహరించాడు. కృష్ణుడు, రుక్మిణి భీష్మకానగర్ నుండి ద్వారకకు ప్రయాణించి, దారిలో ఉన్న మాలినీతన్ వద్ద ఆగి, తపస్సు చేస్తున్న శివపార్వతులను దర్శించుకున్నారు. పార్వతి దేవి అతిథులను సాదరంగా స్వాగతించింది, ఆమె పండ్ల తోట నుండి తీసిన పూలతో చేసిన దండలను వారికి అందించింది. కృష్ణుడు పువ్వుల అందం, సువాసనకు ఎంతగానో ఆకర్షితుడయ్యాడు, అతను పార్వతిని మాలిని అని సంబోధించాడు, అంటే "తోట యజమానురాలు" అని అర్థం, అప్పటి నుండి ఆ ప్రదేశానికి మాలినితన్ అని పేరు వచ్చింది.
చరిత్ర[మార్చు]
పార్వతి శిల్పాల ప్రదేశంలో పురావస్తు పరిశోధనలు, శివలింగం, ఎద్దు, శివుని పర్వతం, శివ ఆరాధనకు సంబంధించినవి. వీటి ఆధారంగా పురావస్తు శాస్త్రజ్ఞులు ఈ ప్రాంతంలో శక్తి ఆరాధనను పాటించినట్లు ఊహించారు. ఇది శక్తివాదం మూడు ప్రముఖ కేంద్రాలలో ఒకటి; ఇతర రెండు కేంద్రాలు ఉత్తర లఖింపూర్‌లోని గోరెహోగా గ్రామంలోని భగవతి, తూర్పున తామ్రేసరి అని పేర్కొనబడింది. 10వ-11వ శతాబ్దానికి చెందిన కాళికా పురాణంలో ఈ ఆలయ ప్రస్తావన లేదు. ఈ ప్రదేశంలో ఉన్న అన్ని పురావస్తు ఆధారాల నుండి, పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు ఈ ఆలయం 13వ శతాబ్దానికి చెందినదని అభిప్రాయపడ్డారు. మాలినిథాన్ లో కనుగొనబడిన రాతి గుర్తులు సదియాలోని తామరేశ్వరి ఆలయం, బురా-బురి, పదం పుఖురి అలాగే నక్షపర్బత్, బురోయ్ వంటి ఇతర ప్రదేశాలలో కూడా కనుగొనబడ్డాయి.
శిల్పాలు[మార్చు]
పురావస్తు త్రవ్వకాల్లో 8 అడుగుల (2.4 మీ) ఎత్తులో, దేవతల, జంతువుల శిల్పాలు, పువ్వుల నమూనాలు, దెబ్బతిన్న స్తంభాలు, పలకలు చాలా చక్కగా రూపొందించబడిన, చెక్కబడిన ఆలయం పునాదిని బహిర్గతం అయ్యాయి.
మలింతన్ వద్ద లభించిన ఐదు శిల్పాలలో, ఇంద్రుడు తన ఐరావత పర్వతాన్ని అధిరోహించడం, కార్తికేయుడు నెమలిపై స్వారీ చేయడం, సూర్యుడు రథాన్ని అధిరోహించడం, గణేశుడు ఎలుకపై అధిరోహించడం, పెద్ద నంది అనేవి గ్రానైట్ రాతితో చెక్కబడిన ఐదు ముఖ్యమైన శిల్పాలు. వివిధ భంగిమల్లో ఇక్కడ కనిపించే శృంగార మైథున శిల్పాల ఆధారంగా, "ప్రధానమైన ప్రకృతి సంతానోత్పత్తి శక్తి"గా భావించే ఆదిమ గిరిజన ప్రజల సంతానోత్పత్తి ఆచారంగా తాంత్రికత్వం ఇక్కడ ప్రబలంగా ఉందని నమ్ముతారు.
ఈ ఆలయం పూర్తిగా రాతితో చెక్కబడింది, అస్మమయై అని పిలువబడే ఒక రకమైన దేవాలయం. సదియాలోని తామరేశ్వరి ఆలయంలో కనిపించే వాటిని పోలి ఉండే రాతి ఆలయ శిధిలాలలో కనుగొనబడిన ఇనుప డోవెల్‌లు దీనిని అదే వ్యక్తులు నిర్మించినట్లు చూపుతున్నాయి.[16]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ Sarma, P.C.A study of the temple architecture of Assam from the Gupta period to the end of the Ahom rule: Chutiya architecture, p. 205
- ↑ Choudhury, R.D, Heritage of Architecture of Assam, p.5
- ↑ (Bose 1997:43)
- ↑ Sengupta, Gautam, Archeology in Northeast India, p.359
- ↑ Thakur, A.K, Pre-historic Archeological Remains of Arunachal Pradesh and People's perception: An Overview, p.6
- ↑ 6.0 6.1 "Malini Than". Government of Arunachal Pradesh. Archived from the original on 12 May 2015. Retrieved 3 May 2015.
- ↑ Kechai Khati worshipped by Bodo-kacharis
- ↑ Rabhas worship Kechai-khati and celebrate the Kechai-khati festival once every year
- ↑ Kechai-khati festival of Rabhas
- ↑ The Tiwas, as well as the Koch, also worshipped Kechai Kati. The Koch general Gohain Kamal built temples dedicated to Kesai Khati in Khaspur for the Dehans who were Tiwa and Mech soldiers from Gobha, Nellie and Kabi.
- ↑ "Likabali". Retrieved 3 May 2016.
- ↑ Sali 1998, p. 148.
- ↑ "There is at Sadiya a shrine of Kechai Khaiti the tutelar deity of the Kacharis, which the Dimasa rulers continued to worship even after the establishment of their rule in Cachar." (Bhattacharjee 1992:393)
- ↑ "Among many works of Śaṅkaradeva, the Rukmiṇiharaṇa, the poem of Rukmimi and Krishna, gained considerable popularity in the Sadiya area and influenced its regional identity construction. Rukmiṇī, in this poem, was a daughter of king Bhīṣmaka"(Shin 2020, p. 55)
- ↑ "The most famous temple of the Chutiyas was that of Kechaikhati, their primodial female deity.(Dutta 1985:49)
- ↑ Religious History of Arunachal Pradesh by Byomakesh Tripathy, p.354