మెల్లకన్ను

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
Strabismus
వర్గీకరణ & బయటి వనరులు
Strabismus prevents bringing the gaze of both eyes to the same point in space
m:en:ICD-10 {{{m:en:ICD10}}}
m:en:ICD-9 {{{m:en:ICD9}}}
m:en:OMIM {{{m:en:OMIM}}}
DiseasesDB 29577
m:en:MedlinePlus 001004
MeSH {{{m:en:MeshID}}}

మెల్ల లేదా మెల్లకన్ను (Squint or Strabismus) ఒక విధమైన కంటి వ్యాధి. ఈ కంటి వ్యాధి ఉన్న వారికి ఒక వస్తవును చూస్తున్నపుడు కంటిచూపు సమరేఖలోకి రాదు. ఒకే వస్తువు వైపు చూస్తున్న కంటి చూపు వికల్పిస్తుంది. [1]ఈ వ్యాధి తరచుగా లేదా అప్పుడప్పుడు కనిపిస్తుంది. [2] ఒకవేళ ఇది చిన్న వయసులో ఎక్కువుగా కనిపిస్తే, దీని కారణంగా దృష్టి మాంద్యం లేదా లోతు కంటి చూపు పోవుట వంటివి జరుగును. [2] ఒకవేళ ఈ వ్యాధి కనక యుక్త వయసులో ఉన్నప్పుడు కనిపిస్తే, దీని కారణంగా ద్వంద్వ దృష్టి రావడానికి అవకాశం ఎక్కువగా ఉంది. [2]

కండరము అపవ్యవస్థ, దూరదృష్టి, మెదడులో సమస్య, గాయాలు లేదా అంటువ్యాధులు లాంటి వాటి వల్ల మెల్లకన్ను రావొచ్చు. [2] అకాల జననం, మస్తిష్కపక్షవాతం, వ్యాధి వంశపారంపర్యంగా రావడం వంటి సంకట పరిస్థితులు ఎదురవొచ్చు. [2] ఎసిట్రోపియా (esotropia) అనగా రెండు కళ్ల చూపు ముక్కు వైపుఉండడం;ఎక్సోట్రోపియా (exotropia) అనగా కంటి చూపు వికల్పిస్తుంది అని, హెటిరోర్ట్రోపియా (heterotropia) అనగా కళ్ళు నిలువుగా సమరేఖలో లేకపోవడం వంటివి వీటిలో రకాలు. [2]ఈ వ్యాధితో బాధపడే వారికి చూసే ప్రతి దిక్కులో లేదా ఏదైనా ఒక్క దిక్కులో ఉండే సమస్యగా కూడా ఈ వ్యాధిని విభజించవచ్చు. [2] కంటి నుండి వెలువడే కాంతి యొక్క ప్రతిబింబాలు కనుపాప మీద కేంద్రీకరించక పోవడం ద్వారా వ్యాధి నిర్ధారించవచ్చు. [2] కాపాలనాడి వ్యాధి కూడా ఇదే రకమైన లక్షణాలను చూపిస్తుంది. [2]

మెల్లకన్ను కు చేసే చికిత్స ఆ వ్యాధి యొక్క రకాలు, దాగి ఉన్న కారణాలు మీద ఆధారపడి ఉంటుండి. కళ్ళద్దాలు లేదా శస్త్ర చికిత్స ఈ వ్యాధికి చికిత్సగా చెప్పొచ్చు. ఈ వ్యాధిలో కొన్ని రకాల వ్యాధుల్ని ప్రాథమిక శస్త్ర చికిత్స ద్వారా నివారించవచ్చు. చిన్న పిల్లల్లో 2% మందిలో ఈ వ్యాధిని చూడవచ్చు. స్ట్రబిస్మస్ అనే పదం గ్రీకు పదం (strabismós) నుండి వెలువడింది. (strabismós) అనగా మెల్లచూపు అని అర్ధం వస్తుంది. [3] ఈ వ్యాధిని స్క్విన్ట్ లేదా కాస్ట్ అఫ్ ది అయ్ అని కూడా అనొచ్చు. [4][5][6] రెండు కళ్ళ యొక్క చూపు వేరే వేరే దిక్కుల్లో ఉన్నప్పుడు వాల్-అయ్ అనే పదాన్ని వాడొచ్చు. [7]

లక్షణాలు[మార్చు]

Aligned vergence; how one ideally views objects
Aligned vergence; how one ideally views objects
Arrow/dotted line indicates fixation distance.

మెల్లకన్ను వచ్చిన వారిని గమనించినప్పుడు, వారి కళ్ళు సమరేఖలో లేవని స్పష్టంగా తెలుస్తుంది. సార్ధక పరిణామంలో దృష్టిని మరల్చే ఈ వ్యాధిగ్రస్తులని చాలా సులువుగా కనిపెట్టవచ్చు. అయినప్పటికీ, చిన్న పరిమాణం లేదా అప్పుడప్పుడు వచ్చే మెల్లకన్ను ను సహజంగా గమనించలేము. ఏ పరిస్థితిలో ఐన మెల్లకన్ను తీవ్రత ని కనుగొనటానికి కంటి వైద్య నిపుణులు వివిధ రకాల పరీక్షలను చేసి వ్యాధి యొక్క తీవ్రతను నిర్ధారిస్తారు, ఉదాహరణకి కంటి చూపు పరిధి పరిశీలన.

ద్వంద్వ దృష్టి, కంటి పై వత్తిడి వంటివి మెల్లకన్ను లక్షణాలు. ద్వంద్వ దృష్టి నివారించుటకు, మెదడు ఒక కంటిని నిర్లక్ష్యం చేస్తుంది. ఈ పరిస్థితిలో, చిన్నపాటి లోతు కంటి చూపు మాంద్యం తప్ప తరుచుగా కనిపించే లక్షణాలు ఏమీ లేవు. చిన్న వయస్సు నుండి ఈ వ్యాధి ఉన్న వారికి ఎంటువంటి లోపం ఉండదు, ఎందుకంటే వారు అప్పటికే ఏకనేత్ర దృష్టి ద్వారా లోతు, దూరం చెప్పగలగడం నేర్చుకుంటారు. అయినప్పటికీ, స్థిరమైన పార్శ్విక మెల్లకన్ను ఉండడం వలన కలిగే స్థిరమైన అణచివేత భావం వలన చిన్న పిల్లలకు దృష్టిమాంద్యం కలుగవచ్చు. చిన్న కోణపు, అప్పుడప్పుడు వచ్చే మెల్లకన్ను దృష్టిమాంద్యాన్ని కలిగిస్తాయి. కంటి పై వత్తిడి, తలనొప్పితో పాటు సౌకర్యంగా చదవలేకపోవడం, చదివేటప్పుడు అలుపు రావడం, అస్థిరమైన చూపు లాంటివి కూడా ఈ వ్యాధి లక్షణాలే.

మానసిక ప్రభావాలు[మార్చు]

అన్ని వయసుల వారు ఎవరికైతే గుర్తించదగిన మెల్లకన్ను ఉందో వారు మానసిక ఇబ్బందులను ఎదుర్కుంటారు. [8][9][10] గుర్తించదగిన మెల్లకన్ను వల్ల పరిణామాత్మకమైన శక్య సామాజిక ఆర్థిక ప్రభావం అనేది అంచలంచలుగా గుర్తింపును పొందుతుంది. మెల్లకన్నుకి చికిత్స చేసే నిర్ణయంలో సామాజిక ఆర్థిక పరిస్థితుల పరిశీలనకి కూడా చోటు ఉంటుంది, [8][9][10] వాటి తో పాటుగా కంటి చూపుని తిరిగి తెప్పించడం, స్టీరియోప్సిస్ రికవరీ యొక్క సాధ్యతను పరిశీలించడం కూడా ఇందులో భాగమే. [11]

ఒక నివేదిక ప్రకారం మెల్లకన్ను ఉన్న చిన్న పిల్లల్లో చురుకుదనం తగ్గడం, ఆందోళన పెరగడం, మానసిక ఒత్తిడికి గురవ్వడం వల్ల భావాలను అదుపు చేసుకోలేకపోవడం వంటి ప్రవర్తనను చుడొచ్చు. తరచుగా చిన్న పిల్లలో ఉండే ఈ లోపాలను అందరు ప్రతికూలంగా చూస్తారు. ఇది కేవలం మారిన సౌందర్య రూపాన్ని బట్టే కాకుండా కంటి, చూపులు యొక్క స్వాభావిక సంకేత స్వభావం మీద, సామజిక భాగాలుగా ఒక వ్యక్తి జీవితంలో వాటి యొక్క ముఖ్యమైన పాత్ర మీద కూడా ఆధారపడుతుంది. కొందరికి ఈ సమస్యలు మెల్లకన్ను శస్త్ర చికిత్స ద్వారా మెల్లగా మెరుగవుతాయి. [12] ముఖ్యంగా, మెల్లకన్ను సాధారణ కంటి సంబంధముతో జోక్యం చేసుకోవడం వల్ల, తరచూ ఇబ్బందికరంగా, కోపంతో, వికారమైన భావాలను కలిగిస్తుంది, తద్వారా సాంఘిక సంభాషణను ప్రాథమిక మార్గంలో ప్రభావితం చేస్తుంది, స్వీయ గౌరవం మీద ప్రతికూల ప్రభావాన్ని కలిగిస్తుంది. [13]మూస:Unreliable medical source

మెల్లకన్ను, ప్రత్యేకంగా ఎక్సోట్రాపియా ఉన్న పిల్లలు, సాధారణ దృష్టిగల పిల్లలతో పోలిస్తే మానసిక ఆరోగ్యం సరిగా ఉండదు. గ్రహీతల వయస్సు పరిధిలో ఉన్న మానసిక అనారోగ్యానికి, అలాగే తక్కువ లేదా తరువాతి కాల వ్యవధికి ఎసోట్రోపియా (esotropia) (అంతర్గత మలుపు) ఉన్నత ప్రవృత్తికి అనుసంధానించబడిందని పరిశోధకులు కనుగొన్నారు; ఎసోట్రోపిక్ (esotropic) పిల్లలకు సగటు వయస్సు 15. 8 సంవత్సరాలు వచ్చిన తర్వాత పర్యవేక్షిస్తే, ఎక్సోట్రాపిక్ (exotropic) సమూహానికి సగటు వయసు 20. 3 సంవత్సరాలు వచ్చిన తర్వాత చేస్తారు. [14][15] అదే ప్రాంతం నుండి అధ్యయనంలో పాల్గొన్న పుట్టుకతో వచ్చిన ఇసోట్రోపియా రోగులను ఎక్కువ కాలం పాటు అధ్యయనం చేసి; ఎసోట్రాపిక్ రోగుల ప్రారంభ మానసిక అనారోగ్యం అభివృద్ధి చెందడానికి అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉన్నాయని సూచించారు, స్థిరమైన ఎక్సోట్రోపియా (exotropia), అడపాదడపా ఎక్సోట్రోపియా (exotropia) లేదా కన్వర్జెన్స్ ఇంసఫిషియెన్సీ (convergence insufficiency) ఉన్నవారితో సమానమైనది. సంభావ్యత అనేది నియంత్రణకు 2. 6 సార్లు. అకాల పుట్టుకతో స్పష్టంగా సంబంధం లేదని గమనించడం జరిగింది, మానసిక అనారోగ్యం తరువాత మెల్లకన్నుతో తరచుగా ఎదుర్కొన్న మానసిక ఒత్తిళ్ళకు సంబంధించి ఎటువంటి ఆధారం కనుగొనబడలేదు.

మెల్లకన్ను సాధారణంగా జీవన నాణ్యతపై కలిగి ఉన్న ప్రభావాలపై పరిశోధనలు దృష్టి సారించాయి. [16] మెల్లకన్ను ఉన్న, లేని వారి యొక్క చిత్రాలను చూపించే అధ్యయనాలు దృశ్యపరంగా కనిపించేవారికి బలమైన ప్రతికూల పక్షపాతం చూపించడమే కాక, ఉపాధి కల్పనకు సంబంధించి భవిష్యత్ సామాజిక ఆర్ధిక విషయాల కోసం సంభావ్యతను స్పష్టంగా ప్రదర్శిస్తుంది, అలాగే ఒక వ్యక్తి యొక్క మొత్తం ఆనందానికి సంబంధించిన ఇతర మానసిక ప్రభావాలు. [17][18]

ప్రాయపు వయస్సు, చిన్న పిల్లల పరిశీలకులు కుడి హెటిరోట్రోపియాను (heterotropia) ఎడమ హెటిరోట్రోపియా కంటే మరింత అవాంతరంగా గుర్తించారు, బాల పరిశీలకులు ఎక్సోట్రోపియా (exotropia) కంటే ఏసొట్రోపియా (esotropia) యొక్క ప్రభావం ఎక్కువగా ఉంటుందని గ్రహించారు. [19] మెల్లకన్ను యొక్క విజయవంతమైన శస్త్రచికిత్స దిద్దుబాటు-ప్రాయపు వయస్సు గల వ్యాధిగ్రస్తులు, పిల్లలలో-మానసిక ఆరోగ్యం మీద గణనీయమైన సానుకూల ప్రభావాన్ని కలిగి ఉన్నట్టు తేలింది. [20][21] వయోజన మెల్లకన్ను బాధితుల ద్వారా పనిచేసే పోరాట పద్ధతులను గురించి చాలా తక్కువ పరిశోధన ఉంది. ఒక అధ్యయనం జీవించగలిగే పద్ధతులను మూడు ఉపవర్గాలలో వర్గీకరించింది: ఎగవేత (పరస్పర చర్య నుండి నిషేధించడం), పరధ్యానత (పరిస్థితి నుండి దృష్టిని మరల్చడం), సర్దుబాటు (భిన్నంగా ఉండే కార్యకలాపాలను ఎంచుకోవడం) . అధ్యయనం యొక్క రచయితలు మెల్లకన్నుతో ఉన్న వ్యక్తులు వ్యక్తిగత నైపుణ్యాల శిక్షణ వంటి మానసిక సానుకూల మద్దతు నుండి ప్రయోజనం పొందవచ్చని సూచించారు. [22]

మెల్లకన్ను శస్త్రచికిత్సలో పాల్గొన్న వ్యక్తులపై మానసిక జోక్యాల వల్ల ప్రయోజనాలు ఉన్నాయా లేవా అన్నది ఏ అధ్యయనం కూడా అంచనా వేయలేదు. [23]

కారణాలు[మార్చు]

డౌన్ సిండ్రోమ్ (down syndrome), లోయిస్-డైట్జ్ సిండ్రోమ్ (Loeys-Dietz syndrome), మస్తిష్కపక్షవాతం, ఎడ్వర్డ్స్ సిండ్రోమ్ల (Edwards syndrome) లో మెల్లకన్నును చూడవచ్చు. ఈ పరిస్థితి యొక్క కుటుంబ చరిత్ర కలిగిన వారిలో ప్రమాదం పెరుగుతుంది.

రోగలక్షణ శరీరధర్మం[మార్చు]

అసాధారణమైన కండరాలు కళ్ళ యొక్క స్థితిని నియంత్రిస్తాయి. అందువలన, వాటిని నియంత్రించే కండరాలు లేదా నరములు యొక్క సమస్య పక్షవాతపు మెల్లకన్నుకు కారణం కావచ్చు. అసాధారణమైన కండరాలు కపాల నరములు III, IV, VI చే నియంత్రించబడతాయి. కపాల నాడి III యొక్క బలహీనత వల్ల సంబంధిత కన్ను క్రిందికి జరగడానికి, బయటికి రావడానికి కారణమవుతుంది, కనుపాప యొక్క పరిమాణాన్ని ప్రభావితం చేయొచ్చు లేదా చేయలేకపోవచ్చు. కపాల నరాల IV యొక్క వైకల్యం, ఇది పుట్టుకతో ఉంటుంది, కంటిని కదపడానికి బహుశా కొద్దిగా లోపలికి కదపడానికి కారణమవుతుంది. ఆరవ నరము పక్షవాతం కళ్ళు లోపలికి మళ్ళించటానికి కారణమవుతుంది, సాపేక్షంగా నరాల పొడవైన మార్గం కారణంగా అనేక కారణాలున్నాయి. క్లోవస్, మెదడు కాండం మధ్య కపాల నరములు నడవడం వల్ల పెరిగిన కపాలపు ఒత్తిడి నాడిపై కూడా ఒత్తిడిని తెస్తుంది. [24][page needed] డాక్టర్ జాగ్రత్తగా లేకపోతే, సహజ ప్రసవము సమయంలో శిశువు యొక్క మెడ మెలితిప్పినప్పుడు కపాల నాడి VI దెబ్బతినే అవకాశం ఉంది. దృశ్య వల్కలానికి ఇచ్చే సాథకం మెల్లకన్నుకి కారణం కావచ్చు అని రుజువులు చూపిస్తున్నాయి. [25]మూస:Unreliable medical source మెల్లకన్ను ఏ కపాల నరములు లేదా అసాధారణ కండరములు యొక్క ప్రత్యక్ష బలహీనత లేకుండా సంభవిస్తుంది.

మెదడును ఒక కంటిని విస్మరించటం వలన మెల్లకన్ను దృష్టి మాంద్యాన్ని కలిగిస్తుంది. సాధారణ నిర్మాణ ఆరోగ్యం ఉన్నప్పటికీ సాధారణ దృష్టి దృక్పధాన్ని సాధించడానికి ఒకటి లేదా రెండు కళ్ళ వైఫల్యం వల్ల దృష్టి మాంద్యం వస్తుంది. మొదటి ఏడు ఎనిమిది సంవత్సరాల జీవితంలో, మెదడు దృష్ట్యాభివృద్ధి (visual development) అని పిలవబడే ప్రక్రియ ద్వారా కంటి నుండి వచ్చిన సంకేతాలను ఎలా అర్థం చేసుకోవచ్చో మెదడు నేర్చుకుంటుంది. బాలాలు ఎల్లప్పుడూ ఒక కన్నును సరిదిద్దడం, అరుదుగా లేదా ఎప్పుడు మరొకదానిని సరిదిద్దకపోడం వల్ల మెల్లకన్ను యొక్క అభివృద్ధికి అంతరాయం కలుగుతుంది. ద్వంద్వ దృష్టిని నివారించడానికి, వ్యత్యాసంగా ఉండే కన్ను నుండి వచ్చే సంకేతం అణచివేయబడుతుంది, ఒక కంటి స్థిరమైన అణచివేత వల్ల ఆ కంటిలో దృష్ట్యాభివృద్ధి (visual development) వైఫల్యం చెందడానికి కారణం అవుతుంది.

దృష్టి మాంద్యం కూడా మెల్లకన్నుకు కారణం కావచ్చు. కుడి, ఎడమ కళ్ళ నుండి చిత్రాల మధ్య స్పష్టతలో గొప్ప తేడా ఉంటే, సరిగ్గా కళ్ళను సరిచేయడానికి ఇచ్చే సాధనం సరిపోదు. కుడి, ఎడమ కళ్ళ మధ్య దృశ్య తేడా యొక్క ఇతర కారణాలు, అసమాన కంటిశుక్లాలు వంటివి, వక్రీభవన లోపం, లేదా ఇతర కంటి వ్యాధులు, కూడా మెల్లకన్నుకు కారణం కావొచ్చు లేదా దానిని అధ్వాన్నంగా చేయవచ్చు. [24][page needed]

స్థిరమైన ఎసోట్రోపియా (esotropia) అనేది ఒకటి లేదా రెండు కళ్ళలో వక్రీభవన లోపం వల్ల ఏర్పడిన మెల్లకన్ను యొక్క ఒక రూపం. సమీపంలోని త్రయం కారణంగా, ఒక రోగి సమీపంలో ఉన్న వస్తువుపై దృష్టి కేంద్రీకరించడానికి వసతి నిమగ్నమైనప్పుడు, మధ్యస్థ రెక్టస్ కండరాలకు కపాల నాడి III పంపిన తరంగాల పెరుగుదల ఫలితంగా కళ్ళను లోపలి లాగుతుంది; దీనిని అకామడేషన్ రిఫ్లెక్స్ (accommodation reflex) అని అంటారు. వసతి కావాల్సిన దాని కంటే ఎక్కువ ఎక్కువ మొత్తం లో ఉంటే, గణనీయమైన హైపట్రోపియా (hypertropia) ఉన్న వ్యక్తులలో, అదనపు కలయిక కళ్ళు దాటడానికి కారణమవుతుంది.

వ్యాధి నిర్ధారణ[మార్చు]

ఒక కంటి పరీక్ష సమయంలో, మన దృష్టి ఎన్ని కోణాల్లో ఉంది అని చేసే పరీక్ష లేదా హిర్ష్బెర్గ్ పరీక్ష (Hirschberg test) వంటి పరీక్షను రోగ నిర్ధారణలో ఉపయోగిస్తారు, మెల్లకన్ను కొలత, దృష్టి దాని ప్రభావం కూడా చూస్తారు. కంటి దుష్ప్రభావాల కొరకు చిన్న పిల్లలను పరీక్షించటానికి రెటినల్ బైర్ఫ్రింజెన్స్ స్కానింగ్ను (Retinal birefringence scanning) ఉపయోగించవచ్చు.

మెల్లకన్ను నిర్ధారణ చేసినప్పుడు అనేక వర్గీకరణలు జరుగుతాయి.

అంతర్గతం[మార్చు]

ఒక మానిఫెస్ట్ (manifest) విచలనం, లేదా హెటెరోట్రోపియా (heterotropia) (ఇది ఎసో-, ఎక్స్పో-, హైపర్-, హైపో-, సైక్లోఫోరియా లేదా వీటి కలయిక కావచ్చు), అనేది రోగి లక్ష్యాన్ని ద్విలింగంగా చూసేటప్పుడు ఉంటుంది, ఇది కంటికి మూసివేత లేకుండా ఉన్నపుడు ఉంటుంది. కళ్ళ యొక్క కలయికను సాధించడానికి ప్రతి కంటికి దృష్టిని చూపడం అనేది రోగులకు సాధ్యం కాని పని. ఒక గుప్త విచలనం, లేదా హెటోరోఫిరియా (ఎసో-, ఎక్స్పో-, హైపర్-, హైపో-, సైక్లోఫోరియా (cyclophoria) లేదా వీటి కలయిక కావొచ్చు), బినోక్యులర్ దృష్టి అంతరాయం కలిగించిన తరువాత, ఒక కంటిని కప్పి ఉంచటం ద్వారా వస్తుంది. ఈ రకమైన రోగులకు సాధారణంగా స్థాన వ్యవస్థను సడలించినప్పుడు సంభవించే దుష్ప్రవర్తన ఉన్నప్పటికీ కూడాను సంధిని నిర్వహించవచ్చు. అడపాదడపా స్ట్రాబిసస్ అనేది ఈ రెండు రకాల కలయిక, ఇక్కడ రోగులు సంయోగం సాధించగలరు, కానీ అప్పుడప్పుడు లేదా తరచూ మానిఫెస్ట్ విచలనం యొక్క బిందువుకు తారుమారవుతుంది.

ప్రారంభము[మార్చు]

మెల్లకన్ను కూడా ఆరంభ సమయంపై ఆధారపడి వర్గీకరించవచ్చు, పుట్టుకతో వచ్చిన, రోగ నిరోధక శక్తి కొరత వల్ల వచ్చిన లేదా మరో రోగలక్షణ ప్రక్రియకు రెండవదిగ వచ్చిన వాటిగా వర్గీకరించవచ్చు. చాలామంది శిశువులు వారి కళ్ళు సరి క్రమం లో లేకుండా జన్మిస్తారు, ఇది సాధారణంగా ఆరు నుండి 12 నెలల వయస్సు వరకు పెరుగుతుంది. [26] రోగ నిరోధక శక్తి కొరత వల్ల వచ్చిన, ద్వితీయ మెల్లకన్ను తరువాత అభివృద్ధి చెందుతాయి. అనుబంధ ఎస్సోట్రోపియా (esotropia) ప్రారంభము, వసతి ప్రయత్నం కారణంగా కళ్ళ యొక్క ఎక్కువ కలయిక, బాల్యంలోనే ఎక్కువగా ఉంది. సాధారణ రెండు కళ్ళ దృష్టిని అభివృద్ధి చేసిన తర్వాత కాని ఉపవిభాగమైన మెల్లకన్ను, ద్వితీయ మెల్లకన్ను అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. గతంలో సాధారణ అమరికతో ఉన్న పెద్దలలో, మెల్లకన్ను ప్రారంభములో ద్వంద్వ దృష్టికి కారణం అయ్యేది.

దృష్టి నష్టం కలిగించే ఏదైనా వ్యాధి కూడా మెల్లకన్ను కారణం కావచ్చు, [27] కానీ ఇది ఏవైనా తీవ్రమైన, / లేదా బాధాకరమైన గాయంతో ప్రభావితమైన కంటికి కూడా సంభవించవచ్చు. సంవేదనాత్మక మెల్లకన్ను అనే మెల్లకన్ను దృష్టి నష్టం లేదా వైకల్యం కారణంగా వస్తుంది, అలాగే సమాంతర, నిలువు లేదా విరుద్ధమైన అలీనతకు లేదా కలయికకు దారితీస్తుంది, అల్ప దృష్టి కలిగిన కన్ను కొంత కాలానికి పక్కకు కదులుతుంది. చాలా తరచుగా, ఫలితం సమాంతర తప్పుగా ఉంది. దాని దిశ నష్టం సంభవించే రోగి వయస్సు మీద ఆధారపడి ఉంటుంది: రోగులు ఎవరికైతే పుట్టుకతోనే దృష్టి నష్టం లేదా వైకల్యం ఉంటుందో అలంటి వారికి ఎసొట్రోపియా (esotropia) సంభవించే అవకాశాలు ఎక్కువ, అయితే కొనితెచ్చుకున్న నష్టాలు లేదా వైకల్యం కలిగిన రోగులలో ఎక్కువగా ఎక్సోట్రోపియా (exotropia) అభివృద్ధి చెందుతుంది. [28][29][30] విపరీతమైన పరిస్థితిలో, ఒక కంటిలో పూర్తి అంధత్వం సాధారణంగా అంధుడిని శారీరక స్థితిలోకి మార్చడానికి దారితీస్తుంది. [31]

మెల్లకన్నుకు అనేక కారణాలు తెలిసినప్పటికీ, తీవ్రమైన, / లేదా బాధాకరమైన గాయాల మధ్య బాధపడుతున్న కంటికి, అనేక సందర్భాల్లో నిర్దిష్ట కారణం గుర్తించబడలేదు. బాల్యము నుండి మెల్లకన్ను ఉన్నప్పుడు మాత్రమే ఈ స్థితి పొడిగించబడుతుంది. [32]

యు. ఎస్. కొహోర్ట్ అధ్యయనం యొక్క ఫలితాలు వయోజన-ప్రారంభ దశ మెల్లకన్ను వయస్సుతో పెరుగుతున్నాయని సూచిస్తున్నాయి, ముఖ్యంగా జీవితం యొక్క ఆరవ దశాబ్దం తర్వాత, ఎనిమిదవ దశాబ్దం శిఖరాల్లో, వయోజన-ప్రారంభ దశ మెల్లకన్ను నిర్ధారణ యొక్క జీవితకాల ప్రమాదం సుమారు 4%గా ఫలితాలు సూచిస్తున్నాయి. [33]

ద్విపార్శ్వత[మార్చు]

ఒక కన్ను నిలకడగా విడదీయనట్లైతే, లేదా కళ్ళలో ఏ ఒక్కటీ విడదీయకుండా చూడనట్లయితే, మెల్లకన్నును ఏకపక్షంగా వర్గీకరించవచ్చు. మెల్లకన్ను యొక్క ప్రత్యామ్నాయం సహజంగా సంభవిస్తుంది, ప్రత్యామ్నాయం యొక్క ఆత్మాశ్రయ అవగాహనతో సంబంధం ఉండి లేదా లేకుండా సంభవించొచ్చు. కంటి పరీక్ష సమయంలో వివిధ పరీక్షల ద్వారా కూడా ప్రత్యామ్నాయం ప్రేరేపించబడుతుంది. [34][page needed] ఏకపక్ష మెల్లకన్ను వ్యాధి తీవ్రంగా లేదా బాధాకరమైన గాయంతో ప్రభావితమైన కంటికి వస్తుంది. [28][35][36]

దిశ[మార్చు]

క్షితిజ సమాంతర వైవిధ్యాలు రెండు రకాలుగా వర్గీకరించబడ్డాయి. ఇసో (Eso-) మధ్యరేఖ వైపుగా లోపలికి లేదా వివాదాస్పదమైన వ్యత్యాసాలను వివరిస్తుంది. ఎక్సో (Exo-) బాహ్య లేదా విపరీతమైన భ్రమణాన్ని వివరిస్తుంది. లంబ భేదాలు కూడా రెండు రకాలుగా వర్గీకరించబడ్డాయి. కంటికి హైపర్ అనే పదం అంటే ఒక కంటి యొక్క చూపు కంటే తోటి కన్ను చూపు ఎక్కువగా ఉంటుంది అని అయితే హైపో (Hypo-) ఒక చూపును సూచిస్తుంది, దీని దృశ్యం తక్కువగా దర్శకత్వం వహిస్తుంది. సైక్లో విమోటన మెల్లకన్నును సూచిస్తుంది, కళ్లు పూర్వ-పృష్ఠ అక్షం చుట్టూ తిరుగుతూ ఉన్నప్పుడు తప్పుగా ఏర్పడటానికి అవకాశం ఉంది, చాలా అరుదుగా ఉంటుంది.

నామకరణం[మార్చు]

దిశాత్మక ఆదిప్రత్యయాలు వివిధ రకాలైన మెల్లకన్నును వివరించడానికి -ప్రోపియా (-tropia), -ఫొరియాతో (-phoria) కలిపి ఉంటాయి. ఉదాహరణకు, ఒక రోగి యొక్క ఎడమ కన్ను ఎల్లప్పుడూ కుడివైపు కంటే ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు స్థిరమైన ఎడమ హైపర్ట్రోపియా (hypertropia) ఉంటుంది. అడపాదడపా కుడి ఎసొట్రోపియా (esotropia) ఉన్న ఒక రోగికి అప్పుడప్పుడు ముక్కు వైపు గందరగోళంగా కుడి కన్ను మరలుతూ ఉంటుంది, కానీ ఇతర సమయాల్లో ఎడమ కన్ను యొక్క చూపులతో దాన్ని సర్దుబాటు చేయవచ్చు. తేలికపాటి ఎక్సోఫోరియా (exophoria) ఉన్న రోగి సాధారణ పరిస్థితులలో కళ్ల యొక్క కలయికను కొనసాగించవచ్చు, కానీ వ్యవస్థ దెబ్బతింటున్నప్పుడు, కళ్ళ యొక్క విశ్రామ భంగిమలో కొద్దిగా భిన్నంగా ఉంటుంది.

ఇతర పరిశీలనలు[మార్చు]

మెల్లకన్నును క్రింది విధంగా వర్గీకరించవచ్చు:

  • పారెటిక్ (paretic) మెల్లకన్ను అనేది ఒకటి లేదా అనేక అసాధారణ కండరాలు పక్షవాతానికి కారణం.
  • నాన్-పారెటిక్ (Non-paretic) మెల్లకన్ను అసాధారణమైన కండరాల పక్షవాతం వలన రాదు.
  • ఏకకాలిక మెల్లకన్ను అనేది వ్యూహరచనతో సంబంధం లేకుండా అదే పరిమాణంలో చూడగలిగే ఒక విచలనం.
  • రోగి తన లేదా ఆమె చూపులను పైకి, క్రిందికి లేదా వైపులా మార్చినప్పుడు అసంపూర్తిగా మెల్లకన్ను ఒక వైవిధ్యాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

నాన్-పారెటిక్ (Non-paretic) మెల్లకన్నుసాధారణంగా సంయోగమైనది. [37] చాలా రకాల శిశువుల, చిన్ననాటి మెల్లకన్ను సంయోగమైనది. [38] పారెటిక్ (paretic) మెల్లకన్ను అనేది అవాంఛనీయమైనది కావచ్చు. అసంయోగిత మెల్లకన్ను దాదాపు ఎల్లప్పుడూ కంటి కదలిక యొక్క పరిమితి లేదా కంటి కండర పరేసిస్ (paresis) వలన వచ్చే కంటి భ్రమణాల పరిమితి వలన సంభవిస్తుంది. [38] అద్వితీయమైన మెల్లకన్ను త్రికోణాకార కళ్లద్దాల ద్వారా పూర్తిగా సరిదిద్దబడదు, ఎందుకనగా కళ్ళకు వేర్వేరు కోణాల్లో సమపార్శ్వీయ దిద్దుబాటు అవసరమవుతుంది. [39] ఎసో- (eso-) లేదా ఎక్సో- (exo-) రకమైన సరికాని మెల్లకన్ను "వర్ణమాల నమూనాలు" గా వర్గీకరించబడ్డాయి: ఇవి చూపులు పైకి లేదా క్రిందికి కదులుతున్నప్పుడు కలయిక లేదా భిన్నత్వం యొక్క పరిధిపై ఆధారపడి Y- లేదా X- నమూనా, A- లేదా V- లేదా అరుదుగా λ- అని సూచించబడ్డాయి. వర్ణమాలలోని ఈ అక్షరాలను సంబంధిత అక్షరానికి సారూప్యతను కలిగి ఉన్న కణ చలనము యొక్క నమూనాను సూచిస్తాయి: A- నమూనాలో (సాపేక్షికంగా మాట్లాడటం ద్వారా) చూపులు పైకి ఎగిరినప్పుడు ఎక్కువ కలయిక, అవి క్రిందికి మళ్ళి ఉన్నప్పుడు మరింత భిన్నత్వం కనిపిస్తుంది, కానీ V- నమూనాలో అందుకు విరుద్ధంగా ఉంటుంది, λ-, Y-, X- నమూనాలలో మధ్యస్థస్థానంలో మెల్లకన్ను కొంచము లేదా అసలు లేకపోవడం జరుగుతుంది, కానీ అక్షరం యొక్క "ఆకారం" పై ఆధారపడి, పైకి లేదా కిందకి ఉన్న స్థానాల్లో ఒకటి లేదా రెండు కళ్ళలోనూ ఎక్కువగా విభేదాలు ఉంటాయి. [40]

సరికాని మెల్లకన్ను రకాలు: డ్యూనే సిండ్రోమ్ (Duane syndrome), క్షితిజసమాంతర కంటి పక్షవాతం, అసాధారణమైన కండరాల పుట్టుకతోన్న తంతీకరణం. కళ్ళు విచలనం పెద్దదిగా, స్పష్టంగా ఉన్నప్పుడు, కళ్ళ యొక్క దృష్టి రేఖల మధ్య విచలనం కోణం గురించి సూచిస్తూ, మెల్లకన్నును పెద్ద కోణంగా పిలుస్తారు. తక్కువ తీవ్రత కలిగిన కంటి మలుపులున్న మెల్లకన్నును చిన్న కోణంగా పిలుస్తారు. రోగి సుదూర లేదా సమీప లక్ష్యాన్ని చూస్తున్నారా అనేదానిపై మెల్లకన్ను యొక్క కోణం ఆధారపడి ఉంటుంది.

కంటి అమరికను శస్త్రచికిత్స ద్వారా సరిదిద్దడంతో వరుసగా వచ్చిన మెల్లకన్నును క్రమానుగత మెల్లకన్ను అని పిలుస్తారు.

అవకలన రోగనిర్ధారణ[మార్చు]

మిధ్యామెల్లకన్ను అనేది మెల్లకన్ను యొక్క తప్పుడు ప్రదర్శన. ఇది శిశువులలో, పసిపిల్లలలో ముక్కు యొక్క వంతెన విస్తృతంగా, చదునైనదిగా ఉన్న వారిలో ఉంటుంది, కంటిలోని శ్వేతపటలం తక్కువ ఉండడం అనేది నాసికాస్పదంగా కనిపించడం వలన ఎస్సోట్రోపియా కనిపించడానికి కారణం అవుతుంది. వయస్సుతోపాటు, పిల్లల ముక్కు యొక్క వంతెన సన్నగిల్లుతుంది, కళ్ళ మూలలోని మడతలు తక్కువ ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉంటాయి.

రెటినోబ్లాస్టోమా (Retinoblastoma), అనగా కంటిపొర కను గ్రుడ్డునుండి విడిపోవుట, కూడా కంటి నుండి అసాధారణ కాంతి ప్రతిబింబంకు దారి తీయవచ్చు.

నిర్వహణ[మార్చు]

ఇతర ద్వినాది దృష్టి లోపాలు మాదిరిగానే, అన్ని దూరాలలో, చూపుల దిశలలో ప్రాధమిక లక్ష్యం ఏమిటంటే సౌకర్యవంతమైన, ఒకే, స్పష్టమైన, సాధారణ దూరదృష్టిని కలిగి ఉండడం. [41]

కళ్ళు దుష్ప్రవర్తనకు కారణాన్ని బట్టి సాధారణంగా కళ్ళజోడు, కంటి వైద్యం, శస్త్రచికిత్స కలయికతో మెల్లకన్నుకు చికిత్స చేయొచ్చు.

చిన్నదిగా, మొదట్లో కనుగొనబడినప్పుడు అంబ్లియోపియా (amblyopia) (పేలవమైన దృష్టితో ఉన్న కన్ను) ను తరచుగా కంటి పట్టీ ఉపయోగించడం ద్వారా, / లేదా దృష్టి చికిత్స ద్వారా సరిదిద్దవచ్చు, కంటి పట్టీల ఉపయోగంతో మెల్లకన్ను యొక్క కోణం మార్చడానికి అవకాశం లేదు.

కళ్లద్దాలు[మార్చు]

సన్నిహిత ఎసొట్రోపియా (esotropia) సందర్భాలలో దూరదృష్టి గల కళ్ళను దృష్టి సారించే ప్రయత్నంలో కళ్ళు లోపలికి వస్తాయి, మెల్లకన్ను యొక్క ఈ రకమైన చికిత్సలో తప్పనిసరిగా వక్రీభవన దిద్దుబాటు ఇమిడి ఉంటుంది, ఇది సాధారణంగా దిద్దుబాటు అద్దాలు లేదా కంటి ఉపరితలం పై అమర్చు అద్దాల ద్వారా జరుగుతుంది, ఈ సందర్భాలలో శస్త్రచికిత్స అమరిక వంటి దిద్దుబాటు కంటి మలుపును పరిష్కరించకపోతే మాత్రమే పరిగణించబడుతుంది.

బలమైన అనిసోమెట్రోపియా (anisometropia) విషయంలో, కళ్లద్దాలపై కంటి ఉపరితలం పై అమర్చు అద్దాలు ఉత్తమంగా ఉంటాయి, ఎందుకంటే పరిమాణ భేదాలు (ఒక కంటితో కనపడని వస్తువు యొక్క కొలత) కారణంగా దృశ్యపరమైన అసమానతల సమస్యను వాటిని ఉపయోగించడం ద్వారా తప్పించుకుంటారు, ఎందుకంటే దానిలో రెండు కళ్ళ యొక్క వక్రీభవన శక్తి చాలా భిన్నంగా ఉంటుంది. అనిసోమెట్రిక్ (anisometric) అంబలియోపియా (amblyopia) తో ఉన్న మెల్లకన్ను పిల్లలకి కొన్ని సందర్భాల్లో మెల్లకన్ను శస్త్రచికిత్స చేపట్టడానికి ముందు వక్రీభవన శస్త్రచికిత్స ద్వారా వక్రీభవన లోపం కళ్ల సంతులనం జరిగింది. [42]

వ్యక్తి శిశువుగా ఉన్నప్పుడు మెల్లకన్ను యొక్క ప్రారంభ చికిత్స అంబ్లియోపియా (amblyopia), లోతు దృష్టి సమస్యల యొక్క అభివృద్ధి అవకాశం తగ్గిస్తుంది. ఏదేమైనా, యాదృచ్ఛిక నియంత్రిత ట్రయల్స్ యొక్క సమీక్ష ద్వారా మెల్లకన్నును నివారించడానికి దిద్దుబాటు గ్లాసుల ఉపయోగించడం ఉనికిలో ఉన్న పరిశోధనచే మద్దతు ఇవ్వబడలేదు. [43] పట్టీల, దిద్దుబాటు అద్దాల లాభం కలిగి ఉంటే చాలామంది పిల్లలు చివరకు అంబలియోపియా (amblyopia) నుండి కోలుకుంటారు. ఒక క్లిష్టమైన కాలానికి చికిత్స చేయకపోతే, సుమారు ఏడు సంవత్సరాల వయస్సు వచ్చేలోపు చేయకపోతే అంబ్లియోపియా (amblyopia) దీర్ఘకాలంగా శాశ్వతంగా మిగిలిపోయే అవకాశం ఉంది. [26] ఏది ఏమయినప్పటికీ ఇటీవలి అభిప్రాయాలు ఈ అభిప్రాయాన్ని సవాలు చేయటానికి, వయోజనుల్లో స్టీరియోప్సిస్ రికవరీ (stereopsis recovery) కోసం ఒక కీలకమైన కాలం యొక్క పూర్వ భావనను స్వీకరించడానికి కారణం ఇవ్వబడ్డాయి.

దుష్ప్రవర్తన ఉన్న కళ్ళు ఇప్పటికీ దృశ్యమాన సమస్యలను సృష్టించగలవు. మెల్లకన్నుకు చికిత్స చేయనప్పటికీ, పట్టక కటకములు కొంత తాత్కాలిక సౌకర్యాన్ని అందించటానికి, ద్వంద్వ దృష్టిని నివారించడానికి కూడా ఉపయోగించవచ్చు.

శస్త్రచికిత్స[మార్చు]

మెల్లకన్ను శస్త్రచికిత్స పిల్లల్లో కళ్ళజోళ్ళు ధరించే అవసరాన్ని తీసేయదు. పిల్లల్లో అంబ్లియోపియా (amblyopia) చికిత్సకు ముందు లేదా తర్వాత మెల్లకన్ను శస్త్రచికిత్స పూర్తి చేసినందుకు తేడాలు ఉన్నాయన్నాయా లేదా అన్నది ప్రస్తుతం తెలియదు. [44]


మెల్లకన్ను శస్త్రచికిత్స కళ్ళను కురచ చేయడం, పొడవు చేయడం, లేదా ఒకటి లేదా అంత కంటే ఎక్కువ అసాధారణ కంటి కండరాల స్థానం మార్చడం ద్వారా కళ్ళను సరిచేస్తుంది. సాధారణంగా ఒక గంటలో ఈ విధానం అమలు చేయబడుతుంది, స్వస్థత కోసం ఆరు నుండి ఎనిమిది వారాల సమయం అవసరం అవుతుంది. శస్త్రచికిత్స ప్రారంభ కాలం లో కంటి అమరిక యొక్క శుద్ధీకరణకు అనుమతించడానికి సర్దుబాటు పొరలు ఉపయోగించబడతాయి. [45]

ద్వంద్వ దృష్టి అరుదుగా సంభవిస్తుంది, ముఖ్యంగా శస్త్రచికిత్స తర్వాత, దాని కారణంగా వచ్చే దృష్టి నష్టం చాలా అరుదు. అద్దాలు దృష్టి సారించడానికి వ్యక్తి యొక్క ప్రతిచర్యను మార్చడం ద్వారా స్థానాన్ని ప్రభావితం చేస్తుంది. పట్టకాలు కాంతి యొక్క మార్గమును మార్చుతుంది, అందువలన చిత్రాలను మార్చుకుంటుంది, కంటిని కదిలిస్తుంది, కంటి స్థితిలో మార్పును అనుకరిస్తుంది. [27]

ఔషధ ప్రయోగం[మార్చు]

ఔషధ ప్రయోగం కొన్ని పరిస్థితులలో మెల్లకన్ను కొరకు ఉపయోగిస్తారు. 1989 లో, యుఎస్ ఎఫ్డిఏ (US FDA) 12 ఏళ్ళ వయస్సుకు పైగా ఉన్న రోగులలో మెల్లకన్ను కొరకు బోటులినమ్ టాక్సిన్ (Botulinum toxin) చికిత్సను ఆమోదించింది. [46][47] సాధారణంగా పెద్దల్లో ఈ చికిత్సను ఉపయోగిస్తారు, దీనిని పిల్లల చికిత్స కోసం కుడా ఉపయోగిస్తారు, ప్రత్యేకంగా శైశవ ఎసోట్రోపియా (esotropia) ద్వారా ప్రభావితం అయిన పిల్లల్లో దీనిని ఉపయోగిస్తారు. [48][49][50] శరీరజన్య విషము బలమైన కండరాలలో చొచ్చుకుపోతుంది, దీని వలన తాత్కాలిక, పాక్షిక పక్షవాతం ఏర్పడుతుంది. పక్షవాతం వచ్చిన తర్వాత చికిత్స మూడు నుంచి నాలుగు నెలల తర్వాత పునరావృతం కావాలి. ద్వంద్వ దృష్టి, వేలాడే కనురెప్పను, అతిశోధనం, ఏ ప్రభావం లేకపోవడం వంటివి సాధారణ దుష్ప్రభావాలుగా ఉన్నాయి. వాటి దుష్ప్రభావాలు సాధారణంగా మూడు నుండి నాలుగు నెలలలో కూడా పరిష్కరించబడతాయి. బోటులినుం టాక్సిన్ (Botulinum toxin) చికిత్స ద్వంద్వ దృష్టి ఉన్నవారికి మెల్లకన్ను శస్త్రచికిత్స వలె అదేవిధంగా విజయం సాధించిందని, ద్వినాది దృష్టి లేనివారికి శస్త్రచికిత్స కంటే తక్కువ విజయవంతమైనట్లు నివేదించబడింది. [51]

రోగనిరూపణ[మార్చు]

మెల్లకన్ను పుట్టుకతో వచ్చినప్పుడు లేదా బాల్యంలో వృద్ధి చెందుతున్నప్పుడు, అది మెదడువాపును కలిగించవచ్చు, దీనిలో మెదడు వివాదాస్పద కన్ను నుండి ఉత్పాదకాన్ని విస్మరిస్తుంది. అంబ్లియోపియా (amblyopia) చికిత్సతో కూడా, స్టీరియోబ్లైండ్నెస్ (stereoblindness) ఏర్పడవచ్చు. మెల్లకన్ను సౌందర్య సమస్యగా ఉండవచ్చు. ఒక అధ్యయనంలో 85% వయోజన స్ట్రాబిసస్ రోగులు "వారి మెల్లకన్ను కారణంగా వారు పని, పాఠశాల, క్రీడలతో సమస్యలను ఎదుర్కొంటున్నారని నివేదించారు. " ఇదే అధ్యయనంలో 70% మెల్లకన్ను "తమ స్వీయ చిత్రంపై ప్రతికూల ప్రభావాన్ని చూపింది" అని తెలిపింది. "[52]మూస:Unreliable medical source కొన్నిసార్లు కళ్ళు నిఠారుగా అవ్వడం కోసం రెండవ శస్త్రక్రియ అవసరం. . [24][page needed]

మూలాలు[మార్చు]

  1. "విసువల్ ప్రాసెసింగ్: స్ట్రబిస్మస్". National Eye Institute. National Institutes of Health. జూన్ 16, 2010. Archived from the original on అక్టోబరు 5, 2016. Retrieved అక్టోబరు 13, 2018.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Gunton, KB; Wasserman, BN; DeBenedictis, C (September 2015). "స్ట్రబిస్మస్". Primary care. 42 (3): 393–407. doi:10.1016/j.pop.2015.05.006. PMID 26319345.
  3. "స్ట్రబిస్మస్ (n.)". Online Etymology Dictionary. Douglas Harper. Archived from the original on డిసెంబరు 12, 2016. Retrieved అక్టోబరు 2, 2016.
  4. Brown, Lesley (1993). The New shorter Oxford English dictionary on historical principles. Oxford: Clarendon. pp. స్ట్రబిస్మస్. ISBN 0-19-861271-0.
  5. "స్ట్రబిస్మస్". English: Oxford Living Dictionaries. Oxford University Press. 2016. Archived from the original on ఏప్రిల్ 21, 2016. Retrieved ఏప్రిల్ 6, 2016.
  6. "the definition of squint". Dictionary.com. Retrieved 2016-07-20.
  7. "wall eye". English: Oxford Living Dictionaries. Oxford University Press. Archived from the original on నవంబరు 5, 2017. Retrieved అక్టోబరు 13, 2018.
  8. 8.0 8.1 Satterfield, Denise; Keltner, John L.; Morrison, Thomas L. (August 1993). "సైకోసోషల్ ఆస్పెక్ట్స్ ఆఫ్ స్ట్రబిస్మస్ స్టడీ". Archives of Ophthalmology. 111 (8): 1100–5. doi:10.1001/archopht.1993.01090080096024 – via JAMA Network.
  9. 9.0 9.1 Olitsky, S.E.; Sudesh, S.; Graziano, A.; Hamblen, J.; Brooks, S.E.; Shaha, S.H. (August 1999). "The negative psychosocial impact of strabismus in adults". Journal of American Association for Pediatric Ophthalmology and Strabismus. 3 (4): 209–211. doi:10.1016/S1091-8531(99)70004-2. PMID 10477222.
  10. 10.0 10.1 Uretmen, Onder; Egrilmez, Sait; Kose, Süheyla; Pamukçu, Kemal; Akkin, Cezmi; Palamar, Melis (April 2003). "Negative social bias against children with strabismus". Acta Ophthalmologica Scandinavica. 81 (2): 138–42. doi:10.1034/j.1600-0420.2003.00024.x.
  11. See peer discussion in: Mets, Marilyn B.; Beauchamp, Cynthia; Haldi, Betty Anne (2003). "Binocularity following surgical correction of strabismus in adults". Transactions of the American Ophthalmological Society. 101: 201–7. PMC 1358989. PMID 14971578.
  12. Bernfeld, A. (1982). "Les repercussions psychologiques du strabisme chez l'enfant" [Psychological repercussions of strabismus in children]. Journal francais d'ophtalmologie (in French). 5 (8–9): 523–30. PMID 7142664.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  13. "స్ట్రాబిస్ముస్". All About Vision. Access Media Group. Archived from the original on సెప్టెంబరు 16, 2014. Retrieved అక్టోబరు 14, 2018.
  14. Tonge, Bruce J.; Lipton, George L.; Crawford, Gwen (1984). "Psychological and Educational Correlates of Strabismus in School Children". Australian and New Zealand Journal of Psychiatry. 18 (1): 71–7. doi:10.3109/00048678409161038 – via Taylor & Francis Online.
  15. Mohney, B.G.; McKenzie, J.A.; Capo, J.A.; Nusz, K.J.; Mrazek, D.; Diehl, N.N. (November 2008). "Mental Illness in Young Adults Who Had Strabismus as Children". Pediatrics. 122 (5): 1033–1038. doi:10.1542/peds.2007-3484. PMC 2762944. PMID 18977984.
  16. Beauchamp, George R.; Felius, Joost; Stager, David R.; Beauchamp, Cynthia L. (December 2005). "The utility of strabismus in adults". Transactions of the American Ophthalmological Society. 103 (103): 164–172. PMC 1447571. PMID 17057800.
  17. Mojon-Azzi, Stefania M.; Mojon, Daniel S. (November 2009). "Strabismus and employment: the opinion of headhunters". Acta Ophthalmologica. 87 (7): 784–788. doi:10.1111/j.1755-3768.2008.01352.x. PMID 18976309.
  18. Mojon-Azzi, Stefania M.; Mojon, Daniel S. (October 2007). "Opinion of Headhunters about the Ability of Strabismic Subjects to Obtain Employment". Ophthalmologica. 221 (6): 430–3. doi:10.1159/000107506. PMID 17947833.
  19. Mojon-Azzi, Stefania Margherita; Kunz, Andrea; Mojon, Daniel Stephane (May 2011). "The perception of strabismus by children and adults". Graefe's Archive for Clinical and Experimental Ophthalmology. 249 (5): 753–7. doi:10.1007/s00417-010-1555-y. PMID 21063886.
  20. Burke, J.P.; Leach, C.M.; Davis, H. (May 1997). "Psychosocial implications of strabismus surgery in adults". Journal of Pediatric Ophthalmology and Strabismus. 34 (3): 159–64. PMID 9168420.
  21. Durnian, Jonathan M.; Noonan, Carmel P.; Marsh, Ian B. (April 2011). "The psychosocial effects of adult strabismus: a review". British Journal of Ophthalmology. 95 (4): 450–3. doi:10.1136/bjo.2010.188425. PMID 20852320.
  22. Jackson, Sue; Gleeson, Kate (ఆగస్టు 2013). "Living and coping with strabismus as an adult". European Medical Journal Ophthalmology. 1: 15–22. Archived from the original on జూన్ 21, 2017. Retrieved అక్టోబరు 17, 2018.
  23. MacKenzie, K; Hancox, J; McBain, H; Ezra, DG; Adams, G; Newman, S (2016). "Psychosocial interventions for improving quality of life outcomes in adults undergoing strabismus surgery". Cochrane Database of Systematic Reviews. 5: CD010092. doi:10.1002/14651858.CD010092.pub4. PMID 27171652.
  24. 24.0 24.1 24.2 Cunningham, Emmett T.; Riordan-Eva, Paul. Vaughan & Asbury's general ophthalmology (18th ed.). McGraw-Hill Medical. ISBN 978-0-07-163420-5.
  25. Tychsen, Lawrence (August 2012). "The Cause of Infantile Strabismus Lies Upstairs in the Cerebral Cortex, Not Downstairs in the Brainstem". Archives of Ophthalmology. 130 (8): 1060–1. doi:10.1001/archophthalmol.2012.1481 – via JAMA Network.
  26. 26.0 26.1 Nield, Linda S.; Mangano, Linn M. (ఏప్రిల్ 2009). "Strabismus: What to Tell Parents and When to Consider Surgery". Consultant. 49 (4). Archived from the original on ఏప్రిల్ 14, 2009.
  27. 27.0 27.1 "Strabismus". MedlinePlus Encyclopedia. US National Library of Medicine, National Institutes of Health. Archived from the original on మార్చి 27, 2013. Retrieved ఏప్రిల్ 5, 2013.
  28. 28.0 28.1 Rosenbaum, Arthur L.; Santiago, Alvina Pauline (1999). Clinical Strabismus Management: Principles and Surgical Techniques. David Hunter. pp. 193–194. ISBN 978-0-7216-7673-9. Archived from the original on మే 6, 2016. Retrieved జూన్ 21, 2016 – via Google Books.
  29. Havertape, S.A.; Cruz, O.A.; Chu, F.C. (November 2001). "Sensory strabismus—eso or exo?". Journal of Pediatric Ophthalmology and Strabismus. 38 (6): 327–30. PMID 11759769.
  30. Havertape, Susan A.; Cruz, Oscar A. (January 2001). "Sensory Strabismus: When Does it Happen and Which Way Do They Turn?". American Orthopic Journal. 51 (1): 36–38. doi:10.3368/aoj.51.1.36.
  31. Albert, Daniel M.; Perkins, Edward S.; Gamm, David M. (మార్చి 24, 2017). "Eye disease". Encyclopædia Britannica. Strabismus (squint). Archived from the original on మార్చి 16, 2017.
  32. Rubin, Melvin L.; Winograd, Lawrence A. (2003). "Crossed Eyes (Strabismus): Did you really understand what your eye doctor told you?". Taking Care of Your Eyes: A Collection of the Patient Education Handouts Used by America's Leading Eye Doctors. Triad Communications. ISBN 0-937404-61-6. Archived from the original on 2018-08-25. Retrieved 2018-10-24.
  33. Martinez-Thompson, Jennifer M.; Diehl, Nancy N.; Holmes, Jonathan M.; Mohney, Brian G. (April 2014). "Incidence, Types, and Lifetime Risk of Adult-Onset Strabismus". Ophthalmology. 121 (4): 877–82. doi:10.1016/j.ophtha.2013.10.030. PMC 4321874. PMID 24321142 – via ScienceDirect.
  34. Friedman, Neil J.; Kaiser, Peter K.; Pineda, Roberto (2009). The Massachusetts Eye and Ear Infirmary illustrated manual of ophthalmology (3rd ed.). Saunders/Elsevier. ISBN 978-1-4377-0908-7.
  35. Havertape, S.A.; Cruz, O.A.; Chu, F.C. (November 2001). "Sensory strabismus—eso or exo?". Journal of Pediatric Ophthalmology and Strabismus. 38 (6): 327–30. PMID 11759769.
  36. Havertape, Susan A.; Cruz, Oscar A. (January 2001). "Sensory Strabismus: When Does it Happen and Which Way Do They Turn?". American Orthopic Journal. 51 (1): 36–38. doi:10.3368/aoj.51.1.36.
  37. "concomitant strabimus". TheFreeDictionary. Farlex.
  38. 38.0 38.1 Wright, Kenneth Weston; Spiegel, Peter H. (జనవరి 2003). Pediatric Ophthalmology and Strabismus. Springer Science & Business Media. p. 155. ISBN 978-0-387-95478-3. Archived from the original on మే 7, 2016 – via Google Books.
  39. "Adult Strabismus Surgery – 2013". ONE Network. American Association of Ophthalmology. April 2013. Archived from the original on September 7, 2014. Retrieved 6 September 2014.
  40. Plotnik, James L.; Bartiss, Michael J. (అక్టోబరు 13, 2015). "A-Pattern Esotropia and Exotropia". Medscape. Archived from the original on సెప్టెంబరు 8, 2014. Retrieved సెప్టెంబరు 8, 2014.
  41. Eskridge JB (October 1993). "Persistent diplopia associated with strabismus surgery". Optom Vis Sci. 70 (10): 849–53. doi:10.1097/00006324-199310000-00013. PMID 8247489.
  42. William F. Astle; Jamalia Rahmat; April D. Ingram; Peter T. Huang (December 2007). "Laser-assisted subepithelial keratectomy for anisometropic amblyopia in children: Outcomes at 1 year". Journal of Cataract & Refractive Surgery. 33 (12): 2028–2034. doi:10.1016/j.jcrs.2007.07.024.
  43. Jones-Jordan L, Wang X, Scherer RW, Mutti DO (2014). "Topical Spectacle correction versus no spectacles for prevention of strabismus in hyperopic children". Cochrane Database Syst Rev. 8 (8): CD007738. doi:10.1002/14651858.CD007738.pub2. PMC 4259577. PMID 25133974.
  44. Korah S, Philip S, Jasper S, Antonio-Santos A, Braganza A (2014). "Strabismus surgery before versus after completion of amblyopia therapy in children". Cochrane Database Syst Rev. 10 (10): CD009272. doi:10.1002/14651858.CD009272.pub2. PMC 4438561. PMID 25315969.
  45. Parikh, RK; Leffler, CT (జూలై 2013). "Loop suture technique for optional adjustment in strabismus surgery". Middle East African Journal of Ophthalmology. 20 (3): 225–8. doi:10.4103/0974-9233.114797. PMC 3757632. PMID 24014986. Archived from the original on ఫిబ్రవరి 1, 2014. Retrieved నవంబరు 17, 2018.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  46. "Re: Docket No. FDA-2008-P-0061" (PDF). Food and Drug Administration. United States Department of Health and Human Services. ఏప్రిల్ 30, 2009. Archived (PDF) from the original on సెప్టెంబరు 24, 2015. Retrieved ఏప్రిల్ 6, 2014.
  47. Kowal, Lionel; Wong, Elaine; Yahalom, Claudia (15 December 2007). "Botulinum toxin in the treatment of strabismus: A review of its use and effects". Disability and Rehabilitation. 29 (23): 1823–31. doi:10.1080/09638280701568189. PMID 18033607.
  48. Thouvenin, D; Lesage-Beaudon, C; Arné, JL (జనవరి 2008). "Injection de toxine botulique dans les strabismes precoces. Efficacite et incidence sur les indications chirurgicales ulterieures. A propos de 74 cas traites avant l'age de 36 mois" [Botulinum injection in infantile strabismus. Results and incidence on secondary surgery in a long-term survey of 74 cases treated before 36 months of age]. Journal Francais d'Ophtalmologie (in French). 31 (1): 42–50. PMID 18401298. Archived from the original on నవంబరు 5, 2017.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  49. de Alba Campomanes, AG; Binenbaum, G; Campomanes Eguiarte, G (April 2010). "Comparison of botulinum toxin with surgery as primary treatment for infantile esotropia". Journal of American Association for Pediatric Ophthalmology and Strabismus. 14 (2): 111–116. doi:10.1016/j.jaapos.2009.12.162. PMID 20451851.
  50. Gursoy, Huseyin; Basmak, Hikmet; Sahin, Afsun; Yildirim, Nilgun; Aydin, Yasemin; Colak, Ertugrul (2012). "Long-term follow-up of bilateral botulinum toxin injections versus bilateral recessions of the medial rectus muscles for treatment of infantile esotropia". Journal of American Association for Pediatric Ophthalmology and Strabismus. 16 (3): 269–273. doi:10.1016/j.jaapos.2012.01.010. ISSN 1091-8531. PMID 22681945.
  51. Rowe, FJ; Noonan, CP (2017). "Botulinum toxin for the treatment of strabismus". Cochrane Database Syst Rev (3): CD006499. doi:10.1002/14651858.CD006499.pub4. PMID 28253424.
  52. "Treatment for "lazy eye" is more than cosmetic". Scribe/Alum Notes. Wayne State University. Spring 2001. Archived from the original on June 26, 2015.