రాతినార
| ఆజ్బెస్టాస్ | |
|---|---|
 మాస్కోవైట్ పై ఫైబర్ ట్రెమొలైట్ ఆజ్బెస్టాస్ |
|
| సాధారణ సమాచారం | |
| వర్గము | సిలికేట్ ఖనిజం |
| ధృవీకరణ | |
| పరమాణు భారం | 277.11 g |
| రంగు | ఆకుపచ్చ, ఎరుపు, పసుపు, తెలుగు. బూడిదరంగు, నీలం |
| స్ఫటిక ఆకృతి | అస్ఫాటిక, గ్రాన్యూల్, మాస్సివ్ |
| స్ఫటిక వ్యవస్థ | ఆర్థోరాంబిక్, మోనోక్లినిక్ |
| చీలిక | ప్రైమాస్టిక్ |
| ఫ్రాక్చర్ | ఫైబ్రస్ |
| మోహ్స్‌ స్కేల్‌ కఠినత్వం | 2.5–6.0 |
| ద్యుతి గుణం | సిల్కీ |
| వక్రీభవన గుణకం | 1.53–1.72 |
| దృశా ధర్మములు | బైయాక్సియల్ |
| బైర్‌ఫ్రింజెన్స్ | 0.008 |
| Dispersion | సాపేక్షంగా బలహీనం |
| అతినీలలోహిత ప్రతిదీప్తి | ఫ్లోరోసెంట్ కానిది |
| కాంతికిరణం | తెలుపు |
| విశిష్ట గురుత్వం | 2.4–3.3 |
| ద్రవీభవన స్థానం | 400 నుండి 1,040 °C (752 నుండి 1,904 °F) |
.jpg)
ఆజ్బెస్టాస్ అనేది సహజంగా సంభవించే ఫైబరస్ సిలికేట్ ఖనిజం. దీనిని తెలుగులో "రాతినార" అంటారు. ఇందులో ఆరు రకాలున్నాయి. ఇవన్నీ పొడవైన, సన్నని ఫైబరస్ స్ఫటికాలతో కూడి ఉంటాయి, ప్రతి ఫైబర్ అనేక సూక్ష్మ "ఫైబ్రిల్స్"తో కూడి ఉంటుంది, ఇవి రాపిడి, ఇతర ప్రక్రియల ద్వారా వాతావరణంలోకి విడుదల చేయబడతాయి. ఆస్బెస్టాస్ ఒక అద్భుతమైన విద్యుత్ బంధకం, అధిక ఉష్ణ నిరోధకతను కలిగి ఉంటుంది. దీనిని చాలా సంవత్సరాలు దీనిని నిర్మాణ సామగ్రిగా ఉపయోగించారు. దీనితో చేసిన రేకులు ఇంటి పైకప్పుగా వాడతారు. కాంక్రీటు పైకప్పుతో పోలిస్తే ఇది చవకైన ప్రత్యామ్నాయం[1]. అయినప్పటికీ ప్రస్తుతం ఇది ఆరోగ్యానికి ప్రమాదం కలిగిస్తుందని చాలా దేశాలలో దీనినుపయోగించడం చట్ట విరుద్ధం. రాతినార పరిశ్రమలలో పనిచేసే కార్మికులకు వీటి ధూళి పీల్చడం మూలంగా ఆస్బెస్టాసిస్, కాన్సర్తో సహా వివిధ తీవ్రమైన ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులు వస్తాయి. దారితీస్తుంది.[2]
సిరామిక్ కుండలను బలోపేతం చేయడానికి ఆస్బెస్టాస్ రాతి యుగం వరకు ఉపయోగించినట్లు పురావస్తు అధ్యయనాలు ఉన్నాయి[3]. అయితే 19 వ శతాబ్దం చివరిలో ఆస్బెస్టాస్‌ను దాని భౌతిక ధర్మాల ఆధారంగా వస్తు తయారీదారులు, బిల్డర్లు ఉపయోగించడం ప్రారంభించినప్పుడు పెద్ద ఎత్తున మైనింగ్ ప్రారంభమైంది.
ఆస్బెస్టాస్ 20 వ శతాబ్దంలో 1970 ల వరకు విస్తృతంగా ఉపయోగించబడింది. ఆస్బెస్టాస్ ధూళి వల్ల జరిగే ఆరోగ్య నష్టాలను బహిరంగంగా గుర్తించడం మూలంగా చాలా దేశాలలో నిర్మాణం, అగ్నిమాపక కార్యక్రమాలలో దీనిని నిషేధించారు.[4] స్బెస్టాస్ ఎక్స్పోజర్కు వ్యాధి మూలంగా ఏటా కనీసం 100,000 మంది చనిపోతారని భావిస్తున్నారు.[5]
ఆస్బెస్టాస్-సంబంధిత వ్యాధుల తీవ్రత ఉన్నప్పటికీ, ఈ పదార్థం ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తృతంగా ఉపయోగించబడింది. 1980 లకు ముందు నిర్మించిన చాలా భవనాలు ఆస్బెస్టాస్ కలిగి ఉన్నాయని భావిస్తున్నారు.[6] అనేక అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు ఇప్పటికీ ఆస్బెస్టాస్‌ను నిర్మాణ సామగ్రిగా ఉపయోగించడాన్ని సమర్థిస్తున్నాయి. ఆస్బెస్టాస్ తవ్వకం కొనసాగుతోంది. అత్యధికంగా ఉత్పత్తి చేస్తున్న రష్యా 2020 లో 790,000 టన్నుల ఉత్పత్తిని అంచనా వేసింది.[7]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Bureau of Naval Personnel, Basic Electricity. 1969: US Navy.
- ↑ "What is asbestos?". British Lung Foundation. Archived from the original on 2020-04-16. Retrieved 2021-06-11.
- ↑ Yildirim Dilek; Sally Newcomb (2003). Ophiolite Concept and the Evolution of Geological Thought. Geological Society of America. p. 449. ISBN 978-0-8137-2373-0.
- ↑ Kazan-Allen, Laurie (15 July 2019). "Chronology of Asbestos Bans and Restrictions". International Ban Asbestos Secretariat.
- ↑ King, Anthony (25 June 2017). "Asbestos, explained". Royal Society of Chemistry.
- ↑ Kazan-Allen, Laurie (2 May 2002). "Asbestos: Properties, Uses and Problems". International Ban Asbestos Secretariat.
- ↑ Flanagan, Daniel M. (29 January 2021). "Mineral Commodity Summaries 2021". Mineral Commodity Summaries. U.S. Geological Survey. pp. 26–27. doi:10.3133/mcs2021.
గ్రంథావళి
[మార్చు]- Castleman, Barry I. (1996). Asbestos: Medical and Legal Aspects. Englewood Cliffs, NJ: Aspen Publishers. ISBN 978-0-7355-5260-9.
ఇతర పఠనాలు
[మార్చు]- George B. Guthrie and Brooke T. Mossman, editors, Health Effects of Mineral Dusts, Mineralogical Society of America Reviews in Mineralogy v. 28, 584 pages (1993) ISBN 0-939950-33-2.
- Asbestos: an introduction by JW Cherrie
- Tweedale, Geoffrey (2000). Magic Mineral to Killer Dust Turner & Newall and the Asbestos Hazard. Oxford Univ. Press. p. 336. ISBN 978-0-19-829690-4.
బాహ్య లంకెలు
[మార్చు]| Find more about రాతినార at Wikipedia's sister projects | |
|
Definitions and translations from Wiktionary |
|
Media from Commons |
|
News stories from Wikinews |
|
Database entry Q104085 on Wikidata |
- Asbestos Disease Awareness Organization
- The Asbestos Information Centre[permanent dead link] Independent site with information about asbestos and its use in buildings
- U.S. EPA Asbestos Home Page
- ATSDR Case Studies in Environmental Medicine: Asbestos Toxicity U.S. Department of Health and Human Services
- Deaths and major morbidity from asbestos-related diseases in Asia likely to surge in next 20 years
- British Government Health and Safety Executive (HSE)
- National Institute for Occupational Safety and Health: Asbestos
- World Health Organization – Asbestos page
- Asbestos general article and chrysotile specifically: comprehensive coverage of all aspects of chemistry, biological interactions, destruction, and social/clinical scientific knowledge related to Asbestos, on the Toxicology Data Network, with a full library of cites on many aspects and sub-topics].
- Parachrysotile (asbestos) at the webmineral.com Mineral Database
- Univ. of Minn.: Asbestos
- White Gold Pioneers: Asbestos Mining Archived 2010-01-03 at the Wayback Machine – The origins of asbestos mining, illustrated with many early photographs
- How to Identify Asbestos – Independent site citing how to identify the early signs of Asbestos and actions to take