వాడుకరి:Purushotham9966/లదాక్ లో బ్రోక్పాలు లేక మినారోలు

లదాక్.లో ఆర్యన్ వేలీ, దా, హను, దార్చిక్, దాబేమా, గార్కొన్ అనే ఊళ్ళను కలిపి ఆర్యన్ వేలీ అంటారు . ఈ ఊళ్ళు లే, కార్గిల్ జిల్లాలలో పక్క పక్కనే, పాకిస్థాన్ సరిహద్దుల్లో ఉన్నాయి. లదాక్ వెళ్లె యాత్రికులు ప్రత్యేకంగా ఈ లోయను కూడా దర్శిస్తారు. జమ్మూ నుంచి శ్రీ నగర్ కు వెళ్ళడానికి ట్రాఫిక్ రద్దీని బట్టి, 12నుంచి17 గంటలవరకు సమయం పడుతుంది. ఆ మార్గంలో కొండలు తొలిచి రోడ్డు వేశారు కనుక కొంతదూరం తగ్గింది. అద్భుతమైన ప్రకృతి దృశ్యాలు చూస్తూ టాక్సీలో వెళ్ళచ్చు. శ్రీనగర్ లోయ దాటి కార్గిల్ లో ప్రవేశించేముందు 16వేల అడుగుల ఎత్తున ఉన్న జోజి లా పాస్ దాటాలి. కొండ అంచున ఇరుకు దారిలో తరచూ పేరుకుపోయిన మంచుమీద సోన్.మార్గ్ నుంచి ప్రమాదం అంచున ప్రయాణం. మొత్తం శ్రీగర్ నుంచి 211కి.మీ ప్రయాణానికి 14 గంటలు పట్టవచ్చు. కార్గిల్ కు ముందు డ్రాస్ అనే చిన్న టౌన్ వస్తుంది. ప్రపంచంలో అత్యంత శీతల ప్రదేశాల్లో డ్రాస్ ఒకటి.

కార్గిల్ నుంచి ఆకాశాన్నంటే పర్వతాల అంచున చీమలాగా టేక్సీ వెళ్తూంటే భయాన్ని గుండెల్లో అణచిపెట్టుకొని ఈ మహాపర్వతాలముందు మానవుడి అల్పత్వం మాటిమాటికి గుర్తుచేసుకొంటూ ప్రయాణీకులు ప్రయాణం చేస్తారు. ముల్.బాక్ అనే పల్లె పొలిమేరలో ఒక పర్వతశిలమీద గండరించిన 32 అడుగుల మహోన్నత మైత్రేయ(బుద్ధ)విగ్రహాన్ని, విగ్రహం పాదాలవద్ద నిర్మించిన రెండంతస్తుల ఆలయాన్ని దర్శించుకొని లదాక్ పర్యటన మొదలుపెడతారు పర్యాటకులు.

"బ్రొక్పా"ల గ్రామాలు దర్శించడానికి అవసరమైన అధికారుల అనుమతులు ముందుగా తీసుకోవాలి. మిలటరీవారు పర్యాటకుల వివరాలన్నీ మళ్ళీ ఒకసారి తెలుసుకొని గానీ అనుమతించరు. దారికి ఒకవైపు లోయ, మరొక వైపు బండరాళ్ళు మట్టితో కట్టిన ఇళ్ళు. కొన్ని రెండతస్తుల మిద్దెలు. ఇళ్ళవెనక పెరడు, పొలాలు, సింధూనది నుంచి కయ్యల్లోకి చిన్న కాలువ గుండా నీళ్ళు మళ్ళించి వ్యవసాయాలు. కాలువలో కొందరు మహిళలు బట్టలు ఉతుకుతూ కనిపిస్తారు. ఇళ్ళమధ్య సందులో ఫలవృక్షాలు. ఎండకు ఆరబోసిన ఆప్రికాట్ పళ్ళు. ఊరినడుమ హైస్కూలు, హాస్టల్, చెల్లాచెదురుగా అక్కడక్కడా ఇళ్ళు, బౌద్ధసన్యాసుల మఠం, రంగస్థలం వెనక నేపథ్యంలో ప్రకృతి దృశ్యాన్ని చిత్రించిన తెర దింపినట్లు ఊరిచివర ఎత్తయిన పర్వతాలు, అగాధమైన లోయలు.

దా, బేమా, దార్చిక్, హను, గార్కొండ్ ప్రకృతి వడిలో నిమ్మళంగా మనుగడ సాగిస్తున్న ఊళ్ళపేర్లు ఒక వింతవార్తతో మోత్తం ప్రపంచానికి వెల్లడి అయ్యాయి. ఈ నాలుగైదు ఊళ్ళ ప్రజలను లదాకీలు స్థానికేతరులు అనే అర్థంలో 'బ్రొక్పా'లంటారుగాని, వీళ్ళు మాత్రం తమను తాము 'మినారో'లని చెప్పుకొంటారు. మూడువేల సంవత్సరాలుగా పర్వతాల వడిలో నివసించే వీరు లదాకీలకన్నా విలక్షణంగా, యూరోపియన్లవలె కనిపిస్తారు. స్ఫురద్రూపులు, తెల్లని నిర్మలమైన దేహవర్ణం, నీలికళ్ళు, బంగారు రంగు కురులు, మొదలైన లక్షణాలతో యూరోపియన్లను తలపింపజేయడంచేత, కొందరు పాశ్చాత్య పండితులు వీరిని ఆర్యులని పేర్కొన్నారు. అలెక్జాండర్ సైన్యం వెనుతిరిగి పోయే సమయంలో కొంతమంది గ్రీకులు లదక్.లో నిలబడిపోయారని, వారిసంతతే మినారోలనే అభిప్రాయం ఉంది. జన్యుపరీక్షల్లో యూరోపియన్లకు వీరికి మధ్య చాలా పోలికలున్నట్లు తేలింది.

1980 దశకంలో కొంతమంది జర్మనీ యువతులు ఆర్యన్ వేలీకి వచ్చి మినారో యువకులతో సంబంధాలు పెట్టుకొని అచ్చమయిన ఆర్యసంతానం పొందారన్న వార్తలు, "Pregnancy chasers, Pregnancy tours" వంటి వార్తలు పత్రికలలో రావడంతో ఈ ఊళ్ళకు పర్యాటకుల తాకిడి మొదలైంది.

మినారోలు బౌద్ధధర్మం స్వీకరించకముందు బొన్(Bon)మతాన్ని అనుసరించేవారు. ప్రకృతిని, సూర్యచంద్రులను, లాహ్ అనే దేవుణ్ణి ఆరాథిస్తారు. ఇప్పుడు కూడా లాహ్ దేవతకు జాతర జరిపి మేకలు బలియిస్తారు. లదాకీ ప్రజలు చేసుకోని పండుగలు పబ్బాలు చేసుకొంటారు. వీరు శుద్ధశాకాహారులు. గోవు మాంసం, పాలు గో సంబంధమైనవేవీ ముట్టరు. పండుగ సమయాల్లో మాత్రం మేకమాసం భుజిస్తారు.

మినారోల సమాజంలో మంత్రగాడికి, వైద్యుడికి, జ్యోతిష్కుడికి, పూజారికి చాలా ప్రాధాన్యం. శుభాశుభ సమయాల్లో బార్లీతో తయారు చేసిన ఛాంగ్ అనేమద్యం సేవిస్తారు. ప్రపంచీకరణ గాలులు బలంగా వీచి పాత అలవాట్లు, సంప్రదాయాలు తుడిచి పెట్టుకొని పోతున్న స్థితిలో ఈ ప్రజలు తమ సంస్కృతి, భాష, జీవనవిధానం, జాతి స్వచ్ఛతను కాపాడుకోడానికి తంటాలు పడుతున్నారు. బహుభార్యాత్వం, పాలియాండ్రి ఇంకా ఈ సమాజంలో ఉన్నాయి.

బార్లి వీరి ప్రధాన పంట. వంటిళ్ళు వీరికి అత్యంత పవిత్రమైన ప్రదేశాలు. ధగధగమెరిసేట్లు తోమిన లోహపాత్రలు ప్రతి ఇంట్లో అందంగా పేర్చి ఉంటాయి.ఇళ్ళల్లో రకరకాల పూలమొక్కలు పెంచుతారు. స్త్రీపురుషులు తమ టోపీలను రకరకాల పువ్వులతో అలంకరించుకుంటారు. షాక్లో లేదా మాంతి అనే పువ్వులతో టోపీలను అలంకరిస్తారు. వీళ్ళు తమ తెగలో తప్ప బయటివారితో వివాహం చేసుకోరు. ఆడా మగా అందరూ చదువుకొంటున్నారు. సప్తసముద్రాలు దాటి ఇక్కడ స్థిరపడినట్లు బ్రోక్పాలు గర్వంగా చెప్పారు.

మూలాలు:1. Helena Nurberg-Hodge, Ancient Futures Leaning From Ladakah, Random House, 13-3-2013.

        2. డాక్టర్ కాళిదాసు పురుషోత్తం ఆంధ్ర జ్యోతి ఆదివారం పుస్తకంలో రాసిన వ్యాసం,  13 నవంబరు, 2016.