వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/తెవికీ-ఐఐఐటి/నమూనా వ్యాసాలు/డి.డి .భవాల్కర్
డి. డి. భవాల్కర్ | |
|---|---|
| జననం | మూస:పుట్టిన తేదీ మరియు వయస్సు సాగర్, మధ్యప్రదేశ్, భారతదేశం |
| వృత్తి | లేజర్ భౌతిక శాస్త్రవేత్త |
| క్రియాశీల సంవత్సరాలు | 1962-ప్రస్తుతం |
| సుపరిచితుడు/ సుపరిచితురాలు | లేజర్లు |
| పురస్కారాలు | పద్మశ్రీ శాంతి స్వరూప్ భట్నాగర్ బహుమతి గోయల్ బహుమతి ఫిరోడియా అవార్డు హోమీ భాభా అవార్డు |
డి. డి. భవాల్కర్ దిలీప్ దేవిదాస్ భావాల్కర్ ఒక భారతీయ ఆప్టికల్ భౌతిక శాస్త్రవేత్త. రాజా రామన్న సెంటర్ ఫర్ అడ్వాన్స్డ్ టెక్నాలజీ (సిఎటి) వ్యవస్థాపక డైరెక్టర్, ఇది అణు శక్తి విభాగం కింద ఒక సంస్థ, లేజర్లు పార్టికల్ యాక్సిలరేటర్ల[1] రంగాలలో ఉన్నత అధ్యయనాలకు కేంద్రంగా పనిచేస్తోంది. భారతదేశంలో ఆప్టిక్స్ లేజర్లలో మార్గదర్శక పరిశోధన చేసిన ఘనత ఆయనదే యూరోపియన్ ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ న్యూక్లియర్ రీసెర్చ్ (సెర్న్) ఇంటర్నేషనల్ లీనియర్ కొలైడర్ లార్జ్ హాడ్రాన్ కొలైడర్ ప్రయోగాలలో క్యాట్ ను భాగస్వామిగా చేయడంలో దోహదపడినట్లు నివేదించబడింది. శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాలలో అత్యున్నత భారతీయ పురస్కారమైన శాంతి స్వరూప్ భట్నాగర్ బహుమతి గ్రహీత. భారత ప్రభుత్వం 2000లో పద్మశ్రీ నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారాన్ని ప్రదానం చేసింది.
జీవిత చరిత్ర[మార్చు]
మధ్య భారత రాష్ట్రమైన మధ్యప్రదేశ్ లోని కోట నగరమైన డాక్టర్ హరి సింగ్ గౌర్ విశ్వవిద్యాలయంలో 16 అక్టోబర్ 1940న జన్మించిన భవాల్కర్ 1959లో గ్రాడ్యుయేట్ (బిఎస్ సి) పూర్తి చేసి, సాగర్ విశ్వవిద్యాలయంలో 1961లో పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ (ఎమ్మెస్సీ) చదువును పూర్తి చేసి, విశ్వవిద్యాలయం నుంచి చింతామణిరావ్ గోల్డ్ మెడల్ అందుకున్న పరీక్షల్లో అగ్రస్థానంలో నిలిచాడు. అతను సౌతాంప్టన్ విశ్వవిద్యాలయంలో తన చదువును కొనసాగించాడు, ఎలక్ట్రానిక్స్ లో మాస్టర్స్ డిగ్రీ (ఎం.ఎస్.సి) లేజర్స్ లో డాక్టరల్ డిగ్రీ (పిహెచ్ డి) పొందాడు 1966 లో అదే విశ్వవిద్యాలయంలో అధ్యాపక సభ్యుడిగా తన వృత్తిని ప్రారంభించాడు. 1967లో భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చి లేజర్లపై తన పనిని కొనసాగించడానికి బాబా అటామిక్ రీసెర్చ్ సెంటర్ (బిఎఆర్ సి)లో సైంటిఫిక్ ఆఫీసర్ ఉద్యోగాన్ని అంగీకరించడంతో సౌతాంప్టన్ లో అతని కెరీర్ స్వల్పకాలం కొనసాగింది. అతను 1987 వరకు బిఎఆర్ సి ప్రధాన స్రవంతిలో ఉన్నాడు, ఈ కాలంలో, అతను 1973 లో సెక్షన్ హెడ్ 1984 లో డివిజన్ హెడ్ అయ్యాడు.
1987లో సెంటర్ ఫర్ అడ్వాన్స్ డ్ టెక్నాలజీని డిపార్ట్ మెంట్ ఆఫ్ అటామిక్ ఎనర్జీ ప్రారంభించినప్పుడు, భావాల్కర్ దాని వ్యవస్థాపక డైరెక్టర్ గా నియమించబడ్డాడు. 2000లో, అతను చట్టబద్ధమైన పదవీ విరమణ కు హాజరు కావాల్సి ఉన్నప్పుడు, ప్రభుత్వం అతని సేవను మరో రెండు సంవత్సరాల పాటు, అక్టోబర్ 2002 వరకు పొడిగించింది. 2002లో పదవీ విరమణ చేసిన తరువాత, అతను పారిశ్రామిక వైద్య లేజర్లను తయారు చేసే క్వాంటాలేజ్ అనే సంస్థలో చేరాడు, దాని డైరెక్టర్ గా ఇప్పటి వరకు ఈ పదవిని కలిగి ఉన్నాడు.
వారసత్వం[మార్చు]
భావాల్కర్ భారతదేశంలో లేజర్ మార్గదర్శకులలో ఒకరు క్రమశిక్షణ దాని ప్రారంభ దశలో ఉన్నప్పుడు సాంకేతికతలో ప్రారంభ డాక్టరల్ పండితులలో ఒకరు. బి.ఎ.ఆర్.సి.లో లేజర్లపై పరిశోధనను ప్రారంభించిన ఆయన, బి.ఎ.ఆర్.సి.లో డి.ఎ.ఇ సెంటర్ ఫర్ అడ్వాన్స్డ్ టెక్నాలజీ స్థాపనలో కీలక వ్యక్తులలో ఒకరుగా ఉన్నారు దాని ప్రారంభం నుండి పదవీ విరమణ వరకు సంస్థతో నిమగ్నమయ్యారు. ఈ కాలంలో, సిఎటి వివిధ ప్రయోగశాలలు సౌకర్యాలను ఏర్పాటు చేయడంలో దేశం కోసం జాతీయ లేజర్ కార్యక్రమాన్ని అభివృద్ధి చేయడంలో ఆయన కీలకపాత్ర పోషించారు. బి.ఎ.ఆర్.సి శిక్షణా పాఠశాలలో లేజర్లు పార్టికల్ యాక్సిలరేటర్లపై పరిశోధన మౌలిక సదుపాయాలు కోర్సులస్థాపన వెనుక బి.ఎ.ఆర్.సి లేజర్ విభాగంలో ఆర్ అండ్ డి కార్యక్రమాలను ప్రవేశపెట్టడం వెనుక అతని ప్రయత్నాలు నివేదించబడ్డాయి. సౌతాంప్టన్ విశ్వవిద్యాలయానికి చెందిన ఇద్దరు సహా 18 మంది పరిశోధనా పండితులకు కూడా ఆయన వారి అధ్యయనాలలో మార్గదర్శనం చేశారు.
భావాల్కర్ భారతదేశంలో లేజర్లపై మార్గదర్శక పరిశోధనకు ఘనత వహించారు అప్పటి నుండి ఫోటోథర్మల్ స్పెక్ట్రోస్కోపీలో చేర్చబడిన గౌసియన్ బీమ్ ను ఉపయోగించడం ద్వారా వాయువులలో బలహీనమైన లెన్సింగ్ ను కొలవడానికి ఒక కొత్త పద్ధతికి ప్రారంభకర్తగా ఉన్నారు. 10GG పల్స్డ్ పవర్ ను ఉత్పత్తి చేయడానికి ఒక ఎన్డి గ్లాస్ లేజర్ గొలుసును అతని అభివృద్ధి లేజర్-ఉత్పత్తి ప్లాస్మాలపై తదుపరి ప్రయోగాలకు సహాయపడింది. లేజర్ల జీవ వైద్య అనువర్తనాల అభివృద్ధికి కూడా ఆయన దోహదపడ్డారు. అతను సిఎటి వద్ద ఒక ప్రోటోటైప్ ఉత్పత్తి సదుపాయాన్ని స్థాపించాడు, ఇది డిఎఇ పరిశోధనల కు పరిశ్రమకు 50 కి పైగా లేజర్లను సరఫరా చేసినట్లు నివేదించబడింది. అతని నేతృత్వంలోని బృందం భారతదేశంలో మొట్టమొదటి సింక్రోట్రాన్ రేడియేషన్ సోర్స్ ఇండస్ 2 పూర్వగామి అయిన ఐ.డి.యు.యస్ 1 ఏర్పాటుకు దోహదపడినట్లు తెలుస్తుంది. డైరెక్టర్ గా అతని పదవీకాలంలో, సిఎటి ఇంటర్నేషనల్ లీనియర్ కొలైడర్ యూరోపియన్ ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ న్యూక్లియర్ రీసెర్చ్ (సెర్న్) లార్జ్ హాడ్రాన్ కొలైడర్ ప్రయోగాలలో పాల్గొనడం ప్రారంభించింది. జాతీయ అంతర్జాతీయ పీర్ సమీక్షిత పత్రికలలో ప్రచురించబడిన 80 కి పైగా శాస్త్రీయ సంస్థాగత వ్యాసాల ద్వారా అతని పరిశోధనలు డాక్యుమెంట్ చేయబడ్డాయి.
స్థానాలు[మార్చు]
భవాల్కర్ సెంటర్ ఫర్ అడ్వాన్స్ డ్ టెక్నాలజీ విశిష్ట శాస్త్రవేత్త. ఇండియన్ ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ కాన్పూర్ విశిష్ట గౌరవ ప్రొఫెసర్. అతను డిఎఇ=సెర్న్ సహకారం సమీకృత దీర్ఘకాలిక సహకార కార్యక్రమం, లేజర్లు యాక్సిలరేటర్లపై ఇండో-రష్యన్ జాయింట్ వెంచర్ అంతర్జాతీయ లీనియర్ కొలైడర్ ప్రోగ్రామ్ స్టీరింగ్ కమిటీ సభ్యుడిగా పనిచేశాడు. ఇండియన్ లేజర్ అసోసియేషన్ వ్యవస్థాపక అధ్యక్షుడు. అతను ఇండియన్ ఫిజిక్స్ అసోసియేషన్ లో సభ్యుడు , ఆసియా కమిటీ ఫర్ ఫ్యూచర్ యాక్సిలరేటర్లు ఇంటర్నేషనల్ కమిటీ ఫర్ ఫ్యూచర్ యాక్సిలరేటర్స్ మాజీ సభ్యుడు. ఆయన ఆసియా కమిటీ ఫర్ ఫ్యూచర్ యాక్సిలరేటర్లు (APA) అణు శక్తి విభాగం అణు శాస్త్రాలలో బోర్డ్ ఆఫ్ రీసెర్చ్ అధునాతన సాంకేతిక కమిటీకి అధ్యక్షత వహించారు సి-13 కమిటీ ఆఫ్ ఇంటర్నేషనల్ యూనియన్ ఆఫ్ ప్యూర్ అండ్ అప్లైడ్ ఫిజిక్స్ లో సభ్యుడు.
అవార్డులు గౌరవాలు[మార్చు]
ఇండియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ 1986లో భవాల్కర్ ను తన ఫెలోగా ఎన్నుకుంది. ఇండియన్ నేషనల్ సైన్స్ అకాడమీ (ఐఎన్ఎస్ఎ) నేషనల్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్, ఇండియా (నాసి) 1990లో అనుసరించాయి. అతను 1998 లో ఆప్టికల్ సొసైటీ ఆఫ్ అమెరికా ఫెలోగా ఎన్నికయ్యాడు తదనంతరం రష్యన్ అకాడమీ ఆఫ్ నేచురల్ సైన్సెస్ ఫారిన్ ఫెలోగా ఎంపికయ్యాడు. యూనివర్సిటీ గ్రాంట్స్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా చే యుజిసి లెక్చరర్ గా ఎంపికకావడంతో అదే సంవత్సరం 1984లో సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ విభాగంలో అత్యున్నత భారతీయ పురస్కారం శాంతి స్వరూప్ భట్నాగర్ బహుమతిని కౌన్సిల్ ఆఫ్ సైంటిఫిక్ అండ్ ఇండస్ట్రియల్ రీసెర్చ్ (సిఎస్ఐఆర్) ఆయనకు ప్రదానం చేసింది. 1999 లో కురుక్షేత్ర విశ్వవిద్యాలయం గోయల్ బహుమతిని అందుకున్నాడు భారత ప్రభుత్వం పద్మశ్రీ పౌర పురస్కారానికి గాను 2000 గణతంత్ర దినోత్సవ గౌరవాల జాబితాలో చేర్చబడ్డాడు. 2000 లో హెచ్.కె.ఫిరోడియా అవార్డు అనే మరో అవార్డును అందుకున్నాడు.
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "CAT Director gets extension for two years". Centre for Advanced Technology. 2015. Archived from the original on 8 February 2017. Retrieved 4 November 2015.