వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రికూచిపూడి భారతీయ శాస్త్రీయ నృత్య కళాకారుడు. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి 1963 జూన్ 3న ఆంధ్రప్రదేశ్లోని కృష్ణాజిల్లా కూచిపూడిలో సూర్యనారాయణ, సత్యవతమ్మ దంపతులకు జన్మించారు.[1] వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి కొరియోగ్రాఫర్, రచయిత, నర్తకుడు, నటుడు పరిశోధకుడిగా అనేక రంగాలలో రాణించి బహుమఖ ప్రజ్ఞాశాలిగా కీర్తి గడించారు. కూచిపూడి నృత్యం పై వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి చేసిన పరిశోధనకు గాను ప్రభుత్వం 2012లో సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు తో సన్మానించింది.[2] వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి సిద్ధేంద్ర యోగి కూచిపూడి కళాపీఠానికి ప్రిన్సిపాల్ వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి కూచిపూడి నాట్యానికి చేసిన సేవలను గుర్తించిన ప్రభుత్వం అనేక అవార్డులు పురస్కారాలతో వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రిని సత్కరించింది. హిందూ దినపత్రిక వేదాంతం రామలింగ శాస్తిని కూచిపూడి పితామహుడిగా అభివర్ణించింది వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి రచయితగా నృత్యకారుడుగా నటుడిగా కొరియోగ్రాఫర్ గా అనేక రంగాలలో రాణించి బహుమఖ ప్రజ్ఞాశాలిగా పేరు సంపాదించాడు.[3][4]
వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి తన 1979లో ప్రాథమిక విద్యను తన స్వస్థలమైన కూచిపూడిలో పూర్తి చేశారు. 1984లో వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం నుండి తెలుగులో బ్యాచిలర్ డిగ్రీ పట్టా అందుకున్నాడు. 1990లో వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి మాస్టర్స్ డిగ్రీ (తెలుగు) పొందారు. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి పొట్టి శ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం నుండి కూచిపూడి నృత్యంలో డిప్లొమా పూర్తి చేశారు. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి "తెలుగులో కూచిపూడి నాటక అభివృద్ధి" పై పరిశోధనలు చేసినందుకుగాను ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి డాక్టరేట్ పొందారు.
వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి వేమపతి చినా సత్యం, వేదాంతం సత్యనారాయణ్ శర్మ, కూచిపూడి కులపతి పెడా సత్యం, వేదాంత రాధేశ్యాం వంటి ప్రముఖ నృత్యకారుల వద్ద కూచిపూడి నృత్యం నేర్చుకున్నాడు. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి గంగాధర రావు, శివునూరి విశ్వనాథ శర్మ, సిహెచ్ సుబ్రమణ్య శర్మ మార్గదర్శకత్వంలో కూచిపూడి నృత్యం నేర్చుకున్నాడు .
వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి 1989 నుండి 2004 వరకు హైదరాబాద్ డివిజన్లోని దక్షిణ-మధ్య రైల్వేలో కూచిపూడి నృత్య ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేశారు. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి "శ్రీ వేదాంతం కూచిపూడి కళా పరిషత్" ను స్థాపించి, వందలాది మంది విద్యార్థులకు, కూచిపూడి నృత్యం నేర్పిస్తున్నాడు. 2005 నుండి వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి నిర్వహిస్తున్న, కూచిపూడి కళాపీఠంలో వేసవి శిక్షణా తరగతులు నిర్వహించబడుతున్నాయి వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి వద్ద నృత్యం నేర్చుకున్న నృత్యకారులు దేశ విదేశాలలో కూచిపూడి నృత్య ప్రదర్శనలు ఇస్తున్నారు.
పాఠశాల పాఠాలు, డిగ్రీ, పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ (యుజి, పిజి) కోర్సుల కోసం వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి రచయితగా మారి కూచిపూడి సిలబస్ ను రూపొందించాడు. 2021 జూన్ నాటికి, అన్ని కూచిపూడి ప్రక్రియలలో 126 రూపకాలు గురించి ఆయన పరిశోధనలు చేశారు. ఇది కూచిపూడి నృత్య చరిత్రలో ఆల్ టైమ్ రికార్డ్. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి కూచిపూడి నృత్య ప్రక్రియపై 100 కి పైగా వ్యాసాలు రాశారు. "కూచిపూడి నాట్య వికాసం", "కూచిపూటి వ్యాసమంజరీ", "గజానణ్యం", "బ్రాహ్మణ సర్వ్వం", "ఇటాను భామ" వంటి పుస్తకాలను వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి రాశారు.
వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి కూచిపూడి గురువు రామలింగేశ్వర స్వామి మీద అనేక పద్యాలను రచించాడు. వెయ్యి సంవత్సరాల చరిత్ర కలిగిన కూచిపూడి నృత్య చరిత్రను తెలుగు పాఠకులకు వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి పుస్తక రూపంలో అందించాడు. కూచిపూడి ప్రాముఖ్యతను తన రచనల ద్వారా వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి తెలియజేశాడు.
వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి కూచిపూడి నృత్యంలో (14వ శతాబ్దంలో పేరుపొందినది) "కేలికా" ప్రక్రియను పునరుద్ధరించారు. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి 30 కి పైగా రచనలను రచించారు, వీటిలో చాలా వరకు నాటకాలుగా ప్రదర్శించబడ్డాయి. 50 కి పైగా థీమ్ పాటలను స్వరపరిచి, ప్రదర్శించిన ఘనత ఆయనకే దక్కుతుంది.
వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి అన్ని రకాల కూచిపూడి విధానాలను రూపొందించి, ప్రదర్శించారు. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి రూపొందించిన 126 రూపకాలలో నర్తనాశాల, వినాయక చవితి, వేదోధరన, నాట్యవేదాలు ఉన్నాయి. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి పలు నాటకాలలో దుర్యోధనుడు, కంస, కీచక, తారకాసుర, హిరణ్యకశిపుడు, రావణాసురుడు, గజాసురుడు, సోమకాసురుడు ప్రతినాయకులుగా, విష్ణుచిత్తు, నారద, విప్రనారాయణుడు, బుద్ధ వంటి పాత్రలలో నటించాడు.
వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి పది కూచిపూడి యక్షగానాలు, అనేక జావాలీలు, పడాలు నృత్యరూపకల్పన చేశారు. 30కి పైగా నృత్య రూపాలకు వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి దర్శకత్వం వహించారు. రామలింగ శాస్త్రి స్వయంగా నృత్యరూపకల్పన చేసి, దానికి అవసరమైన అన్ని మెరుగులు దిద్దుతూ, దానికి దర్శకత్వం వహించి, ప్రధాన పాత్ర పోషించి, తన కుటుంబ సభ్యులు, శిష్యులతో కలిసి నృత్య ప్రదర్శన ఇచ్చాడు.కూచిపూడి నాట్యాన్ని 9 దశలుగా విభజించి కూచిపూడి నాట్య ఔన్నత్వాన్ని వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి చాటాడు. పరిచయ ద్వారు, వివరణాత్మక ద్వారు, సంతవాన ద్వారు, ప్రయోదరు అనే నాలుగు కూచిపూడి కళారూపాలను వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి రూపొందించాడు వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి పది కూచిపూడి యక్షగానాలు, అనేక జావాలీలు, పడాలు నృత్యరూపకల్పన చేశారు..రామలింగ శాస్త్రి స్వయంగా నృత్యరూపకల్పన చేసి, దానికి అవసరమైన అన్ని మెరుగులు దిద్దుతూ, దానికి దర్శకత్వం వహించి, ప్రధాన పాత్ర పోషించి, తన కుటుంబ సభ్యులు, శిష్యులతో కలిసి నృత్య ప్రదర్శన ఇచ్చాడు వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి .
సిద్ధేంద్రయోగి 13వ శతాబ్దంలో భారతీయ నాట్య శాస్త్రంలో పేర్కొన్న ఐదుగురు ద్వవులకు ఒకదాన్ని జోడించగా, వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి మరో నాలుగు ద్వవులను సృష్టించి, రచించాడు. వీటన్నింటినీ కలిపి, కూచిపూడి నృత్యంలో "దశవిధాదర్వులు" అనే కొత్త కళారూపాన్ని కనుగొన్న ఘనత వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి క దక్కింది . వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి వేల సంవత్సరాల కూచిపూడి నృత్య చరిత్రను-ప్రక్షిద్దేంద్ర, సిద్ధేంద్ర, కేలికా, నృత్య నాటక, యక్షగాన, భాగవతుల రామయ్య, వేదాంతం లక్ష్మీనారాయణ శాస్త్రి, వేమ్పతి చినాసత్య యుగాలుగా విభజించి, ఆ యుగాల నృత్య చరిత్రను వివరించారు.
అలాగే, కూచిపూడి నాట్యం లో, వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి సంస్కృత రూపకాలు, కళపాముల, కేలికా, నృత్యనాటకం, యక్షగణే, నృత్య రూపకం, నృత్య నాటికా, వ్యాసం, ఏకపత్రకెలికం అనే తొమ్మిది ప్రక్రియలను రూ పొందిచి వాటి లక్ష్యాలను నిరూపించాడు. పైన పేర్కొన్న అన్ని ప్రక్రియలలో విస్తృతంగా వ్రాసిన, నృత్యరూపకల్పన చేసిన ప్రదర్శించిన మొదటి కూచిపూడి నృత్య గురువు వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి. కూచిపూడి నృత్య కళలో మూడవ కళాఖండమైన "ఉమకళపము" ను కూడా ఆయన రాశారు. మొదటిది 13వ శతాబ్దంలో రాసిన భమకళపం, రెండవది 18వ శతాబ్దంలో వ్రాసిన గొల్లకలపం, మూడవది ఆయన రచించినది వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఉగాది పండుగ రోజు అందించే ఉగాది పురస్కారాన్ని రెండుసార్లు అందుకున్నాడు 2023 సంవత్సరంలో విశాఖపట్నంలో ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు శతజయంతి సందర్భంగా ఘంటసాల అవార్డును అందుకున్నాడు .
వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి 1998లో సిరియా పర్యటన సందర్భంగా 18 వేదికలపై కూచిపూడి ప్రదర్శనలు ఇచ్చారు. లండన్లో నృత్యశాల, శ్రీనివాస కళ్యాణం నృత్య రూపాలను వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి ప్రదర్శించారు. ETA ఫెస్టివల్లో ప్రదర్శించబడింది. 2008లో వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి, కూచిపూడి అమెరికా వెళ్లి అనేక ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది.
1997 2001లో ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం ఉగాది అవార్డు ప్రదానం చేసింది.
1997లో భారత కేంద్ర ప్రభుత్వం జూనియర్ ఫెలోషిప్ ప్రదానం చేసింది
2008లో అతిపెద్ద కూచిపూడి నృత్య ప్రదర్శనకు గిన్నిస్ వరల్డ్ రికార్డ్
సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు2012లో భారత రాష్ట్రపతిచే కేంద్ర సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు [5]
కూచిపూడి నృత్యానికి చేసిన సేవలకు గాను ఒడిశా ప్రభుత్వం 2012లో నృత్య విద్వాన్ అవార్డు [6]
2018లో ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం నుండి కళారత్న అవార్డు
2021లో శ్రీ సిద్ధేంద్ర యోగి కూచిపూడి కళాపీఠ్ ప్రిన్సిపాల్గా మెరిటోరియస్ సర్వీసులకు గాను వైఎస్ఆర్ లైఫ్టైమ్ అచీవ్మెంట్ అవార్డు
విద్యారంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను 2021లో న్యూఢిల్లీలోని ఐఎస్ఎ ఇంటర్నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా అత్యుత్తమ నాయకత్వ ప్రధాన అవార్డు
2022లో ఘంటసాల శతాబ్ది సందర్భంగా పామారులోని ఘంటసాల-బాలు స్మారక సంగీత కళాపీఠం ద్వారా ఘంటసాల అవార్డు
2023 మార్చి 26న కాకినాడ శాస్త్రీయ నృత్య ఆచార్య సమాఖ్య చేత శ్రీ సచ్చిదానంద సరస్వతి స్వామి చేత భారతమునిఅవార్డు
పొట్టి శ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం ద్వారా 31 మార్చి 2023న 2020 సంవత్సరానికి నృత్య విభాగంలో ప్రతిభా అవార్డు
పద్మశ్రీ కె. శోభనాయుడు ఎక్సలెన్స్ అవార్డు-2023 జూలై 8,2023న విశాఖపట్నంలోని నటరాజ్ మ్యూజిక్ అండ్ డాన్స్ అకాడమీచే ప్రదానం చేయబడింది [7]
2023 అక్టోబర్ 7న విశాఖపట్నం కళాభారతి వేదికపై 100 సంవత్సరాల పండుగ సందర్భంగా పద్మశ్రీ ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు కుటుంబం నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో 2023 ఘంటసాల అవార్డు
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వ భాష సంస్కృతి విభాగం, పొత్తిస్రిరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం, కూచిపూడి ఆర్ట్ అకాడమీ, జయహో భారతి, సేవ్ కూచిపూడి ఆర్టిస్ట్స్ సంయుక్తంగా నిర్వహించిన "4 వ ప్రపంచ కూచిపూడి నృత్య దినోత్సవం 2023" సందర్భంగా 15 అక్టోబర్ 2023 న కూచిపూడిలో శ్రీ సిద్ధేంద్రయోగి అవార్డు[8]
కళా రత్న-రాజమహేంద్రవరంలో జీవిత సాఫల్య పురస్కారం 30 సెప్టెంబర్, 1 అక్టోబర్ 2023న స్వార్ మహతి కళా పరిషత్ ద్వారా "భారతముని ఆరాధన-2023" సందర్భంగా
18 మే 2024న బెంగళూరులోని "భారత్ కలాగ్రామ" ఇంటర్నేషనల్ డాన్స్ ఇన్స్టిట్యూట్ ద్వారా నాట్య కౌస్తుభ టైటిల్
నటరత్న, కూచిపూడి కళానిధి, కూచిపూటి రత్నాకర, నటరాజ, కూచిపూడ వాచస్పతి మొదలైన వాటిని వివిధ ప్రభుత్వ, సాంస్కృతిక సంఘాలు స్వీకరించాయి.
హిందూ దినపత్రిక వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి ని "కూచిపూడి మాస్ట్రో" గా అభివర్ణించింది.[9] పద్మభూషణ్ చిన సత్యం తర్వాత ఆయనను కూచిపూడి విద్వాంసుడిగా సంబోధించడం రామలింగ శాస్త్రి కి మరో గౌరవం. కూచిపూడిలో ఆయనకు ఉన్న జ్ఞానానికి ఇది నిదర్శనం.
వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి భార్య పేరు వెంకట దుర్గా భవాని. దుర్గా భవాని తెలుగు కర్ణాటక సంగీత . దుర్గా భవాని సంగీత దర్శకురాలు, గాయని కూడా నట్టువంగంలో గణనీయమైన ఖ్యాతిని పొందారు. 1990 నుండి, దుర్గా భవాని తన భర్త వేదాంతం రామలింగ శాస్తి తో కలిసి , అనేక ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది.. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి దుర్గా భవాని దంపతులకు ఇద్దరు పిల్లలు సంతానం. సత్య ఫణి కృష్ణ దత్తు (గణపతి కృష్ణ యజుర్వేదం మోహన సత్యశ్రీనివాస వాగదేవి ప్రసాద్ (ఎం. ఎ. కూచిపూడి నృత్యం, కూచిపూడి, శాత్వికభినయం, యక్షగానం, కర్ణాటక సంగీతంలో డిప్లొమా) పెద్ద కుమారుడు యజుర్వేదం గురువు. వేదాంతం రామలింగ శాస్త్రి పెద్ద కోడలు దేవి భవాని ఒక నృత్య కళాకారిణి. చిన్న కుమారుడు కొరియోగ్రాఫర్ "కూచిపూడి కరదీపిక" రచయిత కూడా.
