సోనార్
సోనార్ (SOund Navigation And Ranging - Sonar) అనేది ప్రతిధ్వనుల సాయంతో నీటి అడుగున ఉన్న వస్తువుల జాడ తెలుసుకొనుటకు ఉపయోగించు యంత్రము. ఈ యంత్రంతో సముద్రాలలో జలాంతర్గత ధ్వని తరంగాలను ఉపయోగించి ఇతర వస్తువులు కనుగొంటారు. ఏదైనా ఎత్తయిన గోడకు కొంత దూరంలో నిల్చొని చప్పట్లు కొడితే వాటి ప్రతిధ్వని కొన్ని క్షణాల తర్వాత మనకు వినిపిస్తుంది. ఇలా ధ్వని తిరిగి వెనక్కి వినిపించే ఈ సూత్రం ఆధారంగానే సోనార్ పనిచేస్తుంది. వీటిన్నింటిలో తరంగాలు పరావర్తనం చెందుతాయి. సోనార్ (సౌండ్ నావిగేషన్ అండ్ రేంజింగ్)లో ధ్వని తరంగాలు[1]
రెండు రకాల సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలు "సోనార్" అనే పేరును పంచుకొంటాయి :
నిష్క్రియాత్మక సోనార్ (passive sonar ) తప్పనిసరిగా నాళాలు చేసే శబ్దాన్ని వింటుంది;
క్రియాశీల సోనార్ శబ్దాల ధ్వనుల పల్స్ ను బయటకు పంపటం ప్రతిధ్వనుల కోసం వినడం.
క్రియాశీల (యాక్టివ్ ) సోనార్ వ్యవస్థలు శబ్ద సిగ్నల్ లేదా ధ్వని పల్స్‌ను నీటిలోకి విడుదల చేస్తాయి. ఒక వస్తువు ధ్వని పల్స్ మార్గంలో ఉంటే, ధ్వని ఆ వస్తువును బౌన్స్ చేస్తుంది సోనార్ ట్రాన్స్డ్యూసర్‌కు “ఎకో” ను తిరిగి ఇస్తుంది. ట్రాన్స్డ్యూసర్‌కు సిగ్నల్స్ స్వీకరించే సామర్థ్యం ఉంటే, అది సిగ్నల్ బలాన్ని కొలుస్తుంది. ధ్వని పల్స్ ఉద్గారం దాని రిసెప్షన్ మధ్య సమయాన్ని నిర్ణయించడం ద్వారా, ట్రాన్స్డ్యూసెర్ వస్తువు పరిధి ధోరణిని నిర్ణయించవచ్చు.
నిష్క్రియాత్మక పాసివ్ సోనార్ వ్యవస్థలు ప్రధానంగా సముద్ర వస్తువులు (జలాంతర్గాములు లేదా ఓడలు వంటివి) తిమింగలాలు వంటి సముద్ర జంతువుల నుండి శబ్దాన్ని గుర్తించడానికి ఉపయోగిస్తారు. క్రియాశీల సోనార్ వలె కాకుండా, నిష్క్రియాత్మక సోనార్ తన స్వంత సంకేతాన్ని వెలువరించదు, ఇది కనుగొనబడని సైనిక నౌకలకు లేదా సముద్రానికి నిశ్శబ్దంగా "వినడం" మీద దృష్టి కేంద్రీకరించే శాస్త్రీయ మిషన్లకు ఒక ప్రయోజనం. బదులుగా, అది తన వైపు వస్తున్న ధ్వని తరంగాలను మాత్రమే గుర్తిస్తుంది. పాసివ్ సోనార్ ఇతర నిష్క్రియశ్రవణ పరికరాలతో కలిసి ఉపయోగించనట్లయితే, ఒక వస్తువు పరిధిని లెక్కించదు. బహుళ నిష్క్రియాత్మక సోనార్ పరికరాలు ఒక ధ్వని మూలం ట్రయాంగ్యులేషన్ ను అనుమతించవచ్చు.[2]
సోనార్ ను ధ్వని స్థానం, వాట్ లో "టార్గెట్లు" ప్రతిధ్వని లక్షణాలను లెక్కించడానికి ఉపయోగించవచ్చు.ఈ సాంకేతికత మొట్టమొదటి రికార్డ్ ఉపయోగం 1490 లో లియోనార్డో డా విన్సీ చేత చెవి ద్వారా నాళాలను గుర్తించడానికి నీటిలో చొప్పించిన గొట్టాన్ని ఉపయోగించారు. 1918 నాటికి ఉపయోగంలో ఉన్న నిష్క్రియాత్మక సోనార్ వ్యవస్థతో జలాంతర్గామి యుద్ధం ముప్పును ఎదుర్కోవటానికి ఇది మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో అభివృద్ధి చేయబడింది. ఆధునిక క్రియాశీల సోనార్ వ్యవస్థలు ధ్వని తరంగాన్ని ఉత్పత్తి చేయడానికి శబ్ద ట్రాన్స్‌డ్యూసర్‌ను ఉపయోగిస్తాయి, ఇది లక్ష్య వస్తువుల నుండి ప్రతిబింబిస్తుంది.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Knowlton, Chris (2017-08-01). "Sonar Technology". Discovery of Sound in the Sea (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-08-27.
- ↑ US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric Administration. "What is sonar?". oceanservice.noaa.gov (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-08-27.