హీర్ రంజా
హీర్ రంజా (పంజాబీ: షాముఖి), పంజాబ్ నాలుగు ప్రసిద్ధ విషాద ప్రేమకథలలో ఒకటి. మిగతా ముగ్గురు మీర్జా సాహిబన్, సోహ్ని మహివాల్, సాస్సీ పున్నున్. ఈ కథకు సంబంధించి అనేక కవితాత్మక వర్ణనలు ఉన్నాయి; 1766 లో వారిస్ షా రచించిన హీర్ అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇది హీర్ సియాల్, ధీడో రంజా మధ్య ప్రేమ కథను చెబుతుంది.
చరిత్ర[మార్చు]
హీర్ రంజాను పలువురు కవులు రచించారు. మొదట కథ చెప్పిన దామోదర్ గులాటి ప్రత్యక్ష సాక్షిగా చెప్పుకున్నారు. అతని ఖిస్సా పంజాబీ సాహిత్యంలో అత్యంత పురాతనమైన హీర్ గా పరిగణించబడుతుంది. అతను తనను తాను హీర్ స్వస్థలమైన ఝాంగ్ నుండి వచ్చినట్లు పేర్కొన్నాడు. 16 వ శతాబ్దపు కవి షా హుస్సేన్ కూడా ఈ కథను తన కాఫీలో ఉపయోగించాడు. వారిస్ షా తరువాత 1766 లో తన నవలలో ఈ కథను తిరిగి వివరించాడు, దీనిలో అతను ఈ కథకు లోతైన అర్థం ఉందని పేర్కొన్నాడు, ఇది భగవంతుడి పట్ల మనిషికి ఉన్న అలుపెరగని అన్వేషణను సూచిస్తుంది.[1]
ప్లాట్[మార్చు]
హీర్ (ఇజ్జత్ బీబీ) చాలా అందమైన మహిళ, సియాల్ తెగకు చెందిన సంపన్న కుటుంబంలో జన్మించింది, రంజా వంశానికి చెందిన ధీడో రంజా నలుగురు సోదరులలో చిన్నవాడు, పంజాబ్ లోని చీనాబ్ నది ఒడ్డున ఉన్న తఖ్త్ హజారా గ్రామంలో నివసిస్తుంది. తన తండ్రికి ఇష్టమైన కుమారుడు కావడంతో, దేశాలలో కష్టపడాల్సిన తన సోదరుల మాదిరిగా కాకుండా, అతను వేణువు ('వాంజ్లీ'/ 'బన్సూరి') వాయిస్తూ హాయిగా జీవితాన్ని గడుపుతాడు. రంజా తండ్రి మౌజు చౌదరి మరణించిన తరువాత, రంజా తన సోదరులతో భూమి విషయంలో గొడవపడి, తన ఇంటిని విడిచి వెళ్లిపోతాడు. వారిస్ షా ఇతిహాసం వెర్షన్ లో, రంజా తన సోదరుల భార్యలు అతనికి ఆహారాన్ని వడ్డించడానికి నిరాకరించినందున ఇంటిని విడిచిపెడతాడు. చివరికి హీర్ గ్రామానికి చేరుకుని ఆమెతో ప్రేమలో పడతాడు. హీర్ తండ్రి తన పశువులను మేపుకునే పనిని రంజాకు ఇస్తాడు. రంజా తన వేణువు వాయించే తీరుకు హీర్ మంత్రముగ్ధుడై చివరికి అతనితో ప్రేమలో పడతాడు. హీర్ అసూయగల మామ కైడో, ఆమె తల్లిదండ్రులు చుచక్, మల్కి పట్టుకునే వరకు వారు చాలా సంవత్సరాలు రహస్యంగా ఒకరినొకరు కలుస్తారు. హీర్ బలవంతం చేయబడ్డాడు
రంజా గుండె పగిలిపోయింది. అతను ఒంటరిగా పల్లెటూళ్ళలో తిరుగుతూ, చివరికి ఒక జోగి (సన్యాసి)ని కలుస్తాడు. తిల్లా జోగియన్ ("సన్యాసుల కొండ") వద్ద జోగిల కంఫాత (గుచ్చిన చెవి) శాఖ పురాణ స్థాపకుడు గోరఖ్నాథ్ను కలిసిన తరువాత, రంజా స్వయంగా జోగి అవుతాడు, తన చెవులను కుట్టి భౌతిక ప్రపంచాన్ని త్యజిస్తాడు. భగవంతుని నామాన్ని జపిస్తూ, అతను పంజాబ్ అంతటా తిరుగుతాడు, చివరికి హీర్ ఇప్పుడు నివసిస్తున్న గ్రామాన్ని కనుగొంటాడు.
ఇద్దరూ హీర్ గ్రామానికి తిరిగి వస్తారు, అక్కడ హీర్ తల్లిదండ్రులు వారి వివాహానికి అంగీకరిస్తారు - అయినప్పటికీ కథ కొన్ని వెర్షన్లు తల్లిదండ్రుల అంగీకారం కేవలం మోసం మాత్రమే అని పేర్కొన్నాయి. పెళ్లి రోజున, కైడో తన ప్రవర్తనకు బాలికను శిక్షించడానికి, వివాహం జరగకుండా ఉండటానికి ఆమె ఆహారంలో విషం కలుపుతాడు. ఈ వార్త విన్న రంజా హీర్ కు సహాయం చేయడానికి పరుగెత్తుతుంది, కానీ ఆమె అప్పటికే విషం తిని మరణించింది కాబట్టి చాలా ఆలస్యం అవుతుంది. మరోసారి గుండె పగిలిన రంజా మిగిలిన విషపూరితమైన ఆహారాన్ని తిని పక్కనే మరణిస్తుంది.
హీర్, రంజాలను హీర్ స్వస్థలం ఝాంగ్ లో ఖననం చేశారు. ప్రేమించిన జంటలు, ఇతరులు తరచుగా వారి సమాధిని సందర్శిస్తారు. [2] [3]
వారసత్వం, ప్రభావం[మార్చు]
లైలా మజ్ను, ససుయి పున్హున్ వంటి కథలతో పాటు విషాద ప్రేమకథల కిస్సా శైలిలో హీర్ రంజా కూడా ఉంది. [4]
దీని కథాంశం కుటుంబ సభ్యులచే వ్యతిరేకించబడి ఇద్దరు ప్రేమికులు మరణించడంతో ముగుస్తుంది కాబట్టి, ఈ కథను తరచుగా షేక్స్పియర్ నాటకం రోమియో అండ్ జూలియట్ తో పోలుస్తారు. [5] [6]
గ్యాలరీ[మార్చు]
-
లాహోరి కళాకారుడిచే హీర్ వివాహ ఊరేగింపు -
హీర్ రంజా, ఖైడో. గుజ్జర్ సింగ్ సౌదాగర్ కుతుబ్ పూర్. అమృత్ సర్. 1875 -
హీర్ రంజా - ఇద్దరు మహిళలు, జోధ్పూర్ పాఠశాల, వాటర్ కలర్, టోక్యో నేషనల్ మ్యూజియం.
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ Waqar Pirzada (2014), Chasing Love Up against the Sun, p. 12
- ↑ (Arif Jamshaid) The epic of Heer Ranjha, research paper on epic poem written by Waris Shah in 1766 on Academy of the Punjab in North America website Retrieved 14 November 2020
- ↑ Tomb Of Heer Ranjha In Jhang on Pakistan Geotagging website Retrieved 14 November 2020
- ↑ Moretti, Franco (2006). The Novel: History, geography, and culture. Princeton University Press. p. 603. ISBN 978-0-691-04947-2. Retrieved 20 April 2022.
Qissa in Arabic merely means "story," but in the Indian subcontinent it came to mean specifically a "verse-narrative telling the tragic story of two young people who love each other beyond discretion." Well-known examples of this genre are Laila-Majnu, Heer-Ranjha, Sassi-Punno, Soni-Mahiwal, and Yusuf-Zulekha (written roughly between the sixteenth and the eighteenth centuries)
- ↑ . "Manipulating Cultural Idioms".
- ↑ Cultural Insights Punjab Can It Be a Bridge to Peace Between India and Pakistan? Calhoun website, Published 1 October 2011, Retrieved 14 November 2020