1951 జమ్మూ, కాశ్మీర్ రాజ్యాంగ సభ ఎన్నికలు
| |||||||
| |||||||
| |||||||
.svg)
భారత రాష్ట్రమైన జమ్మూ కాశ్మీర్ రాజ్యాంగ సభకు 1951 సెప్టెంబరు-అక్టోబరులో ఎన్నికలు జరిగాయి. జమ్మూకాశ్మీర్ ప్రధానిగా షేక్ అబ్దుల్లా నియమితులయ్యారు. జమ్మూ ప్రజాపరిషత్ ఆందోళన వంటి వివిధ సమూహాలతో ఘర్షణల తరువాత, అబ్దుల్లా 1953 ఆగస్టులో పదవీచ్యుతుడై ఖైదు చేయబడ్డాడు. తదుపరి ప్రధానమంత్రిగా బక్షి గులాం మహమ్మద్ నియమించబడ్డాడు.[1]
నేపథ్యం
[మార్చు]జమ్మూ కాశ్మీర్ సంస్థానం 1947 అక్టోబరు 26 న భారత యూనియన్లో విలీనం చేయబడింది. 1947 ఇండో-పాకిస్తాన్ యుద్ధం సమయంలో కాశ్మీర్ లోయలో వ్యవహారాలను నడిపించిన షేక్ అబ్దుల్లాను జమ్మూ కాశ్మీర్ మహారాజా ఎమర్జెన్సీ అడ్మినిస్ట్రేషన్ అధిపతిగా నియమించారు. 1948 జనవరి 1 న కాల్పుల విరమణ తరువాత, షేక్ అబ్దుల్లా 1948 మార్చి 5 న రాష్ట్ర ప్రధానమంత్రిగా నియమించబడ్డాడు. అతను ఎనిమిది మంది సభ్యుల మంత్రివర్గాన్ని ఎన్నుకున్నాడు, ఇతర సభ్యులు:
- బక్షి గులాం మొహమ్మద్ - ఉప ప్రధాన మంత్రి
- మీర్జా అఫ్జల్ బేగ్ - రెవెన్యూ
- సర్దార్ బుద్ సింగ్ - ఆరోగ్యం, పునరావాసం
- గులాం మహమ్మద్ సాదిక్ - అభివృద్ధి
- శ్యామ్ లాల్ సరాఫ్ – పౌర సరఫరాలు, స్థానిక స్వపరిపాలన
- గిర్ధారి లాల్ డోగ్రా - ఫైనాన్స్
- పీర్ మొహమ్మద్ ఖాన్ - విద్య
షేక్ అబ్దుల్లా పార్టీ అయిన జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ 1950 అక్టోబరు 27 న జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రం కోసం రాజ్యాంగ సభను సమావేశపరచాలని తన నిర్ణయాన్ని ప్రకటించింది.[2]
భద్రతా మండలి తీర్మానాలకు విరుద్ధంగా భారత్ లో విలీనాన్ని ఆమోదించేందుకు రాజ్యాంగ సభను ఏర్పాటు చేస్తోందని పాకిస్థాన్ వెంటనే ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలిలో ఫిర్యాదు చేసింది. రాజ్యాంగ పరిషత్ నిర్ణయం భద్రతా మండలిలో భారత్ కట్టుబాట్లను ప్రభావితం చేయదని భారత్ అన్ని పార్టీలకు భరోసా ఇచ్చింది. భద్రతా మండలి 1951 మార్చి 30 నాటి తీర్మానంలో ఈ పరిణామాన్ని గమనించి, భద్రతా మండలి గత తీర్మానాలను భారత, పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వాలకు గుర్తుచేస్తూ, రాజ్యాంగ సభ నిర్ణయాలకు కట్టుబడి ఉండబోధని ధ్రువీకరించింది.
ఏప్రిల్ 30 న, ప్రిన్స్ రీజెంట్ కరణ్ సింగ్ రహస్య బ్యాలెట్ ద్వారా వయోజన ఓటు హక్కు ఆధారంగా రాజ్యాంగ సభకు ఎన్నికలను ప్రకటిస్తూ ఒక ప్రకటన జారీ చేశారు. 1951 సెప్టెంబరు-అక్టోబరులో ఎన్నికలు జరిగాయి. రాజ్యాంగ పరిషత్తులో 100 మంది సభ్యుల నామమాత్రపు సభ్యత్వం ఉండాలి, అందులో 25 స్థానాలు పాకిస్తాన్ నియంత్రణలో ఉన్న ఆజాద్ కాశ్మీర్ కు కేటాయించబడ్డాయి (అవి ఎన్నడూ భర్తీ చేయబడలేదు). మిగిలిన 75 సీట్లలో కాశ్మీర్ కు 43, లడఖ్ కు 2, జమ్మూకు 30 సీట్లు కేటాయించారు.[3] [4]
ఎన్నిక
[మార్చు]రాష్ట్ర ఎన్నికల, ఓటుహక్కు కమిషనర్ ఈ ఎన్నికలను నిర్వహించారు. ఎన్నికల ప్రక్రియ చాలా అస్తవ్యస్తంగా సాగింది. కశ్మీర్ కు కేటాయించిన మొత్తం 43 స్థానాలు ఎన్నికల తేదీకి వారం రోజుల ముందు ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికైన నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ అభ్యర్థులకు దక్కాయి. జమ్మూలో జమ్మూ ప్రజాపరిషత్ కు చెందిన 13 మంది అభ్యర్థుల నామినేషన్లు తిరస్కరణకు గురయ్యాయి. ప్రభుత్వ చట్టవ్యతిరేక విధానాలు, అధికారుల జోక్యాన్ని నిరసిస్తూ ప్రజాపరిషత్ ఎన్నికలను బహిష్కరించింది. చివరి నిమిషంలో ఇద్దరు స్వతంత్ర అభ్యర్థులు వైదొలగడంతో నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ కు క్లీన్ స్వీప్ లభించింది. లడఖ్ లో హెడ్ లామా, కుషాక్ బకులా, ఒక అనుచరుడు నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ లో నామమాత్రపు సభ్యులుగా సీట్లు గెలిచారు.
ఈ విధంగా 1951 అక్టోబరు 31 న సమావేశమైన రాజ్యాంగ సభకు నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ మొత్తం 75 స్థానాలను గెలుచుకుంది.[3]
జమ్ముకశ్మీర్ ను పార్టీ రాష్ట్రంగా పరిపాలించాలని నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ పెద్దలు కోరుకుంటున్నారని ఎన్నికల తీరు సూచిస్తోందని పండితుడు సుమంత్ర బోస్ పేర్కొన్నారు. 'ఒకే నాయకుడు, ఒకే పార్టీ, ఒకే కార్యక్రమం' అనేది వారి నినాదం. జమ్మూకు చెందిన జర్నలిస్ట్, సెక్యులర్ యాక్టివిస్ట్ బల్రాజ్ పురి జవహర్ లాల్ నెహ్రూతో కాశ్మీర్ లోయలో గులాం మొహియుద్దీన్ కర్రా గ్రూపును ప్రతిపక్షంగా పనిచేయడానికి అనుమతించాలని వాదించారు. నెహ్రూ ఈ సూత్రంతో ఏకీభవించినప్పటికీ షేక్ అబ్దుల్లాను బలహీనపరచడానికి ఏమీ చేయరాదని ఆయన పేర్కొన్నారు.
ప్రజాస్వామిక ప్రతిపక్షానికి అవకాశాలు నిరాకరించడంతో జమ్మూ ప్రజాపరిషత్ వీధుల్లోకి వచ్చింది. షేక్ అబ్దుల్లా డోగ్రా వ్యతిరేక ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా ప్రజల చట్టబద్ధమైన ప్రజాస్వామిక హక్కులను నిర్ధారించడానికి రాష్ట్రాన్ని భారతదేశంలో పూర్తిగా విలీనం చేయాలని డిమాండ్ చేసింది. ప్రజాపరిషత్ తో విభేదాలు చివరకు షేక్ అబ్దుల్లా పాలన ముగింపుకు దారితీశాయి.
ప్రభుత్వ ఏర్పాటు
[మార్చు]షేక్ అబ్దుల్లా మంత్రిత్వ శాఖ
[మార్చు]షేక్ అబ్దుల్లా రాష్ట్ర ప్రధానిగా కొనసాగారు. జమ్మూ ప్రావిన్స్ కు చెందిన ఇద్దరు మాజీ క్యాబినెట్ సభ్యులు సర్దార్ బుద్ధ్ సింగ్, పీర్ మొహమ్మద్ ఖాన్ లను తొలగించారు. గులాం మహమ్మద్ సాదిక్ రాజ్యాంగ పరిషత్తు చైర్మన్ గా పనిచేయడానికి తన మంత్రివర్గ బాధ్యతల నుండి వైదొలిగారు. మంత్రివర్గంలో మిగిలిన సభ్యులు:
- షేక్ అబ్దుల్లా - ప్రధాన మంత్రి
- బక్షి గులాం మొహమ్మద్ - ఉప ప్రధాన మంత్రి
- మీర్జా అఫ్జల్ బేగ్
- శ్యామ్ లాల్ సరాఫ్
- గిర్ధారి లాల్ డోగ్రా
తరువాత డి.పి.ధార్, ముబారక్ షా, మేజర్ పియారా సింగ్, గులాం మొహియుద్దీన్ హమ్దానీ ఉపమంత్రులుగా నియమించబడ్డారు.
బక్షి గులాం మొహమ్మద్ మంత్రిత్వ శాఖ
[మార్చు]జమ్మూలోని జమ్మూ ప్రజాపరిషత్ మరియు లడఖ్ అధిపతి లామా కుషాక్ బకులాతో తీవ్రమైన ఘర్షణలు, అలాగే కేంద్ర ప్రభుత్వంతో కొనసాగుతున్న ఘర్షణల తరువాత, షేక్ అబ్దుల్లాను 1953 ఆగస్టులో సదర్-ఎ-రియాసత్ (దేశాధినేత) కరణ్ సింగ్ ప్రధానమంత్రి పదవి నుండి తొలగించారు. కుట్ర అభియోగాలపై అబ్దుల్లాను కూడా అరెస్టు చేశారు. తదుపరి ప్రధానిగా ఉపప్రధాని బక్షి గులాం మహమ్మద్ ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. అతని మంత్రివర్గంలో ఇవి ఉన్నాయి:
- బక్షి గులాం మొహమ్మద్ - ప్రధాన మంత్రి
- గులాం మహమ్మద్ సాదిక్ - విద్య
- శ్యామ్ లాల్ సరాఫ్ - అభివృద్ధి
- గిర్ధారి లాల్ డోగ్రా - ఫైనాన్స్
- సయ్యద్ మీర్ ఖాసిం - రెవెన్యూ
కుషాక్ బకులాను ఉప మంత్రిగా నియమించి కొత్త ప్రభుత్వానికి తన మద్దతు ప్రకటించారు.
బక్షి గులాం మహమ్మద్ రాజ్యాంగ పరిషత్తు మిగిలిన ఆరేళ్ల కాలానికి ప్రధానిగా కొనసాగారు. 1956 నవంబరు 17 న ఆమోదించబడిన రాష్ట్ర రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించే పనిని అసెంబ్లీ కొనసాగించింది, ఇది 1957 జనవరి 26 న అమల్లోకి వచ్చింది.
గ్రంథ పట్టిక
[మార్చు]- Bose, Sumantra (2003), Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace, Harvard University Press, ISBN 0-674-01173-2
- Das Gupta, Jyoti Bhusan (2012), Jammu and Kashmir, Springer, ISBN 978-94-011-9231-6
- Tillin, Louise (2006), "Unite in Diversity? Asymmetry in Indian Federalism", Publius: The Journal of Federalism, vol. 37, no. 1, pp. 45–67, doi:10.1093/publius/pjl017
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Das Gupta, Jammu and Kashmir 2012, p. 229.
- ↑ Das Gupta, Jammu and Kashmir 2012, p. 169.
- ↑ 3.0 3.1 Das Gupta, Jammu and Kashmir 2012, p. 186.
- ↑ Bose, Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace 2003, p. 55.