Rh రక్త వర్గ వ్యవస్థ
Rh బ్లడ్ గ్రూప్ సిస్టమ్ లేదా Rh రక్త వర్గ వ్యవస్థ అనేది మరొక ముఖ్యమైన రక్త సమూహ వ్యవస్థ, దీనికి రీసస్ కోతి పేరు పెట్టారు, దీనిలో వ్యవస్థ మొదట కనుగొనబడింది. Rh వ్యవస్థ ఎర్ర రక్త కణాల ఉపరితలంపై Rh కారకం లేదా D యాంటిజెన్ అని పిలువబడే నిర్దిష్ట యాంటిజెన్ ఉనికి లేదా లేకపోవడంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
Rh కారకం ఉన్న వ్యక్తులు Rh పాజిటివ్ (Rh+), Rh కారకం లేని వారు Rh నెగటివ్ (Rh-) గా వర్గీకరించబడ్డారు. Rh కారకం జన్యుపరంగా సంక్రమిస్తుంది, ABO బ్లడ్ గ్రూప్ సిస్టమ్ నుండి స్వతంత్రంగా ఉంటుంది.
ABO వ్యవస్థ వలె, Rh వ్యవస్థ రక్త మార్పిడి, గర్భధారణలో ముఖ్యమైనది. Rh- స్త్రీ Rh+ పిండాన్ని మోస్తున్నట్లయితే, Rh అననుకూలత వచ్చే ప్రమాదం ఉంది. గర్భధారణ సమయంలో లేదా ప్రసవ సమయంలో తల్లి రోగనిరోధక వ్యవస్థ Rh యాంటిజెన్‌కు గురైనట్లయితే, అది Rh కారకంకి వ్యతిరేకంగా ప్రతిరోధకాలను ఉత్పత్తి చేస్తుంది. ఈ ప్రతిరోధకాలు తరువాతి Rh+ పిండం యొక్క ఎర్ర రక్త కణాలపై దాడి చేసి నాశనం చేయగలవు, దీని వలన నవజాత శిశువు యొక్క హిమోలిటిక్ వ్యాధి వస్తుంది.
దీన్ని నివారించడానికి, Rh అననుకూలత ప్రమాదం ఉన్న Rh- మహిళలకు Rh రోగనిరోధక గ్లోబులిన్ ఇవ్వబడుతుంది, ఇది Rh ప్రతిరోధకాలను ఉత్పత్తి చేయకుండా తల్లి రోగనిరోధక వ్యవస్థను నిరోధించడంలో సహాయపడుతుంది. Rh+ రక్తాన్ని Rh+, Rh- వ్యక్తులకు సురక్షితంగా ఎక్కించవచ్చు, అయితే Rh- రక్తం Rh- వ్యక్తులకు మాత్రమే ఇవ్వబడుతుంది.
- Rh కారణాంశాలు
కార్ల్ లేండ్‌స్టయినర్, లెవీస్, తదితరులు 1940లో రక్తంలో మరొక వర్గాన్ని కనుక్కున్నారు.[1] దీనిని మొదట రీసస్ కోతులలోను తరువాత మానవులలోను కనుక్కోవడం జరిగింది కనుక రీసస్ కోతుల గౌరవార్ధం దీనికి Rh-కారణాంశం (Rh-factor) అని పేరు పెట్టేరు.[2] ఈ కారణాంశం కలిగిఉన్న వారిని 'Rh+' అని లేని వారిని 'Rh-' అని అంటారు. మానవులలో ఎక్కువ శాతం మంది 'Rh+' వారున్నారు. ఇప్పుడు 'Rh+' జాతి మగాడు 'Rh-' జాతి ఆడదానిని పెళ్ళి చేసుకుంటే వారికి పుట్టబోయే సంతానం 'Rh+' అయినా కావచ్చు, 'Rh-' అయినా కావచ్చు. ఈ గర్భస్థ శిశువు 'Rh+' అయిన పక్షంలో తల్లి రక్తం ఒక వర్గం, పిల్ల రక్తం మరొక వర్గం అవుతుంది. పిల్ల రక్తంలోని 'Rh+' కారణాంశాలు తల్లి రక్తంలో ప్రవేశించగానే వాటిని పరాయి కణాలుగా గుర్తించి తల్లి శరీరం యుద్ధానికి సన్నద్ధమవుతుంది. ఈ యుద్ధం వల్ల మొదటి కాన్పులో తల్లికి, పిల్లకి కూడా ఏమీ ప్రమాదం ఉండదు. కాని రెండవ కాన్పులో తల్లి గర్భంలో మళ్ళా ఉన్న శిశువు, మళ్ళా 'Rh+' అయిన పక్షంలో ఆ పిల్ల బతకదు. అందుకని పెళ్ళికి ముందే ఆడ, మగ రక్త పరీక్ష చేయించుకుని జన్యుపరంగా ఎవరెవరి వైఖరి (genetic profile) ఎలా ఉందో తెలుసుకోవటం ఉభయత్రా శ్రేయస్కరం.
పిండం లేదా నవజాత శిశువుకు ప్రాణాంతకం కాకుండా
[మార్చు]ఎరిథ్రోబ్లాస్టోసిస్ ఫెటాలిస్ అని కూడా పిలువబడే నవజాత శిశువు యొక్క హేమోలిటిక్ వ్యాధి, తల్లి యొక్క రోగనిరోధక వ్యవస్థ Rh కారకంకి వ్యతిరేకంగా ప్రతిరోధకాలను ఉత్పత్తి చేసినప్పుడు పిండంలో సంభవించే పరిస్థితి. ఈ ప్రతిరోధకాలు మావిని దాటవచ్చు, పిండం యొక్క ఎర్ర రక్త కణాలపై దాడి చేస్తాయి, ఇది రక్తహీనత, ఇతర సమస్యలకు దారితీస్తుంది.
నవజాత శిశువు యొక్క హిమోలిటిక్ వ్యాధి తేలికపాటి నుండి తీవ్రమైన వరకు ఉంటుంది, తీవ్రమైన సందర్భాల్లో, ఇది పిండం లేదా నవజాత శిశువుకు ప్రాణాంతకం కావచ్చు. నవజాత శిశువు యొక్క హేమోలిటిక్ వ్యాధికి చికిత్సలో పరిస్థితి యొక్క తీవ్రతను బట్టి రక్త మార్పిడి, కాంతిచికిత్స లేదా ఇతర వైద్య జోక్యాలు ఉండవచ్చు.
Rh అననుకూలతను Rh రోగనిరోధక గ్లోబులిన్ ఇంజెక్షన్ల ద్వారా నిరోధించవచ్చు, ఇది Rh- మహిళలకు గర్భధారణ సమయంలో లేదా ప్రసవం తర్వాత ఇవ్వబడుతుంది. Rh రోగనిరోధక గ్లోబులిన్ తల్లి యొక్క రోగనిరోధక వ్యవస్థను Rh కారకంకి వ్యతిరేకంగా ప్రతిరోధకాలను ఉత్పత్తి చేయకుండా నిరోధించడంలో సహాయపడుతుంది, నవజాత శిశువు యొక్క హిమోలిటిక్ వ్యాధి ప్రమాదాన్ని తగ్గిస్తుంది.
ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Landsteiner, K.; Weiner, A. (1940). "An Agglutinable Factor in Human Blood Recognized by Immune Sera for Rhesus Blood". Exp Biol Med (Maywood). 43 (1): 223. doi:10.3181/00379727-43-11151. S2CID 58298368.
- ↑ Landsteiner K, Wiener AS (1941). "Studies on an agglutinogen (Rh) in human blood reacting with anti-rhesus sera and with human isoantibodies". J Exp Med. 74 (4): 309–320. doi:10.1084/jem.74.4.309. PMC 2135190. PMID 19871137.