అల్హా-ఖండ్
అజ్మీర్ కు చెందిన పృథ్వీరాజ్ చౌహాన్ (క్రీ.శ. 1166-1192)కు వ్యతిరేకంగా మహోబా (క్రీ.శ. 1163-1202) రాజు పరమర్ది-దేవా (పర్మల్) కోసం పనిచేసిన సైన్యాధిపతులు అల్హా, ఉడాల్ అనే ఇద్దరు బనాఫార్ వీరుల ధైర్యసాహసాలను వివరించే అనేక గేయాలను కలిగి ఉన్న హిందీలోని కవితా రచనలను సూచించడానికి అల్హా ఖండ్ అనే పదాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ఈ రచనలు పూర్తిగా మౌఖిక సంప్రదాయం ద్వారా ఇవ్వబడ్డాయి , ప్రస్తుతం భాష, వస్తువు రెండింటిలోనూ ఒకదానికొకటి భిన్నంగా ఉన్న అనేక పునశ్చరణలలో ఉన్నాయి. వీటిలో బుందేలీ, బఘేలి, అవధి, భోజ్‌పురి, మైథిలి, కన్నౌజీలు బాగా ప్రసిద్ధి చెందాయి. [1] [2]
ఈ రచన మూల భాష పఠకుడి మాండలికానికి అనుగుణంగా శతాబ్దాలుగా నిరంతరం ఆధునీకరించబడింది, ఈ ప్రక్రియలో ఇది పూర్తిగా కనుమరుగైంది. చాంద్ బర్దాయ్ కు సమకాలికుడు, బుందేల్ ఖండ్ లోని మహోబాకు చెందిన చండేలా పాలకుడు పరమర్ది దేవా (పర్మల్) ఆస్థాన కవి అయిన జగ్ నాయక్ (లేదా జగ్నిక్) ఈ ఇతిహాస రచనను రచించినట్లు భావిస్తున్నారు. [3] అసలు పని ఇప్పుడు పోయింది.
ఈ రచనలోని గేయాలను ఇప్పటికీ ఉత్తర భారతదేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో, ఎక్కువగా బీహార్, తూర్పు ఉత్తర ప్రదేశ్, ఉత్తర మధ్యప్రదేశ్ లలో ప్రొఫెషనల్ బార్డిక్ గాయకులు (అల్హెట్స్ అని పిలుస్తారు) పాడతారు. [4]గ్రంథాల రెండు ప్రధాన వెర్షన్లు ఉన్నాయి.
పాత్రలు[మార్చు]
- బనాఫర్లు : సోదరులు దాస్రాజ్ (కుమారులు అల్హా, ఇందల్ తండ్రి, ఉడాన్), బచ్చరాజ్ (కుమారులు మల్ఖాన్, సుల్ఖాన్), తోడర్, రహ్మల్.
- చండేలాస్ : కింగ్ పర్మాల్ మల్హ్నా (పరిహార్ మహిల్ సోదరి), కుమారులు బ్రహ్మానంద్ (బేలా (ప్రథ్వీరాజ్ కుమార్తె), రంజిత్, కుమార్తె చంద్రబాల్‌ను వివాహం చేసుకున్నారు.
- జాగ్నిక్: రచయిత, పర్మల్ సోదరి కుమారుడు
- జైచంద్ : కన్నౌజ్ చివరి రాజు
- మీర్ తల్హాన్: 9 మంది కుమారులు, 18 మంది మనవళ్లతో బనాఫర్‌లకు తోడుగా ఉండే సయ్యద్.
- పృథ్వీరాజ్ చౌహాన్ : బేల తండ్రి [5]
- దౌవాస్ : డోంగర్ సింగ్ దౌ, మరిన్ని.
చారిత్రకత[మార్చు]
గేయాల ఆధునిక వెర్షన్లలో కవితా లైసెన్స్ స్పష్టంగా కనిపిస్తున్నప్పటికీ, పృథ్వీరాజ్ చౌహాన్ దాడిని లలిత్పూర్ సమీపంలోని మదన్పూర్ వద్ద జైన దేవాలయంలో క్రీ.పూ 1182 నాటి రెండు శాసనాలు నేరుగా ధృవీకరించాయి. [6]
అల్హాను కొన్నిసార్లు అల్హాన్ అని పిలుస్తారు. అల్హాన్ (అల్హాన్) ఉత్తర భారతదేశంలో 12-13 వ శతాబ్దంలో ప్రాచుర్యం పొందిన పేరు.
మహోబా ఖండ్ లేదా అల్హా ఖండ్ లో ఇవ్వబడిన చండేలా పాలకుడు పర్మల్ (పర్మార్ది) వంశావళి చండేలా శాసనాలలో ఇవ్వబడిన వంశావళితో సరిపోలదు. మహోబా ఖండ్ లో, పర్మల్ యొక్క తండ్రి, తాత, ముత్తాత కీర్తిబ్రహ్మ, మదనబ్రహ్మ, రాహిల్బ్రహ్మ అని ఇవ్వబడతారు. మదనవర్మ (1129-1163), కీర్తివర్మన్ (1070-1098), రహీలా (9వ శతాబ్దం) నిజానికి పరమర్ది (1166-1202) పూర్వీకులు అయినప్పటికీ, [7] చాలా పేర్లు, క్రమం సరిపోలవు.
జనాదరణ పొందిన సంస్కృతిలో[మార్చు]
- సబ్సే బడే లడయ్యా, 2012 నుండి డిడి నేషనల్‌లో ప్రసారమైన బల్లాడ్ ఆధారంగా టెలివిజన్ సిరీస్ [8]
ప్రస్తావనలు[మార్చు]
- ↑ "Alha Udal of U.P." rediff.com, Hindi edition. 24 August 2000.
- ↑ Mishra, Pt. Lalita Prasad (2007). Alhakhand (in Hindi) (15 ed.). Lucknow (India): Tejkumar Book Depot (Pvt) Ltd. pp. 1–11 (History of Mahoba).
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ ["http://dainiktribuneonline.com/2015/01/दुर्बल-भुजाएं-भी-फड़क-उठत दुर्बल भुजाएं भी फड़क उठती हैं आल्हा सुनकर" Dainik Tribune, रामफल चहल, January - 18 - 2015]
- ↑ आल्हाखंड और अल्हैत, नर्मदा प्रसाद गुप्त, इंदिरा गांधी राष्ट्रीय कला केन्द्र, प्रथम संस्करण १९९५
- ↑ The Lay of Alha: A Saga of Rajput Chivalry as Sung by Minstrels of Northern India (1923), p. 26-37.
- ↑ आल्हा की शौर्य गाथा सात समंदर पार तक गूंजी, Jagran, Thu, 2 Aug 2012
- ↑ Shishir Kumar Mitra, Early Rulers of Khajuraho, Motilal Banarasidas, 1977, p. 240
- ↑ "Sabse Bade Ladaiya". nettv4u (in ఇంగ్లీష్).