మల్టిపుల్ స్ల్కిరోసిస్ (ఎం.ఎస్)
 | ఈ వ్యాసం లేదా వ్యాసభాగాన్ని విస్తరించవలసి ఉంది. సముచితమైన సమాచారంతో వ్యాసాన్ని విస్తరించండి. విస్తరణ పూర్తయిన తర్వాత, ఈ నోటీసును తీసివేయండి. |
వికీపీడియాలో వైద్య సంబంధిత కంటెంట్ సూచన కోసం మాత్రమే, వివరాల కోసం వైద్య ప్రకటన చూడండి . మీకు వైద్య సేవలు లేదా నమ్మకమైన సలహా అవసరమైతే, దయచేసి ఒక ప్రొఫెషనల్‌ని సంప్రదించండి.
మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ (అనేక రకాలుగా రక్తనాళాలు గట్టిపడడం) అనేది మెదడు, వెన్నెముక, కళ్ళ యొక్క నరాలను దెబ్బతీసే ఓ దీర్ఘకాల వ్యాధి.[1] ఇది మెదడు, వెన్నుపాముపై ప్రభావం చూపుతుంది. ప్రారంభ లక్షణాలు బలహీనత, జలదరింపు, తిమ్మిరి, దృష్టి మసకబారడం వంటివి ఉంటాయి. ఇతర సంకేతాలు కండరాల దృఢత్వం, ఆలోచనా పరమైన సమస్యలు, మూత్ర సమస్యలు. శరీర రోగనిరోధక వ్యవస్థ దాని స్వంత కణజాలంపై దాడిచేసిన కారణంగా సంభవించేదే మల్టి స్క్లెరోసిస్ వ్యాధి, అందుకే ఇది స్వయం ప్రతిరక్షక వ్యాధిగా చెప్పబడుతుంది. మెదడు, వెన్నెముకలో నాడీ ఫైబర్స్ చుట్టూ ఉండే మైలిన్ అనే కొవ్వు పదార్థాన్ని ఈ వ్యాధి దెబ్బ తీస్తుంది.కొన్నిసార్లు తీవ్రమైన అంగవైకల్యం కలిగిస్తుంది, ఈ మైలిన్ కొవ్వుపదార్థాన్ని ఈ రుగ్మత దెబ్బతీయడంవల్ల నాడీ వ్యవస్థలో మార్పులు జరగడమో లేదా సందేశాలు రవాణా కావడం ఆగిపోయే పరిస్థితికి దారితీస్తుంది.ఇది మెదడు, శరీరానికి మధ్య ఉన్న అనుసంధానాన్ని దెబ్బతీస్తుంది.[2] అయితే ఈ వ్యాధికి ఒకే ఒక్క కారణం లేదని వైద్యులు, పరిశోధకుల ్లో విస్తృతంగా ప్రచారం జరుగుతోంది.ఇది అనేక విభిన్న కారకాల కలయిక ఫలితంగా ఉంటుందని విశ్వసించబడుతుంది. ఈ విభిన్న కారకాలు ఏ పాత్రను పోషిస్తాయి, వాటి ప్రభావం ఎంత ఎక్కువగా ఉంటుందో తెలుసుకోవడం కొరకు ఒక పరిశోధన జరుగుతోంది[3]. ఇది సాధారణంగా వారి 20, 30 ఏళ్ళలో ఉన్నవారిలో నిర్ధారణ అవుతుంది, అయినప్పటికీ ఇది ఏ వయసులోనైనా అభివృద్ధి చెందుతుంది. ఇది పురుషుల కంటే మహిళల్లో 2 నుండి 3 రెట్లు ఎక్కువ. చిన్నవారిలో వైకల్యానికి అత్యంత సాధారణ కారణాలలో మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ ఒకటి.[4] ఈ మల్టిపుల్ స్ల్కిరోసిస్ మనిషిని ఎలా దెబ్బతీస్తుందో చెప్పడం కష్టం.[5] 2009 నుండి, మే నెలలో చివరి బుధవారం / మే 30 ప్రపంచ మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ డే ( ప్రపంచ ఎంఎస్ డే ) జరుపుకుంటారు.[6]
లక్షణాలు[మార్చు]
మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ క్షణాలు శరీరంలోని ఏ భాగాన్ని అయినా ప్రభావితం చేస్తాయి కాబట్టి, వ్యాధి ప్రారంభానికి సంబంధించిన నిర్దిష్ట హెచ్చరిక సంకేతాలు లేవు. అయినప్పటికీ, కొన్ని లక్షణాలు ఇతరులకన్నా మొదటి సంకేతాలుగా కనిపిస్తాయి కొన్ని లక్షణాలు వచ్చి పోతాయి ఈ వ్యాధి లక్షణాలను ప్రాథమిక, ద్వితీయ, తృతీయ వర్గాలుగా కింది విధంగా వర్గీకరించబడ్డాయి:
ప్రాథమిక లక్షణాలు : సాధారణమైనవి తిమ్మిరి, జలదరించటం దురద మంట (బర్నింగ్) నడవడానికి కష్టపడడం (అలసట, బలహీనత, దుస్సంకోచ స్థితి [స్పాస్టిసిటీ], సంతులనం లేదా కదలికల నష్టం కారణాల వల్ల ) దృష్టి సమస్యలు మలబద్దకం, మూత్రాశయం పనిచేయకపోవడం, మైకము లైంగిక సమస్యలు అరుదైన లక్షణాలు మింగేటపుడు కష్టం కలగడం మాట్లాడేటపుడు ఆటంకాలు, శ్వాసలో సమస్య, వినికిడి లోపం, మూర్చ తలనొప్పి
ద్వితీయ లక్షణాలు : మూత్ర మార్గ అంటువ్యాధులు శరీరం యొక్క జడత్వం (ఇనాక్టివిటీ) కదలికల నష్టం.
తృతీయ లక్షణాలు సామాజిక ఆందోళన వృత్తిపరమైన సమస్యలు నేర్చుకోవడంలో ఇబ్బందులు కుంగుబాటు (డిప్రెషన్)
రోగనిరోధక వ్యవస్థ పొరపాటున మెదడు లేదా వెన్నుపాములోని నరాలపై దాడి చేయడం వల్ల ఎంఎస్ లక్షణాలు సంభవిస్తాయి. ఈ నరాలు శరీరంలోని వివిధ భాగాలను నియంత్రిస్తాయి. అందువల్ల మీరు శరీరంలోని అనేక భాగాలలో మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ వ్యాధి లక్షణాలను కలగవచ్చు.[7] వ్యాధి ప్రారంభమయ్యే ముందు తెలుసుకోవడానికి ప్రస్తుతం క్లినికల్ ట్రయల్స్ లేవు. దీర్ఘకాలిక ప్రభావాలను గుర్తించడంలో సహాయపడటానికి నిర్దిష్ట లిపిడ్ ( ఇమ్యునోగ్లోబులిన్ M ) ను కొలవడం వంటి వివిధ ప్రత్యేక పద్ధతులు సూచించబడ్డాయి
కారణాలు[మార్చు]
పురుషుల కంటే ఎక్కువ మంది మహిళలు మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ ను కలిగి ఉన్నారు మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ యొక్క కారణం తెలియదు, కాని ఇది జన్యు, పర్యావరణ కారకాల కలయిక (ఇన్ఫెక్షన్ వంటివి) వల్ల సంభవిస్తుందని సాధారణంగా నమ్ముతారు . ఎప్స్టీన్-బార్ వైరస్ వంటి వైరస్లు మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ కు సంబంధం కలిగి ఉన్నాయి థైరాయిడ్ వ్యాధి, మధుమేహం లేదా ప్రేగుల్లో మంట వ్యాధి కలిగిన వారు మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ వ్యాధికి మరింతగా గురయ్యే ప్రమాదముంది రక్తంలో విటమిన్ D స్థాయిలు తక్కువగా ఉండడం.[8]
అధిక అక్షాంశాలు ప్రాంతాల్లో మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ ఎక్కువగా సంభవిస్తుంది, అయితే ఈ పంపిణీకి మినహాయింపులు ఉన్నాయి. అధిక అక్షాంశాలలో నివసించే కొన్ని జాతులు సామి, స్థానిక అమెరికన్లు, కెనడియన్ హటిల్స్, న్యూజిలాండ్ మావోరీ, కెనడియన్ ఇన్యూట్ వంటి తక్కువ ప్రాబల్య రేటును కలిగి ఉన్నాయి ; భూమధ్యరేఖకు సమీపంలో సాపేక్షంగా తక్కువ ప్రాబల్యం ఉన్న జనాభా, ఉదాహరణకు సాడిన్నియా ప్రజలు, సిసిలియన్, పాలస్తీనియన్లు, పార్సిస్ కృత్రిమంగా మెరుగుపరచగల పర్యావరణ ప్రమాద కారకాలు ప్రస్తుతం తెలిసినప్పటికీ, ఈ పర్యావరణ కారకాలను తొలగించడం వలన మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్‌ను నివారించవచ్చా అనేది మరింత అధ్యయనం చేయవలసి ఉంది.శాస్త్రవేత్తలు వివిధ రకాలైన సూక్ష్మజీవులు మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్‌ను ప్రేరేపించవచ్చని ప్రతిపాదించారు, కాని వాటిలో ఏవీ ధ్రువీకరించబడలేదు.మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ ధూమపానం ఒక స్వతంత్ర ప్రమాద కారకం అని ప్రస్తుతం తెలిసింది . ఒత్తిడి కూడా అనారోగ్య ప్రమాదాన్ని పెంచుతుంది, కాని సంబంధిత ఆధారాలు బలహీనంగా ఉన్నాయి . వృత్తిపరమైన విషపూరిత ఎక్స్పోజర్ (ప్రధానంగా సేంద్రీయ ద్రావకాలు) యొక్క ప్రభావం కూడా అంచనా వేయబడింది, కాని స్పష్టమైన ఫలితం లేదు.[9] బాల్యంలోఊబకాయం ముఖ్యంగా యుక్తవయస్సులో మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ అభివృద్ధికి మరొక కారకంగా కనిపిస్తుంది. స్త్రీలలో లేదా పురుషులలో సంతానోత్పత్తిని మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ ప్రభావితం చేయదు
చరిత్ర[మార్చు]
కార్స్వెల్ (1838) పుస్తకం నుండి మెదడు వ్యవస్థ, మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ యొక్క వెన్నుపాము యొక్క వివరణాత్మక రేఖాచిత్రాలు 1868 లో, ఫ్రెంచ్ న్యూరాలజిస్ట్ అయిన జీన్-మార్టిన్ చార్కోట్ (1825–1893) మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్‌ను గుర్తించిన మొదటి వ్యక్తి. చార్కోట్ తన క్లినికల్, బ్యాక్టీరియలాజికల్ పరిశీలనలను మునుపటి అధ్యయనాలతో కలిపి వ్యాధిని స్క్లెరోస్ నా ఫలకాలు అని పిలిచాడు తన సొంత క్లినికల్, పాథలాజికల్ పరిశీలనలను జోడించిన తరువాత మొదటిసారిగా మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్ నిర్ధారణను స్థాపించారు.స్విస్ పాథాలజిస్ట్ జార్జ్ ఎడ్వర్డ్ English (1836-1908) మైక్రోస్కోపీ లో నరాల యాంజియోజెనెసిస్ వెంట తాపజనక గాయాలను కనుగొన్నారు .చార్‌కోట్‌కు ముందు, బ్రిటీష్ బ్యాక్టీరియాలజీ ప్రొఫెసర్ రాబర్ట్ కార్స్వెల్ (1793-1857), బ్యాక్టీరియలాజికల్ అనాటమీ ప్రొఫెసర్ జీన్ క్రూవిల్హియర్ (1791-1873) ఈ వ్యాధి యొక్క వివిధ క్లినికల్ సంకేతాలను గుర్తించారు, కాని దీనిని ప్రత్యేక వ్యాధిగా చూడలేదు.
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "మల్టిపుల్ స్క్లిరోసిస్ : లక్షణాలు, కారణాలు, చికిత్స, మందులు, నివారణ, వ్యాధినిర్ధారణ - Multiple Sclerosis in Telugu". myUpchar. Retrieved 2020-09-22.
- ↑ "'మల్టిఫుల్ స్ల్కీరోసిస్' వ్యాధి గురించి ఇటీవలే విన్నా... బాధితులకు అందరూ సహకరించాలి: కీరవాణి." ap7am.com. Retrieved 2020-09-22.
- ↑ https://msfocus.org/multiple-sclerosis-faqs.aspx
- ↑ "Figure 6.13. In most OECD countries, owning a home is much more common than renting". dx.doi.org. Retrieved 2020-09-22.
- ↑ "మోనాజైటిస్ | Andhrabhoomi - Telugu News Paper Portal | Daily Newspaper in Telugu | Telugu News Headlines | Andhrabhoomi". www.andhrabhoomi.net. Retrieved 2020-09-22.
- ↑ "About". World MS Day (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-22.
- ↑ "MS symptoms and signs". www.mssociety.org.uk (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-22.
- ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". www.andhrajyothy.com. Archived from the original on 2020-10-02. Retrieved 2020-09-22.
- ↑ https://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-3-540-73677-6_13