అక్కాదేవి
| Akkadevi | |
|---|---|
| జననం | 1010 |
| మరణం | 1064 (aged 53–54) |
| House | Chalukya |
అక్కాదేవి, ఈమెను కన్నడ లో అక్కాదేవి, అక్కాదేవి, అక్కా-దేవి అని పేర్కొంటారు.[1] కర్ణాటక చాళుక్య రాజవంశం యువరాణి. ప్రస్తుత బీదర్, బాగల్కోట్, బీజాపూర్ జిల్లాల్లో ఉన్న కిషుకాడు అని పిలిచే ప్రాంతానికి అధిపతి (గవర్నర్). ఆమె పశ్చిమ చాళుక్యుల రాజు రెండవ జయసింహుడి సోదరి, ఇంకా మొదటి సోమేశ్వరుడికి అత్త.
అక్కాదేవి సమర్థురాలైన నిర్వాహకురాలు, సైన్యాధికారిణిగా (జనరల్) గా పేరు పొందింది.[2] ఆమెను 'గుణదబెదంగి' అని కూడా పిలిచేవారు, దీని అర్థం "ధర్మాల అందం".[3]
చాళుక్యులు భారతదేశంలోని దక్కన్ పీఠభూమిపై 600 సంవత్సరాలకు పైగా పాలించారు. దక్షిణ భారతదేశ చరిత్రలో ఈ చాళుక్యుల పరిపాలన ఒక ముఖ్యమైన మైలురాయిని, కర్ణాటక చరిత్రలో ఒక స్వర్ణయుగాన్ని సూచిస్తుంది. అక్కాదేవి పశ్చిమ చాళుక్యుల సామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉండేది, ఆమెకు చోళులతో వారి దూరపు బంధువులైన వెంగీకి చెందిన తూర్పు చాళుక్యులతో నిరంతరం సంఘర్షణలో ఉండేది.
ఆమె తన పరిపాలనలో, ఆమె తన సామ్రాజ్యాన్ని విస్తరించింది, నిధుల ద్వారా విద్యను ప్రోత్సహించింది జైనుల, హిందూ దేవాలయాలకు ఉదారంగా నిధులను ఇచ్చింది.[4]
అక్కాదేవి "గొప్ప కీర్తి పర్యవసానంగల వ్యక్తి" అని ప్రస్తావిస్తారు.[5] ఆమెను యుద్ధంలో భైరవి వలె ధైర్యవంతురాలని 1022 కు చెందిన ఒక శాసనం పేర్కొంది.[6] ఆమె స్థానిక తిరుగుబాటును అణచివేయడానికి గోకాక్ లేదా గోకక్ కోటను ముట్టడించింది,[5] బ్రాహ్మణులకు నిధులు ఇవ్వడం ద్వారా విద్యను ప్రోత్సహించినట్లు చెబుతారు.
అక్కాదేవి ఉపయోగించిన ఖడ్గాన్ని చాళుక్య కుటుంబానికి చెందిన సర్దార్ అప్పాన 1966 అక్టోబరు 2న అప్పటి మాజీ భారత ప్రధానమంత్రి స్వర్గీయ శ్రీమతి ఇందిరా గాంధీకి బహుకరించారు. ఆ తర్వాత ఆ ఖడ్గాన్ని అలహాబాద్ మ్యూజియానికి విరాళంగా ఇచ్చారు.[7]
సూచనలు
[మార్చు]- ↑ Woman, Her History and Her Struggle for Emancipation, By B. S. Chandrababu, L. Thilagavathi. p.158
- ↑ Saletore, Rajaram Narayan (1983). Encyclopaedia of Indian culture, Volume 3. University of Michigan. ISBN 978-0-391-02332-1.
- ↑ Jain Journal, Volume 37. Jain Bhawan. 2002. p. 8.
- ↑ Kamat, Jyotsna (1980). Social Life in Medieval Karnataka. Abhinav Publications. p. 107. ISBN 978-0-8364-0554-5.
- ↑ 5.0 5.1 Mishra, Phanikanta (1979). The Kadambas. Mithila Prakasana. pp. 53, 71.
- ↑ Murari, Krishna (1977). The Cāḷukyas of Kalyāṇi, from circa 973 A.D. to 1200 A.D.: based mainly on epigraphical sources. Concept Pub. Co. pp. 52, 61–62.
- ↑ "Sword of Akka Devi : Chalukya Queen". South Asia Commons. 29 April 1986. Retrieved 14 February 2024.