కొర్టిసోన్
కొర్టిసోన్ అనేది కార్టికోస్టెరాయిడ్ హార్మోన్ (గ్లూకోకార్టికాయిడ్). ఇది శరీరం యొక్క సహజ రక్షణ ప్రతిస్పందనను తగ్గిస్తుంది. వాపు, అలెర్జీ-రకం ప్రతిచర్యల వంటి లక్షణాలను తగ్గిస్తుంది. ఈ ఔషధం ఆర్థరైటిస్, రక్తం/హార్మోన్/రోగనిరోధక వ్యవస్థ లోపాలు, అలెర్జీ ప్రతిచర్యలు, కొన్ని చర్మ, కంటి పరిస్థితులు, శ్వాస సమస్యలు, వంటి వాటికి చికిత్స చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు. అలాగే కొన్ని క్యాన్సర్లు నివారణలో ఉపయోగిస్తారు.[1] కొర్టిసోన్ అనేది C21-స్టెరాయిడ్, ఇది 17, 21 స్థానాల్లో హైడ్రాక్సీ గ్రూపులు, 3, 11, 20 స్థానాల్లో ఉన్న ఆక్సో గ్రూపులచే ప్రెగ్న్-4-ఎన్‌ని భర్తీ చేస్తుంది.ఇది మానవ జీవక్రియ, బలహీనమైన జీవక్రియ పాత్రను కలిగి ఉంది.ఇది 17ఆల్ఫా-హైడ్రాక్సీ స్టెరాయిడ్, 21-హైడ్రాక్సీ స్టెరాయిడ్, ఒక 11-ఆక్సో స్టెరాయిడ్, ఒక 20-ఆక్సో స్టెరాయిడ్, ఒక C21-స్టెరాయిడ్, ఒక 3-ఆక్సో-డెల్టా(4) స్టెరాయిడ్, ఒక ప్రాథమిక ఆల్ఫా-హైడ్రాక్సీ కీటోన్, a తృతీయ ఆల్ఫా-హైడ్రాక్సీ కీటోన్, గ్లూకోకార్టికాయిడ్.ఇది ప్రెగ్నేన్ యొక్క హైడ్రైడ్ నుండి ఉద్భవించింది.[2]సహజంగా లభించే గ్లూకోకార్టికాయిడ్. ఇది అడ్రినల్ లోపం కోసం రీప్లేస్‌మెంట్ థెరపీలో, యాంటీ ఇన్ఫ్లమేటరీ ఏజెంట్‌గా ఉపయోగించబడుతుంది.కొర్టిసోన్ స్వయంగా క్రియారహితంగా ఉంటుంది. ఇది కాలేయంలో క్రియాశీల మెటాబోలైట్ హైడ్రోకొర్టిసోన్‌గా మార్చబడుతుంది.[3][4] కొర్టిసోన్ చర్య యొక్క విధానం కార్టికోస్టెరాయిడ్ హార్మోన్ రిసెప్టర్ అగోనిస్ట్‌గా ఉంటుంది.
చరిత్ర
[మార్చు]"కొర్టిసోన్" అనే పదం గతంలో 17-హైడ్రాక్సీ-11-డీహైడ్రోకార్టికోస్టెరాన్ లేదా "కెండల్స్ సమ్మేళనం E"గా సూచించబడిన సమ్మేళనాన్ని గుర్తించడానికి మేయో ఫౌండేషన్‌కు చెందిన డాక్టర్. E. C. కెండల్ ప్రవేశపెట్టిన పేరు.కొర్టిసోన్ 1935లో బీఫ్ అడ్రినల్ గ్రంధుల నుండి స్ఫటికాకార రూపంలో వేరుచేయబడింది.దాని సాధారణ భౌతిక, రసాయన లక్షణాల యొక్క ఐసోలేషన్, క్యారెక్టరైజేషన్ స్వతంత్రంగా మేసన్, మేయర్స్ , కెండల్, వింటర్‌స్టైనర్ , ఫిఫ్ఫ్నర్ , రీచ్‌స్టెయిన్ చేత సాధించబడింది.డెసోక్సికోలిక్ యాసిడ్ నుండి కార్టిసోన్ యొక్క పాక్షిక సంశ్లేషణ సారెట్ చేత గ్రహించబడింది.[5]
కొర్టిసోన్ యొక్క సంశ్లేషణ
[మార్చు]కొర్టిసోన్ అనేక సింథటిక్ రసాయన శాస్త్రవేత్తల దృష్టిని ఆకర్షించింది, ఎందుకంటే ఈ అద్భుత ఔషధం జంతు మూలాల నుండి స్వల్ప పరిమాణంలో మాత్రమే అందుబాటులో ఉంది.కార్టిసోన్ నిర్మాణంలో రెండు సవాలుగా ఉన్న లక్షణాలు C11 వద్ద కీటో-గ్రూప్, C17 వద్ద రెండు-కార్బన్ సైడ్ చైన్ వద్ద 1,2,3- ఆక్సిజనేషన్ నమూనా.సారెట్ (J. Am. Chem. Soc., 74, 4974 (1952); J. Am. Chem. Soc., 76, 5031 (1954)) ABC ABCD విధానాన్ని ఉపయోగించాడు.అతని ప్రారంభ అణువు కార్టిసోన్ యొక్క A, B, C వలయాలకు అవసరమైన అన్ని లక్షణాలను కలిగి ఉంది.ఇది C11-OH సమూహం, D రింగ్‌ను నిర్మించడానికి సౌకర్యవంతంగా ఉంచబడిన కీటోన్‌ను కలిగి ఉంది.వారు C/D ట్రాన్స్ రింగ్ జంక్షన్‌ను నిర్మించడానికి దృఢమైన 6-మెంబర్డ్ రింగ్‌పై అయాన్ ప్రతిచర్యల యొక్క తెలిసిన స్టీరియోఎలక్ట్రానిక్ పరిమితులను ఉపయోగించుకున్నారు.ఈ సైక్లైజేషన్ రెండు ముఖ్యమైన లక్షణాలను కలిగి ఉంది.ఒలేఫిన్ ఒక దాగివున్న/ముసుగు కీటోన్‌గా పనిచేసింది. వుడ్‌వార్డ్ యొక్క కొలెస్ట్రాల్ సంశ్లేషణ వలె కాకుండా, ఇది అయాన్ ఏర్పడటానికి పోటీగా ఉండే సైట్‌ను కలిగి ఉంది, ఈ పథకంలో కేవలం ఒక అయాన్ మాత్రమే సాధ్యమయ్యే ఉత్పత్తికి దారి తీస్తుంది.[6]స్టెరాయిడ్ సంశ్లేషణలో ఆసక్తికరమైన కొత్త విధానం Y. హోరిగుచి (J. ఆర్గ్. కెమ్., 51, 4325 (1986)) నుండి వచ్చింది. దీనిని CD BCD ABCD అప్రోచ్‌గా వర్ణించవచ్చు. C11 ఆక్సిజనేషన్, A రింగ్‌కు అవసరమైన కార్బన్‌లు ఒకే ఆక్సీకరణ దశ ద్వారా వచ్చాయి.
భౌతిక గుణాలు
[మార్చు]| లక్షణం/గుణం | మితి/విలువ |
| అణు సూత్రం | C21H28O5 |
| అణు భారం | 360.4 గ్రా /మోల్ |
| స్థితి | ఘనస్థితి[7] |
| ద్రవీభవన ఉష్ణోగ్రత | 222 °C[7] |
| మరుగు స్థానం | 567.8°C [8] |
| బాష్పీకరణ ఉష్ణ శక్తి | 97.7±6.0 కి.జౌల్స్/మోల్[8] |
| సాంద్రత | 1.3±0.1గ్రా /సెం.మీ3 [9] |
ఉపయోగాలు
[మార్చు]- కొర్టిసోన్ 21-కార్బన్ స్టెరాయిడ్ హార్మోన్. ఒత్తిడికి ప్రతిస్పందనగా అడ్రినల్ గ్రంథి విడుదల చేసే ప్రధాన హార్మోన్లలో కార్టిసోన్ ఒకటి.రసాయన నిర్మాణంలో, ఇది కొర్టిసోల్‌కు దగ్గరి సంబంధం ఉన్న కొర్టికోస్టెరాయిడ్.ఇది వివిధ రకాల రోగాలకు చికిత్స చేయడానికి ఉపయోగించబడుతుంది, ఇంట్రావీనస్, నోటి ద్వారా, ఇంట్రాఆర్టిక్యులర్‌గా (జాయింట్‌లోకి) లేదా ట్రాన్స్‌క్యుటేనియస్‌గా నిర్వహించబడుతుంది.[9]
- కొర్టిసోన్ రోగనిరోధక వ్యవస్థను అణిచివేస్తుంది, తద్వారా గాయం ఉన్న ప్రదేశంలో మంట, సహాయక నొప్పి, వాపును తగ్గిస్తుంది.[9]
- కార్టికోస్టెరాయిడ్ మందులు (కార్టిసోన్, హైడ్రోకార్టిసోన్, ప్రిడ్నిసోన్‌తో సహా) దద్దుర్లు, తాపజనక ప్రేగు వ్యాధి, ఉబ్బసం వంటి అనేక పరిస్థితులకు చికిత్స చేయడంలో ఉపయోగపడతాయి. అయితే ఈ మందులు వివిధ దుష్ప్రభావాల ప్రమాదాన్ని కూడా కలిగి ఉంటాయి.[10]ఈ మందులు WHO అవసరమైన మందుల జాబితాలో ఉన్నాయి, అంటే అవి విస్తృతంగా అందుబాటులో ఉన్నాయి (సాధారణంగా తక్కువ ధరలో)[11]
- కార్టిసోన్ఇంజెక్షన్ లు రుమటాయిడ్ ఆర్థరైటిస్ వంటి ఇన్ఫ్లమేటరీ ఆర్థరైటిస్ చికిత్సలో అత్యంత ప్రభావవంతంగా ఉండవచ్చు. వారు ఇతర పరిస్థితులకు కూడా చికిత్సలో భాగం కావచ్చు, దిగువ పట్టికలో ఇచ్చిన వాటితో సహా:[12]
- వెన్నునొప్పి.
- బుర్సిటిస్.
- గౌట్.
- ఆస్టియో ఆర్థరైటిస్.
- సోరియాటిక్ ఆర్థరైటిస్.
- కీళ్ళ వాతము.
- టెండినిటిస్.
దుష్పలితాలు
[మార్చు]కొర్టిసోన్ షాట్‌ల యొక్క సంభావ్య దుష్ప్రభావాలు పెద్ద మోతాదులు, మరింత తరచుగా ఉపయోగించడంతో పెరుగుతాయి.ఈ క్రింది దుష్ప్రభావాలు కలిగి ఉండవచ్చు:[12]
- మృదులాస్థి నష్టం.
- సమీపంలోని ఎముక మరణం.
- జాయింట్ ఇన్ఫెక్షన్.
- నరాల నష్టం.
స్వల్పకాలిక ముఖం ఎర్రబారడం.
- ఉమ్మడిలో నొప్పి, వాపు, చికాకు యొక్క స్వల్పకాలిక మంట.
- రక్తంలో చక్కెరలో స్వల్పకాలిక పెరుగుదల.
- స్నాయువు బలహీనపడటం లేదా చీలిక.
- సమీపంలోని ఎముక సన్నబడటం (బోలు ఎముకల వ్యాధి).
- ఇంజెక్షన్ సైట్ చుట్టూ చర్మం, మృదు కణజాలం సన్నబడటం.
- ఇంజెక్షన్ సైట్ చుట్టూ చర్మం తెల్లబడటం లేదా తేలికగా మారడం.సైట్ చుట్టూ చర్మం తెల్లబడటం లేదా తేలికగా మారడం.
ఇవి కూడా చదవండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Cortisone ACETATE". webmd.com. Retrieved 2024-04-06.
- ↑ "cortisone". ebi.ac.uk. Retrieved 2024-04-06.
- ↑ From Martindale, The Extra Pharmacopoeia, 30th ed, p726
- ↑ "Cortisone". go.drugbank.com. Retrieved 2024-04-06.
- ↑ "THE BIOLOGIC PROPERTIES OF CORTISONE: A REVIEW". academic.oup.com. Retrieved 2024-04-06.
- ↑ "Strategies in Steroids Synthesis". chem.libretexts.org. Retrieved 2024-04-06.
- ↑ 7.0 7.1 "Showing metabocard for Cortisone". hmdb.ca. Retrieved 2024-04-06.
- ↑ 8.0 8.1 "Cortisone". vedantu.com. Retrieved 2024-04-06.
- ↑ 9.0 9.1 9.2 "Cortisone". chemsrc.com. Retrieved 2024-04-06.
- ↑ Mayo clinic Available: Prednisone and other corticosteroidshttps://www.mayoclinic.org/steroids/art-20045692 (accessed 29.9.2022)
- ↑ "The evidence is in". theconversation.com/. Retrieved 2024-04-06.
- ↑ 12.0 12.1 "Why it's done". mayoclinic.org. Retrieved 2024-04-06.