ఖనిజం
మినరల్ (Mineral) అనేది సహజంగా సంభవించే రసాయన సమ్మేళనం. చాలా తరచుగా, ఇవి స్ఫటిక సంబంధమైనవి, మూలంలో అజీవజన్యమైనవి. మినరల్ అనేది రాక్ (బండ) నుంచి భిన్నమైనది, ఇది మినరల్స్ లేదా నాన్-మినరల్స్ సమూహమై ఉండవచ్చు, ఒక నిర్దిష్ట రసాయన కూర్పు కలిగి ఉండదు. మినరల్ అనేది ఒక నిర్దిష్ట రసాయన కూర్పు, స్ఫటికాకార నిర్మాణంతో సహజంగా సంభవించే, అకర్బన ఘన పదార్థం.[1][2] మినరల్ ను ఖనిజం అంటారు.
ఖనిజాలు సాధారణంగా శిలాద్రవం యొక్క శీతలీకరణ, ఘనీభవనం లేదా ఖనిజాలు అధికంగా ఉండే ద్రావణాల నుండి అవపాతం వంటి భౌగోళిక ప్రక్రియల ద్వారా ఏర్పడతాయి. ఖనిజాలలో వందల రకలున్నాయి, ప్రతిది దాని స్వంత ప్రత్యేక లక్షణాలను, ఉపయోగాలను కలిగి ఉన్నాయి. ఖనిజాలు నిర్మాణ వస్తువులు, ఎలక్ట్రానిక్స్, నగలు, పారిశ్రామిక ప్రక్రియలు వంటి అనేక రకాల అనువర్తనాల్లో ఉపయోగించబడతాయి. కొన్ని ఖనిజాలు బంగారం, వెండి, రాగి, ఇనుము వంటి లోహాల యొక్క ముఖ్యమైన వనరులు. ఖనిజాలను భూగర్భ శాస్త్రవేత్తలు, ఖనిజ శాస్త్రవేత్తలు అధ్యయనం చేస్తారు, వారు ఖనిజాలను వాటి భౌతిక, రసాయన లక్షణాల ఆధారంగా గుర్తించడానికి, వర్గీకరించడానికి వివిధ పద్ధతులను ఉపయోగిస్తారు. ఈ లక్షణాలలో క్రిస్టల్ నిర్మాణం, కాఠిన్యం, రంగు, మెరుపు వంటివి ఉంటాయి. ఖనిజాలను అర్థం చేసుకోవడమనేది భూఆకృతి ప్రక్రియలను అర్థం చేసుకోవడంలో ముఖ్యమైన భాగం.
ఉదాహరణలు
[మార్చు]అనేక రకాలైన ఖనిజాలు ఉన్నాయి, ప్రతి ఒక్కటి వాటి స్వంత ప్రత్యేక రసాయన, భౌతిక లక్షణాలను కలిగి ఉంటాయి. ఖనిజాల కొన్ని ఉదాహరణలు ఇక్కడ ఉన్నాయి:
- క్వార్ట్జ్: సిలికాన్, ఆక్సిజన్‌తో కూడిన గట్టి, స్ఫటికాకార ఖనిజం.
- ఫెల్డ్‌స్పార్: భూమి క్రస్ట్‌లో అత్యంత సమృద్ధిగా ఉండే ఖనిజాల సమూహం, సిరామిక్స్, గాజు, ఇతర పారిశ్రామిక పదార్థాల ఉత్పత్తిలో ఉపయోగిస్తారు.
- కాల్సైట్: కాల్షియం కార్బోనేట్‌తో కూడిన ఖనిజం, ఇది తరచుగా అవక్షేపణ శిలలలో కనిపిస్తుంది, దీనిని నిర్మాణ పదార్థంగా, సున్నం, సిమెంట్ ఉత్పత్తిలో ఉపయోగిస్తారు.
- మైకా: ఎలక్ట్రికల్ ఇన్సులేటర్లు, కందెనలు, సౌందర్య సాధనాల ఉత్పత్తిలో ఉపయోగించే లేయర్డ్ స్ట్రక్చర్ కలిగిన ఖనిజాల సమూహం.
- మాగ్నెటైట్: ఇనుము, ఉక్కు ఉత్పత్తిలో ఉపయోగించే అయస్కాంత లక్షణాలతో కూడిన ఖనిజం.
- పైరైట్: దాని పసుపు లోహ రూపాన్ని బట్టి "ఫూల్స్ గోల్డ్" అని కూడా పిలువబడే ఖనిజం, ఇది తరచుగా బంగారంగా తప్పుగా భావించబడుతుంది.
- హాలైట్: ఆహారం, రసాయన, పారిశ్రామిక ఉత్పత్తుల ఉత్పత్తిలో ఉపయోగించే సోడియం క్లోరైడ్ (ఉప్పు) తో కూడిన ఖనిజం.
- జిప్సం: ప్లాస్టర్, వాల్‌బోర్డ్ ఉత్పత్తిలో ఉపయోగించే కాల్షియం సల్ఫేట్‌తో కూడిన మృదువైన ఖనిజం.
- బెరిల్: పచ్చ, ఆక్వామారిన్ రత్నాల ప్రాథమిక మూలం.
- పుష్పరాగం: తరచుగా రత్నంగా ఉపయోగించబడుతుంది, దాని కాఠిన్యం, స్పష్టత కోసం విలువైనది.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ John P. Rafferty, ed. (2011): Minerals; p. 1. In the series Geology: Landforms, Minerals, and Rocks. Rosen Publishing Group. ISBN 978-1615304899
- ↑ Wenk, Hans-Rudolf; Bulakh, Andrei (2004). Minerals: Their Constitution and Origin. Cambridge University Press. p. 10. ISBN 978-0-521-52958-7.
ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]- ముడిఖనిజం (Ore)