జన విజ్ఞాన వేదిక
 | ఈ వ్యాసం లేదా వ్యాసభాగాన్ని విస్తరించవలసి ఉంది. సముచితమైన సమాచారంతో వ్యాసాన్ని విస్తరించండి. విస్తరణ పూర్తయిన తర్వాత, ఈ నోటీసును తీసివేయండి. |
| సంకేతాక్షరం | జెవివి |
|---|---|
| అవతరణ | ఫిబ్రవరి 28, 1988 |
| రకం | సైన్స్ |
| సంస్థ స్థాపన ఉద్దేశ్యము | మూఢ నమ్మకాల నిర్మూలన , శాస్త్రీయ దృక్పధము, శాస్త్ర సాంకేతిక విజ్ఞాన ఫలాలు ప్రజలందరికీ అందేట్టు చేయడం |
| కేంద్రస్థానం | హైదరాబాద్, తెలంగాణ |
| ప్రాంతం | |
| సేవలందించే ప్రాంతం | తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్ |
| ప్రస్తుత అధ్యక్షులు, ప్రస్తుత ప్రధాన కార్యదర్శి | KS.లక్ష్మణరావు, ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ శాసన మండలి సభ్యులు, తవ్వా సురేష్ |
| అనుబంధ సంస్థలు | All India People's Science Network( AIPSN ) |
జనవిజ్ఞాన వేదిక ఒక సైన్సు ప్రచార సంస్థ. ఇది సమాజంలో శాస్త్ర దృక్పధంతో సంబంధం లేకుండా జరుగుతున్న అన్యాయాలను, మూఢ నమ్మకాలను ఎదిరించి సామాన్య ప్రజలను చైతన్యవంతుల్ని చేస్తుంది.
సంస్థ ఆశయాలు
1. సామాన్య ప్రజానీకంలో శాస్త్ర విజ్ఞాన ప్రచారం, శాస్త్రీయ ఆలోచనా దృక్పథాన్ని పెంపోందిచటం. 2. శాస్త్ర విజ్ఞానం ద్వారా మూఢ విశ్వాసాలను, ఛాందస భావాలను అరికట్టుట. 3. ప్రజలు ఎదుర్కొంటున్న అనేక సమస్యల మౌలిక స్వరూప స్వభావాలను గూర్చి సమగ్రమైన శాస్త్రీయ అవగాహనను పెంపొందించుట, పరిష్కారాలను అన్వేషించుట. 4. ఏ కొద్దిమందికో పరిమితమైన శాస్త్ర విజ్ఞాన ఫలితాలను సామాన్య ప్రజలకు కూడా అందేటట్టు ప్రయత్నించుట. 5. సత్యాన్వేషణకు, దేశ స్వావలంబనకు, సంగ్రతలు, ప్రపంచ శాంతికి, సామాజిక అభివృద్దికి, సాంస్కృతిక వికాసానికి కృషి చేయడం. 6. వివిధ రంగాలలో ప్రజా సంక్షేమాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని శాస్త్ర పరిశోధనలను ప్రోత్సహించుట. 7. పై ఆశయాల సాధనకు తగు రీతిలో కార్యక్రమాలు నిర్వహించుట.
ఈ సంస్థకు 2005 సంవత్సరంలో శాస్త్రీయ విజ్ఞానాన్ని విస్తృతంగా ప్రజాదరణ వైపు చేసిన కృషికి గాను జాతీయ బహుమతి లభించింది.
విద్య
వేలాది మంది ఉపాధ్యాయులను సభ్యులుగా కలిగి ఉన్న జన విజ్ఞాన వేదిక (జె.వి.వి.) ఉపాధ్యాయ శిక్షణ కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తుంది. దీని ఉద్దేశ్యం ఉపాధ్యాయులు బోధనలో ఆనందాన్ని పొందడం, విద్యార్థులకు నేర్చుకోవడం ఒక సంతోషకరమైన అనుభవంగా మారేలా కొత్త బోధన పద్ధతులను ప్రోత్సహించడం. ఉపాధ్యాయ సంఘాల సహకారంతో జె.వి.వి. తరచుగా శిక్షణ శిబిరాలు నిర్వహిస్తుంది. ఈ శిబిరాల ద్వారా ఉపాధ్యాయులు శాస్త్ర, సాంకేతిక రంగాలలో జరుగుతున్న తాజా పరిణామాలను ప్రముఖ శాస్త్రవేత్తలు, విశ్వవిద్యాలయ ప్రొఫెసర్లు వంటి ప్రముఖులతో సన్నిహితంగా చర్చించుకునే అవకాశాన్ని పొందుతారు. అదేవిధంగా, పాఠ్యపుస్తకాలు మరియు పాఠ్యాంశాల విలువైన అంశాలను సమీక్షిస్తూ, పిల్లల విజ్ఞానోత్సవాలు – బాలోత్సవాలు, సృజనోత్సవాలు, జాయ్ఫుల్ లెర్నింగ్, బాల మేళాలు మొదలైనవి – విస్తృత స్థాయిలో నిర్వహిస్తుంది.
అదనంగా, జె.వి.వి. వివిధ విద్యా విషయాలలో పవర్పాయింట్ ప్రదర్శనలు, సాఫ్ట్వేర్ మాడ్యూల్స్, ఉపన్యాస గమనికలు మరియు పుస్తికలను అభివృద్ధి చేసింది. విద్యార్థులలో జ్ఞానపిపాసను, సామాజిక-శాస్త్రీయ మరియు సాంకేతిక అవగాహనను పెంపొందించేందుకు ప్రతి సంవత్సరం చెక్కుముక్కి సైన్స్ టాలెంట్ టెస్ట్ నిర్వహిస్తుంది. 2007 సంవత్సరంలో సుమారు 6 లక్షల మంది విద్యార్థులు ఈ పరీక్షలో పాల్గొన్నారు. రాష్ట్ర స్థాయి చెక్కుముక్కి సైన్స్ టాలెంట్ టెస్ట్ — సైన్సు సంబరాలు — పోటీ కాకుండా, రాష్ట్రవ్యాప్తంగా ఉన్న ప్రతిభావంతులైన విద్యార్థుల సైన్స్ పండుగగా ఉంటుంది. ఈ సందర్భంగా సైన్స్ కార్నివల్ నిర్వహించబడుతుంది, ఇందులో సైన్స్ బొమ్మలు, సైన్స్ ప్రదర్శనలు, సైన్స్ డెమోన్స్ట్రేషన్లు రహదారుల వెంట ప్రజలకు ప్రదర్శించబడతాయి.
వయోజన సాక్షరత, నూతన సాక్షరత మరియు ఉత్తర సాక్షరత కార్యక్రమాలను జె.వి.వి. విజయవంతంగా నిర్వహించి, అనేక వర్గాల నుండి ప్రశంసలు అందుకుంది. అదేవిధంగా, మొబైల్ సైన్స్ ల్యాబొరేటరీస్ (డీపీఈపీ సహకారంతో), తక్కువ ఖర్చు – ఎటువంటి ఖర్చు లేకుండా సైన్స్ బోధన సాధనాలపై వర్క్షాప్లు, జాయ్ ఆఫ్ లెర్నింగ్ అనే కార్యక్రమం, వేసవి మరియు శీతాకాల శిబిరాలు విద్యార్థులు, ఉపాధ్యాయుల కోసం నిర్వహించడం వంటి అనేక ప్రశంసనీయమైన కార్యక్రమాలను విద్యా రంగంలో జె.వి.వి. కొనసాగిస్తోంది.
ఆరోగ్యం
గత కొన్ని దశాబ్దాలుగా, జన విజ్ఞాన వేదిక (JVV) ప్రజాముఖ్యమైన ఆరోగ్య విధానాలు మరియు వైద్యసేవల కోసం చురుకుగా ప్రచారం చేస్తోంది. అంకితభావంతో పనిచేసే వైద్యులు మరియు కార్యకర్తల బృందం ఆధ్వర్యంలో, ఈ సంస్థ గ్రామ స్థాయిలో ఆరోగ్య ప్రణాళికలు రూపొందిస్తూ, తక్కువ ఖర్చుతో స్థిరమైన పరిష్కారాలను ప్రతిపాదిస్తూ, ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థల స్థితిగతులను సర్వేలు మరియు విశ్లేషణల ద్వారా అంచనా వేస్తుంది. ప్రజా ఆరోగ్య ఉద్యమం (Jana Swasthya Abhiyan) లో చురుకైన భాగస్వామిగా, JVV ప్రభుత్వాల ఆరోగ్య విధానాలను విమర్శనాత్మకంగా పరిశీలిస్తూ, ప్రత్యామ్నాయ ఆరోగ్య విధానాలను రూపకల్పన చేస్తుంది మరియు అవసరమైన అంశాలలో సహకారం అందిస్తుంది.
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో నిషేధం (Prohibition) అమలులో ఉన్న సమయంలో, అనేక మంది JVV ద్వారా చైతన్యం పొందారు. అక్షరాస్యత ఉద్యమాన్ని (Literacy Movement) JVV ముందుండి నడిపింది. అక్షరాస్యత లేని ప్రజల కోసం JVV రచించిన చిన్న కథలలో ఒకటి ప్రజల్లో ఆవగాహన కలిగించి, మద్యం వ్యతిరేక ఉద్యమం (Anti-Arrack Movement) కి నాంది పలికింది. ఇది జన విజ్ఞాన వేదిక చరిత్రలో ఒక ముఖ్యమైన మైలురాయిగా నిలిచింది.
ప్రతిఒక్కరికీ ఆరోగ్య సేవలు అందించడం ప్రభుత్వ బాధ్యత అనే విషయాన్ని ప్రజలు మరియు రాజకీయ నాయకుల దృష్టికి తీసుకురావడానికి JVV తరచూ వర్క్షాప్లు మరియు సదస్సులు నిర్వహిస్తోంది. ఆల్మా-ఆటా ప్రకటన (“Health for All by 2000 AD”) ప్రకారం ఈ అంశాన్ని బలంగా ప్రతిపాదిస్తోంది. HIV/AIDS, PC మరియు PNDT చట్టం, ప్రజా ఆరోగ్య అవగాహన వంటి వివిధ ఆరోగ్య అంశాలపై కూడా సదస్సులు నిర్వహిస్తుంది. శాస్త్రీయ ఆధారాలు లేని మరియు కార్పొరేట్ లాభాల దృష్టితో రూపొందించిన ఆరోగ్య విధానాలను వెలుగులోకి తీసుకువస్తూ, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలను (PHCs) రక్షించేందుకు ప్రయత్నిస్తోంది.
జన విజ్ఞాన వేదిక వైద్య సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ప్రజలపై దోపిడీకి ఉపయోగించడం, లింగ నిర్ధారణ మరియు అవయవాల అక్రమ వ్యాపారం వంటి అనైతిక చర్యలకు తీవ్రంగా వ్యతిరేకంగా పోరాడుతోంది. రాష్ట్రవ్యాప్తంగా ఆరోగ్య శిబిరాలు, ఆరోగ్య అవగాహన కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తోంది. నకిలీ మందులు, నకిలీ వైద్యులు, శాస్త్రీయ ఆధారంలేని వైద్య ప్రకటనలకు వ్యతిరేకంగా నిరంతరం పోరాడుతోంది.
వ్యాధులు, అంటువ్యాధులు, సామూహిక ఆరోగ్య సంరక్షణ, గ్రామీణ పరిశుభ్రత, మహిళలు మరియు పిల్లల ఆరోగ్యం, సామాజిక మరియు నివారిణి వైద్య వ్యవస్థలపై శాస్త్రీయ పరిశోధనలు జరగాల్సిన అవసరాన్ని ఇది ఎత్తిచూపుతోంది. సంప్రదాయ వైద్య విధానాలను కూడా శాస్త్రీయంగా పరిశీలించి, వాటి శారీరక కారణాలు మరియు ప్రభావాలు నిర్ధారించిన తర్వాత అవి శాస్త్రీయంగా నిర్ధారణ పొందిన పద్ధతులుగా గుర్తింపును పొందేలా ప్రోత్సహిస్తుంది.
పర్యావరణం
పర్యావరణ పరిరక్షణ, పర్యావరణ సమతౌల్యం, సుస్థిర అభివృద్ధి మొదలైన అంశాలపై ప్రజల్లో మరియు విధాన నిర్ణయాధికారులలో అవగాహన పెంచడానికి జన విజ్ఞాన వేదిక (జె.వి.వి.) పలు కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తుంది. సెంటర్ ఫర్ సైన్స్ అండ్ ఎన్విరాన్మెంట్ (CSE), పార్లమెంటు సంయుక్త సంఘం (JPC) మరియు ఇతర సాంకేతిక నివేదికల ఆధారంగా గ్యాస్ కలిగిన సాఫ్ట్ డ్రింక్స్ (ఎరియేటెడ్ సాఫ్ట్ డ్రింక్స్) వల్ల కలిగే హానికర ప్రభావాలను ప్రజలకు తెలియజేయడం జె.వి.వి. చేపట్టిన ఒక మంచి చర్య.
జె.వి.వి. సుస్థిరమైన, పర్యావరణానికి అనుకూలమైన, అవసరాల ఆధారిత వ్యవసాయ, పారిశ్రామిక, ఆర్థిక మరియు శక్తి విధానాలను ప్రోత్సహిస్తుంది. ప్రకృతిసంపదలను నిర్దాక్షిణ్యంగా వినియోగించే ధోరణిపై ప్రజలను అప్రమత్తం చేస్తుంది. రసాయనాలు, ఎరువులు, పురుగుమందులు, మందులు మరియు ఇతర హానికర పదార్థాల దుష్ప్రయోగాన్ని జె.వి.వి. వ్యంగ్యంగా ఎద్దేవా చేస్తుంది. బహుళజాతి సంస్థలు మరియు ధనవంతుల లాభాల కోసం ప్రజల బాధలు, అసౌకర్యాలను పెంచే ప్రాజెక్టులకు ఇది వ్యతిరేకంగా నిలుస్తుంది. పారిశ్రామికీకరణ మరియు సాంకేతిక స్వయంచాలకత ప్రజల సంక్షేమం మరియు పర్యావరణ సమతౌల్యం పరిధిలోనే ఉండాలని జె.వి.వి. ప్రోత్సహిస్తుంది.
సమత – మహిళా విభాగం
సమత అనేది జన విజ్ఞాన వేదిక (JVV) మహిళా విభాగం పేరు. ఇది మహిళలు తమ హక్కులను తెలుసుకొని, తమ సమస్యల పట్ల సున్నితంగా ఉండి, వాటికి పరిష్కార మార్గాలు ఆలోచించేలా శక్తివంతులుగా మారేందుకు కృషి చేస్తుంది. మహిళలు తమ సమస్యలను ధైర్యంగా, సౌహార్దపూర్వకంగా ఎదుర్కోవడానికి ప్రోత్సహించబడతారు.
మహిళను బలహీనత, భయపడే స్వభావం, ఆధీనతకు ప్రతీకగా చూపించడం, లేదా ఆమెను చెడుకు ప్రతిరూపంగా చిత్రీకరించడం వంటి ధోరణి టెలివిజన్ సీరియళ్ళలో, వినోద కథాంశాలలో సాధారణమైపోయింది. మహిళపై జరుగుతున్న ఈ రకమైన అణచివేతలను JVV ఖండిస్తుంది. ప్రజాస్వామ్య మహిళా సంస్థలు నిర్వహిస్తున్న పోరాటాలకు సంఘీభావం తెలియజేస్తూ, అనుకూలమైన కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తుంది.
JVV తరచుగా యువతులకు అవగాహన కార్యక్రమాలు, సలహా శిబిరాలు నిర్వహిస్తుంది. వనిత కళా జాథాలు, PC-PNDT చట్టం (భ్రూణ లింగ నిర్ధారణ నిరోధక చట్టం) పై వర్క్షాప్లు, ఆధునిక వైద్య సాంకేతికతల దుర్వినియోగం మరియు దుర్వినియోగంపై చర్చలు, లింగ వివక్ష, గృహ, ప్రజా, రాజకీయ మరియు సామాజిక-ఆర్థిక రంగాలలో మహిళలపై జరుగుతున్న అణచివేతలను ప్రశ్నించే కార్యక్రమాలు నిర్వహించింది. ఆధునికత ముసుగులో కొనసాగుతున్న సామంత భావజాల సాంస్కృతిక క్రూరత్వాన్ని కూడా సమత ఖండిస్తుంది.
గ్రామ స్థాయి సమావేశాలు నిర్వహించి, మహిళలను గ్రామ కమిటీల ద్వారా గ్రామ అభివృద్ధిలో భాగస్వామ్యం అయ్యేలా ప్రోత్సహిస్తుంది.
శాస్త్ర ప్రచారం (Science Propagation)
మన రాజ్యాంగం ప్రతి పౌరుడి ప్రాధమిక కర్తవ్యాలలో శాస్త్రీయ దృక్పథం (Scientific Temper), మానవతా భావం (Humanism), పరిశోధనా మానసికత (Spirit of Inquiry) మరియు సంస్కరణా భావన (Reform) అభివృద్ధి చేయడం అని పేర్కొంటుంది. ప్రజల్లో శాస్త్రీయ దృక్పథాన్ని పెంపొందించడం, విజ్ఞానాన్ని ప్రజాదరణ పొందేలా చేయడం జన విజ్ఞాన వేదిక (JVV) యొక్క ప్రధాన లక్ష్యాలలో ఒకటి.
ప్రజల్లో విజ్ఞానాన్ని వ్యాప్తి చేయడానికి జేవీవీ ఉపయోగించే పద్ధతులు — జానపద కళలు, వీధి నాటికలు, నృత్యం, మాయాజాలం, శబ్దం, సంగీతం వంటి కళారూపాలు, అదేవిధంగా ప్రసంగాలు, పుస్తక ప్రదర్శనలు, ప్రదర్శనలు, వాదవివాదాలు, ప్రజెంటేషన్లు, మొబైల్ సైన్స్ ల్యాబొరేటరీలు, ఆధారంలేని మూఢనమ్మకాలపై “సైన్స్ ఛాలెంజ్లు” మొదలైనవి ఉన్నాయి.
జేవీవీకి చెందిన కార్యకర్తల్లో కొందరు క్రమం తప్పకుండా స్థానిక భాషా పత్రికలు, మాసపత్రికల్లో విజ్ఞాన వ్యాసాలు, ఫీచర్లు రాస్తూ, ఎలక్ట్రానిక్ మీడియా మరియు ఆల్ ఇండియా రేడియో (AIR) కార్యక్రమాల్లో కూడా పాల్గొంటున్నారు. జేవీవీ, శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ (DST)లోని విజ్ఞాన్ ప్రసార్ మరియు ఆల్ ఇండియా రేడియో సహకారంతో పలు రేడియో ఎపిసోడ్లను రూపొందించింది —
"రోజువారీ జీవితంలో రసాయన శాస్త్రం" (Chemistry in Daily Life) — 13 ఎపిసోడ్లు (ప్రతి ఒక్కటి 30 నిమిషాలు)
"ఆధునిక విజ్ఞానం ఆవిర్భావం" (Emergence of Modern Science) — 13 ఎపిసోడ్లు (ప్రతి ఒక్కటి 30 నిమిషాలు)
"మన నేల మన భూమి" (Mana Nela Mana Bhoomi) — 52 ఎపిసోడ్లు (ప్రతి ఒక్కటి 30 నిమిషాలు) — ఇది 2008లో అంతర్జాతీయ భూమి సంవత్సరం (International Year of Planet Earth) సందర్భంలో రూపొందించబడింది.
ఖగోళ ఘటనలు — గ్రహణాలు, ఉల్కలు, ధూమకేతువులు, గ్రహ సంయోగాలు మొదలైనవి సంభవించినప్పుడు, జేవీవీ ముందుగా ప్రజల మధ్యకు వెళ్లి, ఆ పరిణామాల వెనుక ఉన్న శాస్త్రీయ సూత్రాలను ప్రజలకు అర్థమయ్యేలా చేస్తుంది. తద్వారా ప్రజలు వాటికి మూఢనమ్మకాలు, అజ్ఞాన కారణాలు ముడిపెట్టకుండా ఉండేలా చేస్తుంది.
అదే విధంగా, సునామీ, తుఫానులు, వరదలు, ప్రమాదాలు వంటి విపత్తుల సమయంలో కూడా, బాధితుల భౌతిక, మానసిక అవసరాల కోసం జేవీవీ తన మనుష్య శక్తి మరియు వనరులను సమకూర్చుతుంది.
జేవీవీ నిరంతర కార్యక్రమాల వలన నకిలీ దేవుళ్లు, జ్యోతిష్కులు, చేతిరాత చెప్పేవారు, నకిలీ వైద్యులు వంటి వారిపై ప్రజల్లో అవగాహన పెరిగి, వారు తగ్గుముఖం పట్టారు.
జేవీవీ సంయుక్తరాష్ట్రాల అంతర్జాతీయ భౌతిక శాస్త్ర సంవత్సరం (UN International Year of Physics - 2005) వేడుకలను అత్యుత్తమంగా నిర్వహించిన సంస్థగా గుర్తింపు పొందింది.
ఈ అంతర్జాతీయ భౌతిక శాస్త్ర సంవత్సరం వేడుకలకు తగిన ముగింపు ఘట్టంగా, జేవీవీ మిలీనియం ప్రతిభావంతుడు ఆల్బర్ట్ ఐన్స్టీన్ యొక్క జీవిత పరిమాణ విగ్రహాన్ని నెలకొల్పింది. ఆయన శాస్త్రీయ కృషిని గౌరవిస్తూ, 2005 సంవత్సరాన్ని అంతర్జాతీయ భౌతిక శాస్త్ర సంవత్సరంగా ప్రకటించారు.
ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం - అనుభవాలు, కర్తవ్యాలు
స్వాతంత్రం తర్వాత కూడా జాతీయోద్యమ విలువలను, ప్రగతిశీల ప్రజాస్వామిక దృక్పథాన్ని నిలుపుకొన్న వారసత్వం ఆంధ్రులకు తక్కువేం కాదు. దీనికి తోడు బలమైన వామపక్ష ఉద్యమాలు అది నిర్మించిన అభ్యుదయ సంస్కృతి కూడా తెలుగు వాళ్లకుంది. ఇది మన సాహిత్యంలోనూ, సంస్కరణ ఉద్యమాలలోనూ స్పష్టంగా ప్రతిబింబించింది.
ప్రజలకు ఆధునిక దృక్పథం లేకపోతే నూతన సమాజ ఆవిష్కరణ జరగదనీ, మూఢనమ్మకాల ఛాందసాల చెర నుండి బయటపడాలంటే సైన్సు తప్ప మరో మార్గం లేదని కందుకూరి వీరేశలింగం గారు గుర్తించి తొలి తెలుగు విజ్ఞాన శాస్త్ర పాఠ్య గ్రంథాలను రచించారు. భౌతిక వాదం ఎంత విలువైనదో గురజాడ మాటిమాటికీ నొక్కి చెప్పాడు. హాల్డేన్ ప్రపంచంలోనే సైన్సు ఉద్యమకారుల తొలితరం వాడు. ఆయనకు తెలుగు భాష అంటే వల్లమాలిన ఇష్టం. స్వాతంత్రానికి ముందూ తర్వాతా రష్యన్ భాష నుంచి పాపులర్ సైన్స్ గ్రంథాలు చాలా అనువాదం అయ్యాయి. (1883 నండి 1965 వరకు అచ్చయిన 1360 శాస్త్ర విజ్ఞాన గ్రంథాల జాబితాను శ్రీ వెలగా వెంకటప్పయ్య గారు 1969లో వెలువరించారు) నాయుడమ్మ, కుటుంబరావు, మహీధర, నండూరి లాంటి వారు చాలా విలువైన పాపులర్ సైన్స్ గ్రంథాలు రచించారు. సైన్స్ ప్రాధాన్యతను వివరించారు.
తెలుగు నాట తొలి సైన్సు సంస్థలు
1983లో KSSP జరిపిన అఖిల భారత సదస్సుకు ఆంధ్రప్రదేశ్ నుంచి "శాస్త్ర విజ్ఞాన ప్రచార సభ" (SVPS) పాల్గొని ఒక పత్రాన్ని సమర్పించింది. ఇది ఇక్కడి ప్రగతిశీల శక్తుల చొరవతో ఏర్పడింది. దీన్ని టి.వెంకటేశ్వర్లు (టీవీలు), కె.యస్.ఆర్ ప్రసాద్ (ఇంజనీరింగ్ ఆధ్యాపకుడు) గార్లు నడిపేవారు. తమ సంస్థలో 200 మంది సభ్యులున్నట్టు, సెమినార్లు, క్విజ్లు, తల్లిదండ్రుల సమావేశాలు తాము జరుగుతున్నట్టు. సైన్స్ గ్రంథాలను ప్రచురిస్తున్నట్టు అది ఆ పత్రంలో పేర్కొంది. కృష్ణ కుమార్ రచించిన "సైన్స్ అండ్ సొసైటీని" శాస్త్ర విజ్ఞాన ప్రచార సభప్రచురించింది. అలాగే "కోనసీమ విజ్ఞాన పరిషత్" కూడా (డాక్టర్ సి. వి. సర్వేశ్వరరావు-అమలాపురం) ఆ రోజుల్లో గణనీయమైన కృషి చేసింది. 1965 తర్వాతి సైన్స్ రచయితల్లో నండూరి రామ్మోహన్రావు, కొడవటిగంటి రోహిణి ప్రసాద్, పీఎం భార్గవ, పొత్తూరు వెంకటేశ్వరరావు, సమరం, నాగసూరి వేణుగోపాల్ గార్లు ప్రసిద్ధులు. వీరిలో భార్గవ గారు ప్రజల పక్షాన నిలబడ్డ గొప్ప సైన్సు ఉద్యమకారుడు కూడా.
1985 KSSP నిర్వహించిన తిరువనంతపురం - ఢిల్లీ సైన్స్ జాతా హైదరాబాదు చేరినప్పుడు ప్రొఫెసర్ వినోద్ గౌర్ ఆతిధ్యమిచ్చారు. ఆయన "ఏపీ విజ్ఞాన పరిషత్కు" డైరెక్టర్గా ఉంటూ ఆ రోజుల్లో సైన్స్ ప్రచారం చేసేవారు. NGRIలో పనిచేసే డాక్టర్ వ్యామ్రేశ్వరుడు స్వయంగా సైన్స్ నాటకాలు ప్రదర్శించేవాడు. తమ సంస్థలోని 10-15 మందికి సైన్సు కళాకారులుగా శిక్షణ కూడా ఇప్పించారు. అదే కాలంలో పెరుగు శివారెడ్డి. శివరామకృష్ణ శాస్త్రి తదితరులు సైన్స్ రచయితల సంఘం పెట్టాలని ప్రయత్నించారు కానీ సాధ్యపడలేదు.
దీన్నంతా ఎందుకు చెప్పాల్సి వచ్చిందంటే నా తెలుగు నాట సైన్స్ ఉద్యమానికి గొప్ప వారసత్వం ఉంది. అది ఇక్కడి సాహితీ సాంస్కృతిక రాజకీయ ఉద్యమాల నుంచి పుట్టింది. వామపక్షాలు ఈ ప్రజాతంత్ర ఉద్యమానికి ముందుండేవి, డాక్టర్ ఎంపీ పరమేశ్వరన్ గారి ఆంధ్ర యూనివర్సిటీ, విజయవాడ పర్యటనల్ని కూడా ఈ నేపథ్యంలోనే చూడాలి.
ప్రారంభ దశ
1970 దశకానికి ముందే నెల్లూరులోని డాక్టర్ రామచంద్రారెడ్డి ప్రజా వైద్యశాల (పిపిసి) 700-800 మందికి వైద్య శిక్షణనిచ్చి గ్రామాలకు పంపింది. వీరిలో టీచర్లు గణనీయంగా ఉండేవారు. దీంతో పాటు దాదాపు 200 మంది డాక్టర్లకు కూడా పిపిసి శిక్షణ నిచ్చింది. ప్రజా వైద్యులుగా తీర్చిదిద్దింది. వీరు తమ తమ ప్రాంతాల్లో ప్రజా వైద్యశాలలను నిర్వహిస్తూ ఆరోగ్యం చుట్టూ సామాజిక కార్యక్రమాలు చేపట్టేవారు. అభ్యుదయ భావాల్ని ప్రచారంలో పెట్టేందుకు తమ వైద్యశాల కేంద్రంగా చిన్న చిన్న సంస్థలనూ సడుపుతుండేవారు. వీరందరూ విద్యార్థి జీవితంలో ఎస్ఎఫ్లో పని చేసిన వారు. చాలామంది ప్రముఖ ఎస్ఎఫ్ఐ నాయకులు కూడా.
అప్పటి సంస్థలు కొన్ని: డా. రామ చంద్రారెడ్డి ప్రజా వైద్యశాల, అభ్యుదయ వేదిక (నెల్లూరు), అభ్యుదయ వేదిక (రాజమండ్రి-డాక్టర్ బాబురావు) అభ్యుదయ వేదిక (ఖమ్మం-డాక్టర్ వై. రాధాకృష్ణమూర్తి) అభ్యుదయ వేదిక (కాకినాడ నాగేశ్వరరావు) ప్రజా చైతన్య వేదిక (కర్నూలు -డాక్టర్ వి. బ్రహ్మారెడ్డి) స్టడీ సర్కిల్ (ఒంగోలు- డాక్టర్ రంగారావు) ప్రజా చైతన్య వేదిక (గుంటూరు- వి.లక్ష్మణరెడ్డి, డాక్టర్ కళాధర్, చిన్నయసూరి), నూర్యాపేట సైన్స్ ఫోరమ్ (ఎ.రామయ్య), మిర్యాలగూడ కోదాడలలోని ప్రజావైద్యశాలలు: వీటన్నిటికీ నెల్లూరు ప్రజా వైద్యశాల స్ఫూర్తీ, సమస్వయ కేంద్రమూ, డాక్టర్ జెట్టి శేషారెడ్డి గారు ఈ సమన్వయకర్త పాత్రను పోషించేవారు. పిసిసి, శేషారెడ్డి గారు లేకుండా జనవిజ్ఞాన వేదిక గురించి మనం మాట్లాడుకోలేము.
వీరందరూ డాక్టర్లు కావడంతో వీరి సామాజిక ఉద్యమం ఆరోగ్యం చుట్టూ నడిచేది. ప్రజల్ని బాగా ఆకర్షించే ప్రచార కార్యక్రమాలు వీరు చేపట్టేవారు. వీరికి జనంలో మంచి డాక్టర్లుగా పేరుండేది. టానిక్కులు, విటమిన్ టాబ్లెట్లు, హార్లిక్స్, బూస్ట్ లాంటి ఆహార పానీయాల పేరుతో పెద్దపెద్ద కంపెనీలు జనాలను మోసగిస్తున్నాయని వీరంతా ఉధృతంగా ప్రచారం చేసేవారు. దీనికి మెడికల్ రిప్రజెంటేటివ్స్ అసోసియేషన్ (FMRAI) సహకారం ఉపయోగ పడింది. పైకి చిన్న చిన్న అంశాలుగా ఇవి కనిపించినా వాస్తవానికి ఏకంగా బడా కార్పొరేట్ సంస్థలపై ఎక్కుపెట్టిన బాణమిది! ఆరోగ్య వైద్య రంగాల్లో కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల ప్రజా వ్యతిరేక విధానాల్ని ఎండగట్టడమిది. దీన్ని రాష్ట్రంలో ప్రజా సైన్సు ఉద్యమానికి ప్రారంభదశ అనొచ్చు.
మందులు - ఆరోగ్యంపై 1986లో ఢిల్లీలో జరిగిన సదస్సుకు డాక్టర్ శేషారెడ్డి, సంజయ్ బారు హాజరయ్యారు. 1986-87 లో "మందుల కోసం మనుషులా? మనుషుల కోసం మందులా?" అంటూ 200 సభలు జరిపారు. నూతన మందుల విధానంపై 110 చార్టులు తయారు చేసి ప్రదర్శించారు. నెల్లూరు హైదరాబాదుల్లో జరిగిన రెండు పెద్ద సెమినార్ల గురించి కూడా ఇక్కడ చెప్పుకొని తీరాలి. వాటికి డాక్టర్ బ్రహ్మారెడ్డి నాయకత్వం వహించేవాడు.
ఇదే తరుణలో 1987లో "భారత జనవిజ్ఞాన జాతా" (BJVJ) సన్నాహక సమావేశం ఢిల్లీలో జరిగింది. దీనికి ప్రజా వైద్యులతో పాటు వి. లక్ష్మణరెడ్డి, సంజయ్ బార్లు కూడా హాజరయ్యారు. ఆంధ్రప్రదేశ్లో పైలట్ జాతా, మెయిన్ జాతాలుగా (రెండుగా) పెద్ద ఎత్తున దీన్ని నడపాలని నిర్ణయించారు. ఈ కళారూపాలకు గేయాలకు సృష్టికర్త డాక్టర్ ఎం.వి.ఎం. గిరి. అతని ప్రతిభా పాటవాలు ఈ జాతాతోనే ప్రపంచానికి తెలిసాయి. ఇక ప్రజానాట్యమండలి సర్వం తానై ఈ కళా రూపాల్ని రూపొందించింది. ప్రదర్శించింది, ప్రచారం చేసింది. శాస్త్ర కళాజాతా (BJVJS తెలుగు పేరు)
ఎంతో విజయవంతంగా జరిగిన రాష్ట్రాల్లో ఆంధ్రప్రదేశ్ ముందు నిలబడింది. దీనికి మొదటి కారణం కళారూపాలను మన రాష్ట్రానికి తగ్గట్టు మలుచుకోవటం. స్థానిక కళాకారులని ఉపయోగించు కోవటం. తర్వాత ఎక్కడికక్కడ ముందు మనం చెప్పుకున్న ప్రజా వైద్యశాలలు అన్ని ఏర్పాట్లు చేయటం. ఐక్య ఉపాధ్యాయ ఫెడరేషన్ (యుటిఎఫ్), ప్రజానాట్యమండలి దీన్ని సొంతం చేసుకోవడం. ఆ తర్వాత వివిధ ప్రజాసంఘాలు, పలువురు మధ్యతరగతి బుద్ధి జీవులు తోడు నిలబడ్డం. ఆల్ ఇండియా జాతాలతో పోలిస్తే ఆంధ్రప్రదేశ్ కళారూపాలు చాలా కరుగ్గాను, సృజనాత్మకంగానూ కూడా ఉండేవి. కళా రూపాలతో సైన్సును ప్రచారం చెయ్యడం ఆంధ్రప్రదేశ్కు కొత్త అనుభవం.
1987 డిసెంబర్లో దీనిపై సమీక్ష జరిగింది. ఈ సంబంధాలన్నిటినీ ఇముడ్చుకొని జనవిజ్ఞాన వేదిక 1988 ఫిబ్రవరి 28న విజయవాడలో ఆవిర్భవించింది. మొదటి అధ్యక్ష కార్యదర్శులుగా డాక్టర్ వినోద్ గౌర్, లక్ష్మణ్ రెడ్డి గార్లు ఎన్నికయ్యారు. వినోద్ గౌర్ గారి "ఆంధ్ర విజ్ఞాన పరిషత్తు" "విజయవాడ విజ్ఞాన వేదిక", గుంటూరు "ప్రజా చైతన్య వేదిక" జెవివికి అనుబంధంగా మాత్రమే ఉండిపోయాయి. విలీనం కాలేదు. రేపల్లె నుంచి "సైన్సువాణి" నడుపుతున్న సుబ్బారావు గారికి, సైన్స్ గ్రంధాల ముద్రణలో ముందున్న ఏపీ సైన్స్ అకాడమీకి కూడా శాస్త్ర ప్రచారంలో అప్పటికే ఎంతో అనుభవం వుండేది.
వేదిక గుంటూరులో (1990లో) ఏర్పాటు చేసింది. AIPSN రిజిస్ట్రేషన్కు సైతం జన విజ్ఞాన అంతకుముందే 1989లో కన్ననూర్లో జరిగిన ఆలిండియా కాంగ్రెస్కు జెవివి హాజరైంది. ఒక సైద్దాంతిక స్పష్టతతో తెలుగు నాట ప్రజా సైన్సు ఉద్యమ సంస్థగా జనవిజ్ఞాన వేదిక తన ప్రస్థానం ప్రారంభించింది.
ముందే మనం చెప్పుకున్నట్టు మొదట జనవిజ్ఞాన వేదికలో డాక్టర్లు, మెడికల్ రిప్రజెంటేటివ్లు ఒక పాయగా, ఉపాధ్యాయులు మరో పాయగా, కళాకారులు ఇంకొక పాయగా ఉండేవారు. క్రమంగా స్థానిక శాఖలు ఏర్పడ్డాయి. ఏ రాష్ట్రంలో పోల్చినా ఏపీ జెవివి నిర్మాణం తీసిపోనిది. ఆ రోజుల్లో యూటీఎఫ్ నాయకులు దాచూరి రామిరెడ్డి, మైనేని వెంకటరత్నం గార్లు ఇచ్చిన సూచనలు, మార్గదర్శకం కూడా జనవిజ్ఞాన వేదికకు ఎంతో విలువైనవి.
హైదరాబాద్ లోని CCMB, IRTC, NGRI, NINలాంటి ప్రతిష్టాత్మక కేంద్ర సైన్స్ పరిశోధనానంస్థలు, వీటిలోని వినోద్ గౌర్, పి.యం.భార్గవ బాలసుబ్రమణియన్, మెహతాబ్ బామ్జీ, వీణా శత్రుఘ్న, మోహన్ రావు లాంటి శాస్త్రవేత్తలు బహుశా దేశంలోనే జనవిజ్ఞాన వేదికకు తప్ప ఎవరికీ లభించలేదు, వరంగల్ ఆర్తోసి (ప్రస్తుతం NIT) కూడా జెవివికి అప్పటినుంచి నేటిదాకా గొప్పకార్య క్షేత్రం. విద్యార్థి ఉద్యమం నుంచి వామపక్ష ఉద్యమాల్లో వున్న డాక్టర్ రామచంద్రయ్య వీరిని సమన్వయం చేసే వారు. జనవిజ్ఞాన వేదిక ఒక పాపులర్ సైన్సు సంస్థగా మాత్రం రెండు మూడేళ్లలోనే గుర్తింపు తెచ్చుకోగలిగింది.
ఈ కాలపు చారిత్రక సందర్భాన్ని కూడా మనం గుర్తుంచుకోవాని అది ప్రపంచీకరణ ప్రారంభ కాలం అప్పటికే హేతువాద, నాస్తికవాద సంఘాలు పలుచబడిపోయాయి. వామపక్ష ఉద్యమం చురుగ్గాను, విస్తృతంగానూ ఉంది. ప్రైవేటీకరణ వేగనంత మవుతోంది. ప్రపంచ బ్యాంకు ప్రవేశించింది. దాని జోక్యం భారతదేశ అభివృద్ధి విధానాల్లో పెరగ సాగింది. మెల్లగానే అయినా మధ్యతరగతి విస్తరిస్తోంది. దాని ఆకాంక్షలు మొత్తం సమాజపు ఆకాంక్షలుగా ముందుకు వస్తున్నాయి. ప్రజల జ్ఞాన దాహం, కనీసావసరాలు బలంగా వ్యక్తమవుతున్నా ప్రభుత్వాలు వాటిని తీర్చగల స్థితిలో లేవు. ఈ అసంతృప్తి ప్రభుత్వ 'వ్యతిరేకతగా వ్యక్తం కావడం గతంలో ఎప్పటికన్నా ఎక్కువైంది.
ప్రారంభదశలో ఆరోగ్యం, మూఢనమ్మకాల వ్యతిరేక ప్రచారం, సైన్స్ బోధన, విద్యారంగా పరిరక్షణ, బాలోత్సవాలు లాంటివి జెవివికి ప్రధాన కార్యక్రమాలుగా ఉండేవి. 1988 జూలైలో నేచర్ సైన్స్ అండ్ సొసైటీ వర్క్షాప్ హైదరాబాద్లో జరిగింది ఇందులో 250 స్లైడ్లు ఉపన్యాసాలకు కావలసిన పత్రాలు, "Humanity at Cross Roads" పై పోస్టర్ల ఎగ్జిబిషన్స్ రూపొందించారు. సైన్స్ ప్రచారంలో ఇదొక 'ప్రధాన ఘట్టం. తొలి దశలో పేటెంట్ చట్టాలు, ఔషధ విధానాలు, డంకెల్ ప్రతిపాదనలు, విద్యావిధానాలు, బహుళ జాతి సంస్థలు, యుద్ధం శాంతి లాంటివి కూడా జనవిజ్ఞాన వేదికకు విమర్శనాత్మక ప్రచారాంశాలుగా ఉండేవి.
పిల్లల సైన్స్ పత్రిక కోసం 1993 మేలో నెల్లూరులో జరిగిన సన్నాహక సమావేశం చెకముకికి శ్రీకారం చుట్టింది. అప్పటి నుంచి 30ఏళ్ల పాటు క్రమం తప్పకుండా నడుస్తున్న పిల్లల ఏకైక సైన్సు పత్రిక చెకుముకి మాత్రమే.
ప్రధానంగా ఆరోగ్యంపై, మూఢనమ్మకాలపై చేన్నన్న ప్రచారం సైన్సు ఉద్యమాని జనబాహుళ్యంలోకి విస్తృతంగా తీసుకెళ్లింది."
రెండవ దశ
ఎర్నాకులం జిల్లా సాక్షరతా ఉద్యమాన్ని (EDTLP) 19896 KSSP దాని ఆహ్వానం మేరకు జెవివి ప్రతినిధులు కూడా కేరళలో పర్యటించి ప్రజా ఉద్యమంగా అక్షరాస్యతను ఎలా చేపట్టవచ్చో స్వయంగా పరిశీలించారు. గొప్ప ఉత్తేజాన్ని, ఆవేశాన్ని ఇది కల్గించింది. ఎర్నాకులం పెద్ద జిల్లా. అప్పటికే 76.8 అక్షరాస్యతా శాతం గల జిల్లా, ఇక్కడ ఒక సంవత్సరం పాటు జరిగిన సంపూర్ణ అక్షరాస్యతా ఉద్యమం దేశాన్నంతా ఆకర్షించింది. ఎర్నాకులం తర్వాత “అక్షర కేరళం" పేరుతో రాష్ట్రమంతా ఇదే ఉద్యమం సాగింది. కానీ దీన్ని జాతీయ సాక్షరతా మిషన్ సహకారంతో జిల్లాల్లోని పాలనా యంత్రాంగాలు చేపట్టాయి. KSSP తన యంత్రగాన్నంతా ఇందులో దింపింది.
ఈ అనుభవంతో 1990 ఏప్రిల్-మే నెలల్లో దేశవ్యాప్తంగా ఇదే ఉద్యమాన్ని విస్తరింప చేయడం కోసం, దానికొక ఉత్తేజాన్ని కలిగించేందుకు "అక్షర కళాయాత్రను" జాతీయ సాక్షరతా మిషన్ (ఎన్.ఎల్.ఎం) చేపట్టింది. ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమసంస్థలు కేరళ స్ఫూర్తితో అన్ని రాష్ట్రాల్లో దీన్ని విజయవంతం చేసాయి. దేశవ్యాప్తంగా 500 జిల్లాల్లో జరిగిన ఈ కళాయాత్రను విజయవంతం చేసేందుకు హైదరాబాదు త్యాగరాజ గాన సభలో సన్నాహక సమావేశం జరిగింది. దీనికి మర్రి చెన్నా రెడ్డి పాటు అక్కినేని నాగేశ్వరరావు, సీనియర్ ఐఏఎస్ అధికారి బిపిఆర్ విఠల్ హాజరయ్యారు. ఇలా ఏపీలో BGVSకు పునాది పడింది.
1991 నుంచి 1994 దాకా సాక్షరతా ఉద్యమమే జనవిజ్ఞాన వేదికకు ప్రధాన కార్యరంగమైంది. ఇదంతా BOVS పేరుతో జరిగినా దానికి వ్యవస్థాగత నిర్మాణం లేదు. జనవిజ్ఞాన వేదికే అంతా తానై నడిపించింది. చిత్తూరు, నెల్లూరు జిల్లాలు మినహా మొదట దీనికెవరూ ముందుకు రాలేదు. జిల్లా కలెక్టర్లు పూనుకొంటేనే నేషనల్ లిటరసీ మిషన్ దీన్ని మంజూరు చేసేది. దీనికోసం జిల్లా సాక్షరతా సమితిని స్వతంత్ర సంస్థగా ఏర్పాటు చేయాల్సి వచ్చేది. దీంతో అన్ని జిల్లాలని పురమాయించేందుకు బిజెవిఎస్ స్వయంగా రాష్ట్రవ్యాప్త కళాజాతాను 1991 అక్టోబరు-నవంబర్ మధ్య నిర్వహించింది. స్వయంగా ఏదు జిల్లాల్లో ఒక్కో మండలంలో సంపూర్ణ అక్షరాస్యతా ఉద్యమాన్ని చేపట్టింది. దేశంలో ఈ సాహసానికి పూనుకొంది ఒక్క ఆంధ్రప్రదేశ్ మాత్రమే.
దీంతో మిగిలిన జిల్లాలు ఒక్కొక్కటి సాక్షరతా ఉద్యమానికి సిద్ధపడ్డాయి. ప్రజా సైన్సు ఉద్యమం, ప్రజా సంఘాలు బలంగా ఉన్న జిల్లాల్లో ఒకమేరకైనా ఇది విజయవంతమైంది. నెల్లూరు దాని తర్వాత నల్గొండ, విజయనగరం, అనంతపురం, నిజామాబాదు, పశ్చిమగోదావరి జిల్లాలు పెద్ద ఉద్యమాన్ని చేపట్టగలిగాయి.
BGVS ఏర్పాటులో, నడవడంలో టి.గోపాలరావు, డాక్టర్ జయప్రకాశ్ నారాయణ, ప్రముఖ స్వాతంత్ర సమరయోధులు వావిలాల గోపాలకృష్ణయ్య గార్లు చాలా విలువైన పాత్ర పోషించారు. ఈ సందర్భంగా బి.పి.ఆర్. విఠల్ గారిని ప్రత్యేకంగా ప్రస్తావించాలి. అధికార యంత్రాంగాన్ని బిజివియసు దగ్గర చేయడంలో, విస్తృత వేదికగా దీన్ని మలచడంలో ఆయనది కీలకపాత్ర.
ఫలితంగ కొన్నిచోట్ల గ్రామస్థాయి వరకు కూడా జెవివి విస్తరించింది. పెద్ద ఉద్యమాల్లో పాల్గొనడం వల్ల కొత్త కార్యకర్తలు వేలమంది లభించారు. వీరిలో అన్ని రంగాలకు చెందిన వారున్నారు. అధికారులు, వివిధ సామాశక ఉద్యమ సంస్థలు, గుర్తింపు గల మేధావులు కూడా ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమానికి దగ్గరయ్యారు. పూర్తిస్థాయి కార్యకర్తలుగా అనేకమంది టీచర్లు (ఆన్ డ్యూటీతో) కావడం ఎంతో లాభించింది.
ఈ దశలో నెల్లూరు జిల్లాలో 1991 ఆగస్టులో పోస్ట్ లిటరసీ కార్యక్రమం మొదలైంది. దేశంలోనే ఈ దశలోకి ప్రవేశించిన జిల్లాల్లో అప్పటికి నెల్లూరు మొదటి రెండు స్థానాల్లో ఉంది. (కేరళలో ఎన్డీఎఫ్ స్థానే యుడిఎఫ్ రావడంతో అక్షర కేరళాన్ని నిర్దాక్షిణ్యంగా అటకెక్కించారు) నెల్లూరులో సారా వ్యతిరేకోద్యమం మొదలై జిల్లానే కాదు రాష్ట్రాన్నికూడా ఒక ఊపు ఊపింది.
సారా వ్యతిరేక ఉద్యమాన్ని జనవిజ్ఞాన వేదిక ప్రారంభించలేదు. దాన్ని నూతన అక్షరాస్యులయిన మహిళలు ప్రారంభించారు. వారికి పాఠాలు చెబుతున్న వాలంటీర్లు, వాళ్ళను పర్యవేక్షిస్తున్న సామాజిక కార్యకర్తలు (ముఖ్యంగా టీచర్లు) తోడు నిలబడ్డారు. ఇది ప్రభంజనంగా, ప్రభుత్వ వ్యతిరేక ఉద్యమంగా మారడంతో అప్పటిదాకా జిల్లాల్లో "సజావుగా" జరుగుతున్న అక్షరాస్యతా ఉద్యమాలన్నీ అతలాకుతలం అయ్యాయి. సైన్సు ఉద్యమ కార్యకర్తల్ని అధికార్లు దూరం పెట్ట సాగారు, పాలకుల నుంచి హెచ్చరికలు రావడంతో కలెక్టర్లు తూ తూ అనిపించి లెక్కలు మాత్రం చెప్పి సర్దుకోవడం ప్రారంభించారు.
జె.వి.వి కి కూడా ఇది ఒక పరీక్షా సమయం. ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం లాంటి శాస్త్రీయ భావజాల ప్రచారానికి పరిమితమైన మధ్యతరగతి బుద్ధిజీవుల వేదిక అట్టడుగు ప్రజలను సమీకరించి, నేరుగా ప్రభుత్వంతో తలపడడం దాని స్వభావానికి సరైనదేనా అనే చర్చకూడా తీవ్రంగా మొదలైంది. అలాగే సారాలాంటి వ్యసనం పై ఏ రూపంలో ఎంత దూరం పోరాడాల్సి ఉంటుంది అనేది కూడా, 1992 మే నుండి 1993 అక్టోబర్ వరకు జెవివిని ఈ ఉద్యమం అవహించింది. 1993 మార్చిలో నెల్లూరులోనూ, 1993 అక్టోబర్లో రాష్ట్రమంతా సారాను నిషేధించడంతో మహిళలకు గొప్ప విజయం లభించినట్లయింది. జెవివికి కూడా ఒక ప్రతిష్ట, ఒక ఊరట లభించాయి.
సాక్షరతా ఉద్యమం కొత్త అనుభవాలనిచ్చింది. కొత్త రంగాలను పరిచయం చేసింది. కొత్త సంబంధాల్ని అందుబాటులోకి తెచ్చింది. వయోజనులకు తగిన వాచకాలు రాయటం, నూతన బోధనా పద్ధతుల్ని ప్రవేశపెట్టడం, సులభ రీతిలో, కొద్దికాలంలో అక్షరాస్యుల్ని చేయడంలో మెళకువలు లాంటివి అఆల నుంచి నేర్చుకోవాల్సి వచ్చింది. దీనికోసం ఒక మంచి గ్రూపు ఏర్పడింది. దేశంలోనే NLM ఆమోదం పొందిన మొదటి నూతన అక్షరాస్యుల వాచకం నెల్లూరులోనే తయారయింది. దశల వారీగా స్థాయికి తగ్గట్టు పఠన సామాగ్రిని రూపొందించడం కూడా అప్పటికెవ్వరూ చెయ్యనిది.
ఇవన్నీ ఒక ఎత్తు గ్రామీణ పేద మహిళలు చైతన్యవంతులై సంఘటిత పడడం మరో ఎత్తు. ఇక వీరి జీవన నైపుణ్యాలు పెంచడం, గ్రామాల్లో దానికి తగ్గ వ్యవస్థలను నిర్మించడం ఒక కర్తవ్యంగా ముందుకొచ్చింది.
ప్రభుత్వం తెలివిగా తనకు వ్యతిరేకంగా ఉన్న మహిళలని పొదుపులక్ష్మిలోకి ఇముడ్చుకుంది. (నెల్లూరు జిల్లా బుచ్చిరెడ్డిపాలెంలో ఇది మొదలైంది) దీనికి ప్రత్యామ్నాయం జెవివి వద్ద లేక పోయింది. వీలున్నన్ని ఈ కొత్త సంబంధాల్ని జెవివి నిర్మాణంలోకి ఇముడ్చుకోవడం, కొత్త పరిస్థితులకు తగ్గ కార్యక్రమాలను రూపొందించుకోవడం, ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమ స్వభావం పలచబడకుండా స్వతంత్రంగా సైన్స్ ప్రచారాన్ని కొనసాగించడం జెవివి కర్తవ్యాలయ్యాయి.
ఇప్పటికే నూతన ఆర్ధిక విధానాలు దేశంలోకి జొరబడ్డాయి. వామపక్షాలకివి తీరికలేని పనిని పెట్టాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రపంచ బ్యాంకు విధానాలపై తీవ్ర చర్చను, వ్యతిరేక ఉద్యమాల్ని వీరే ముందుండి నడిపించారు. ఈ విధానాల్ని అమలు పరచడంలో మన రాష్ట్ర పాలకులే దేశంలో ముందుండడంతో అది కొత్త రాజకీయ వాతావరణాన్ని రాష్ట్రంలోకి తీసుకొచ్చింది. ఈ దశలో 1993 డిసెంబర్లో మూడు రోజులపాటు హైదరాబాదులో "నూతన ఆర్ధిక విధానాలు- వాటి ప్రభావం పర్యవసానాలు"పై జెవివి జరిపిన సదస్సు గొప్ప ఉత్తేజాన్నిచ్చింది. దేశంలోని ఆయా రంగాల ప్రముఖ మేధావులు దాదాపు పాతిక మంది ఇందులో పాల్గొన్నారు. దానికి డాక్టర్ జెట్టి శేషారెడ్డి గారి సహకారం మరువలేనిది. ఈ ఆలోచన కూడా ఆయనదే.
పాఠశాల విద్యారంగం కూడా 1993 తర్వాత ఒక ప్రధాన రంగంగా మారింది. సాక్షరతా ఉద్యమంలో దగ్గరైన వేలాదిమంది ఉపాధ్యాయుల్ని జెవివిలోకి ఇముడ్చుకోడానికిది ఎంతో ఉపయోగ పడింది. ఇందుకోసం రూపొందించిన విద్యాబోధనా తాత్విక కాంశాలపై పుస్తకాలు జెవివిని ఈ రంగంలో పాపులర్ చేయడంతో పాటు, ఆర్ధిక వనరులను కూడా సమకూర్చాయి.
ఇదే కాలంలో సోవియట్ రష్యా పతనమైంది. ఇది అందరినీ కలవరపరిచింది. నిరాశలోకి కూడా నెట్టింది. సహజంగానే మధ్యతరగతిని ఇది ఎక్కువ గంధరగోళ పరిచింది. ఈ ప్రభావం సైన్సు ఉద్యమంపై కూడా పడింది. ప్రభుత్వ విద్యా రంగం నానాటికీ నిర్వీర్యం కావడం, ప్రైవేట్ విద్య పుంజుకోవటం, ఆస్తిత్వ ధోరణులు ముందుకు రావటం, వినిమయ తత్వం, తిరోగామి సంస్కృతి, స్వచ్ఛంద సంస్థలు పుట్టుకు రావటం, రాజకీయాల్లో మిగతావాదంతో పాటు మతవాదం తలెత్తడం ఒకవైపు, ఊహతీతంగా సైన్స్ అభివృద్ధి చెంది సమాజ రూపురేఖల్ని మార్చేయడం మరోవైపు ఈ కాలంలోనే జరిగింది.
ఈ దశలో 2002 లో కొందరు నాయకులు జెవివికి దూరమయ్యారు. చెకుముకి పత్రికను నడపడం, ఎనిమిది తొమ్మిది లక్షల మందికి చెకుముకి టాలెంట్ టెస్ట్ ప్రతి సంవత్సరం నిర్వహించడం, జాతీయస్థాయిలో AIPSNలో కొనసాగటం, చేప మందుపై మూడేళ్ల పోరాటం లాంటివి ఆ కాలంలో చెప్పుకోదగ్గవి.
అలాగే అనంతపురం జిల్లాలో అంబలి కేంద్రాల నిర్వహణ కూడా. ఒక్క జెవివి మాత్రమే ఇలాంటి కార్యక్రమాలను చేపట్టగలదని అందరూ దీని చుట్టూ సమీకృతులయ్యారు. దాదాపు జిల్లాలోని మధ్యతరగతి బుద్ధి జీవులందరూ ఒక ఉద్యమం చుట్టూ చేరడం ఈ జిల్లాలోనే సాధ్యమైంది. అలాగే "నెల్లూరు పిల్లోళ్ల కథలు" కూడా పెద్ద ప్రయత్నం. సృజనోత్సవం, 2006లో నేషనల్ సైన్సు అవార్డు, దేశమును ప్రేమించుమన్నా క్యాలెండర్, ఆడపిల్ల దేశానికి గర్వకారణం, తిరుపతిలో ఐన్స్టీన్ విగ్రహ స్థాపన లాంటివి ఈ కాలంలో చేపట్టిన పెద్దపెద్ద కార్యక్రమాలు. పాపులర్ కార్యక్రమాలు.
రాష్ట్రం విడిపోవడంతో సైన్సు ఉద్యమం కూడా తప్పనిసరై వేరువేరుగా పనిచేయాల్సి వచ్చింది. అయినా చెకుముకి నిర్వహణ, సైన్స్ టీచర్ల శిక్షణ, ప్రచురణలు లాంటివి ఇప్పటికీ ఉమ్మడిగానే జరుగుతున్నాయి. ఈ ఐక్యత కొనసాగుతూనే ఉంది. ప్రస్తుతం ప్రభుత్వంతో కలిసి పనిచేయడం కూడా బాగా తగ్గిపోయింది. కేంద్రంలో బిజెపి అధికారంలోకి రావడంతో, ప్రాంతీయ పార్టీలకు నిరంకుశ ప్రభుత్వాల్ని నడపడం ఆనవాయితీగా మారడంతో, ప్రభుత్వ విద్యారంగం మరీ నిర్వీర్యమై పోవడంతో, సామాజిక మాధ్యమాలు తెర మీదకి రావడంతో జనవిజ్ఞాన వేదిక కూడా దీనికి తగ్గట్లుగా రూపాంతరం చెందడం తప్పనిసరి అవుతోంది. గ్రామ స్థాయి డాకా పనిచేయగల స్వభావాన్ని క్రమంగా పోగొట్టుకుంటోంది.. అస్తిత్వ ధోరణులు, వినిమయ సంస్కృతి, మత మితవాదాలు, తిరోగామీ భావజాలం ప్రజాస్వామ్య సంస్కృతికి అవరోధాలుగా మారిన ప్రస్తుత వాతావరణంలో ఒక వైపు ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమ ఆవశ్యకత గతం కన్నా ఎంతో పెరిగింది. మరోవైపు పనిచేయడం క్లిష్టంగా కూడా మారింది. అయినప్పటికి విస్తృత సంబంధాల్ని అలాగే కొనసాగించుకోగల్గడం, యువతరం జెవివి వైపుకు రావడం, సమాజంలో ఎక్కువ మందికి ఆమోదయోగ్య సంస్థగా ఇప్పటికీ గుర్తింపు ఉండటం రాష్ట్రంలో సైన్సు ఉద్యమానికి గల గొప్ప సానుకూలాంశాలు.
అనుభవాలు, సవాళ్లు
ఆంధ్రప్రదేశ్లో ప్రజాసైన్సు ఉద్యమం తన 35 ఏళ్ల ప్రస్థానంలో అనేక అనుభవాల్ని చవి చూసింది. వాటిలో తీపివీ, చేదువీ రెండూ వున్నాయి. కొన్ని సవాళ్లను ఎదుర్కొని, వాటిని సమర్థవంతంగా అధిగమించింది. కొన్నిటిని పరిష్కరించుకునే క్రమంలో ఉంది. ఒక సజీవ ప్రజా ఉద్యమ సంస్థకు ఇవన్నీ సహజం. అట్లనే వీటిని ఉదాసీనంగా కూడా వదిలెయ్యలేము.
1. జెవివికి ఎక్కడా నిలబడకపోవడం, సూటిదనం కన్పించకపోవడం, సైన్సుకు సమాజానికి మధ్య గల సంబంధం దృష్ట్యా సమాజంలోని ప్రతి దాన్నీ తన కార్య రంగాలుగా ఎంచుకోవడంపై అంతర్గతంగా ఇప్పటికీ చర్చ జరుగుతూనే వుంది. "సైన్సు, శాస్త్రీయ దృక్పథం కేంద్రంగా మన కృషి ఉండాలి. జనవిజ్ఞాన వేదిక అనగానే సైన్స్ గుర్తుకు రావాలి కదా" అనేది చాలా కాలం నుంచి జరుగుతున్న చర్చ. ఏ సంస్థకైనా ఒక నిర్దిష్ట ప్రత్యేక కార్యరంగం వుంటుంది. లక్ష్యం ఉంటుంది. దాన్ని విస్మరించడం వల్ల ఆ సంస్థ తన స్వభావాన్నే కోల్పోయే ప్రమాదం వుంది. దీని పట్ల అప్రమత్తత అవసరం.
2. క్రమంగా డాక్టర్లు, శాస్త్రవేత్తలు, మేధావులు రావడం తగ్గుతోంది. టీచర్లు వివిధ సామాజిక కార్యకర్తలు ఒక మేరకు వస్తున్నారు. ఒక దార్శనికతతో, అధ్యయనంతో, సృజనాత్మకంగా నూతన ఆలోచనలను అందించగలిగిన వారు తగ్గిపోవడంతో జెవివి తోచిన కార్యక్రమాల్లోకి దిగిపోతున్నది. ప్రపంచీకరణ, నూతన ఆర్థిక విధానాలు మన ఉన్నత మధ్యతరగతినే కాదు, మధ్యతరగతిని కూడా తీవ్రంగా ప్రభావితం చేస్తున్నాయి. తమను దాటి ప్రపంచాన్ని తేరిపార చూడ నిరాకరించేట్టు చేస్తున్నాయి. కానీ దీన్ని వీలున్నంత మేర అధిగమించేందుకు ప్రణాళిక సైన్సు ఉద్యమం వద్ద ఉండాలి.
3. సైన్స్ పై దాడి కేవలం మతతత్వ ఛాందస వాదుల నుంచి, సంప్రదాయ వాదుల నుంచి మాత్రమే జరగడం లేదు. అలా ఉంటే దాన్ని నేరుగానే ఎదుర్కోవచ్చు. అస్తిత్వ వాదుల నుంచి, దారి తప్పిన మేధావుల నుంచి కూడా ఈ దాడిజరుగుతోంది. ఉదాహరణకు "చేపమందు" శాస్త్రీయతపై సైన్సు ఉద్యమం ప్రశ్నలు లేవనెత్తి, ఒక సర్వే, సమీకరణ చేసినప్పుడు “వెనకబడిన కులాల వైద్యంపైనే ఎందుకు దాడి చేస్తున్నారు" అదే వాదాన్ని ముందుకు తెచ్చారు. ఇందులో ఏ పదార్థాలు V ఉన్నాయో చెప్పమని నిలదీసినప్పుడు పారిశ్రామిక వర్గాల కొమ్ము కాస్తున్నారని ఎదురు దాడికి దిగారు. పూర్వీకుల తపస్సుతో, అన్వేషణతో సాధించుకున్న విజ్ఞానాన్ని లోకానికి అంతటికి వెల్లడించాల్సిన అవసరం ఏముందని వాదించి "ప్రజల కోసం సైన్సు" అన్న మూల సూత్రంతోనే విభేదించారు. అడ్డదుడ్డపు దాదులకు కూడా దిగారు. రామన్ పిళ్ళై ఆకురసంతో నీళ్ళను పెట్రోలుగా మారుస్తానంటూ ప్రదర్శనలిస్తున్నప్పుడు "ఆ రసం ఏమిటో చెప్పమని, తయారైన పెట్రోలు పరీక్షకు పంపా" లని సైన్సు ఉద్యమం డిమాండ్ చేసింది. కానీ ఆ రోజుల్లో దాన్ని విచిత్రంగా అమాయక ప్రజానీకమే కాదు మధ్యతరగతీ, రాజకీయ వర్గాల వారు కూడా గొప్ప అన్వేషణ కింద నమ్మాడు. దాంతో ఆగలేదు. ఒక ప్రముఖ మేధావి, సీనియర్ జర్నలిస్టు ఒక దినపత్రిక సంపాదకీయంలో ఈ పెట్రోలు తయారీని సమర్థించాడు .ప్రతి సైన్స్ అన్వేషణా చరిత్రలో ఇలాంటి ప్రశ్నలకు కుతర్కాలకు గురైందని, రామన్ పిళ్ళై వంటి సామాన్యుడి ఆవిష్కరణలను జనవిజ్ఞాన వేదిక లాంటి సైన్స్ పేరు చెప్పుకుని పని చేసే సంస్థలు అర్ధం చేసుకోవడం కష్టమని రాశాడు. సైన్స్ చరిత్రలోకి వెళ్లి ఇవన్నీ గతంలోనూ సైన్స్ ఎదుర్కొన్న కష్టాలే నంటూ దీన్ని సమర్థించ ప్రయత్నం చేశాడు. ఆయనకు మద్దతుగా అందరం నిలబడాలని పిలుపునిచ్చాడు.
అశాస్త్రీయ అంశాలపై మానవ సమాజంలో ఎన్ని రకాల భ్రమలు ఉన్నాయో, వాటికి ఎన్ని కోణాలనుంచి సమర్దనలు వుంటాయో. ప్రజా సైన్స్ ఉద్యమం దీనిని ఎంత జాగ్రత్తగా అర్థం చేసుకోవాలో, ఎలాంటి మెలకువలు పాటించాలో ఈ సందర్భాల్లో తెలిసి వచ్చింది.
4. ఇక సాక్షరతా ఉద్యమం కూడా సైన్సు ఉద్యమంలో కొన్ని చర్చలకు తెర లేపింది. ఇలాంటి సర్కారు వారి కార్యక్రమాల్లోఎంత దూరం, ఏ జాగ్రత్తలతో పని చేయాలనే సిద్ధాంత చర్చ జాతీయ స్థాయిలో కూడా జరిగింది. ప్రజలు అక్షరాస్యులు కావడం ప్రభుత్వాలకు ఎంత ఇష్టం లేకపోయినా అది వాటి అవసరం. దానికే గాదు ప్రజాస్వామ్యానికి కూడా అంతే అవసరం. కానీ ప్రభుత్వ స్వభావం పట్ల స్పష్టత వుండాలి. దానితో కలిసి పనిచేసేప్పుడు సొంత స్వభావాన్ని కోల్పోకుండా చూసుకోవాలి. ఇలా ఒక నిర్ణయానికి రావడం జరిగింది. ఇలాంటి కొత్త పరిస్థితులు తలెత్తినప్పుడు ఈ చర్చలు జరగడం సహజమే. కానీ ఒక వర్గం సైన్స్ నే అంటిపెట్టుకొని సాక్షరతా ఉద్యమానికి దూరంగా వుండిపోయింది. శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాల్లో పనిచేస్తున్న వారు వీరిలో ముఖ్యులు. రాష్ట్రంలో జెవివి ఈ సందర్భంగా తన ప్రధాన కార్య రంగాన్ని వదలకుండా ఎన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకున్నప్పటికీ ఒకటి రెండు సంవత్సరాలు సైన్సు ఉద్యమానికి వయోజనవిద్యే ప్రధానమై పోయింది.
5. సారా వ్యతిరేక ఉద్యమంతో ఈ చర్చ మరింత విస్తృతమైంది. అసలు జరిగిందేమంటే జెవివితో సంబంధం లేకుండానే మహిళలు సారా ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. దీనికి వయోజన వాచకాలు కొంత స్ఫూర్తినిచ్చిన మాట వాస్తవం. కానీ వాటిని ఉద్యమం కోసం పనిగట్టుకుని ఏమీ రాయలేదు. దాదాపు 150 గ్రామాలలో సారాషాపులను మహిళలు మూసివేసిన తర్వాతనే జిల్లా నాయకత్వం ఒక నిర్ణయం తీసుకొని తప్పనిసరై అందులోకి దిగింది. కానీ గ్రామాల్లో వాలంటీర్లు, టీచర్లు, కార్యకర్తలు అప్పటికే ఉద్యమంలోకి వెళ్లిపోయారు. జెవివి ఒక కాటలిస్టుగా వీలున్నంత మందిని సమీకరించి జాగ్రత్తగా వ్యవహరించాలనుకొంది. కానీ కొద్ది రోజుల్లోనే ఒకవైపు సారా కాంట్రాక్టర్లు, మరొకవైపు పోలీసులు దాడులకు దిగడంతో సహజంగానే అది మిలిటెంటు రూపం తీసుకుంది. దీంతో ప్రభుత్వం వయోజన విద్య నుంచి సైన్సు ఉద్యమ కార్యకర్తలను దూరం పెట్టింది. వాచకాలపై కన్నెర్ర చేసింది. ఆన్ డ్యూటీలు రద్దయ్యాయి. ఈ ప్రభావం ఇతర జిల్లాల పై కూడా పడింది. కలెక్టర్లకు హెచ్చరికలు వెళ్లాయి. ఫలితంగా మొత్తం సాక్షరతా ఉద్యమమే నామ మాత్ర కార్యక్రమంగా మారిపోయింది. ప్రభుత్వంతో జెవివికి గల లింకు తెగిపోయింది. ప్రభుత్వం సారాను నిషేధించడంతో కెవివి విజయవంతంగా బయటపడింది. కాదని నిర్ధాక్షిణ్యంగా అణిచివేసి ఉంటే సైన్సు ఉద్యమం కూడా దేశంలో ఎక్కడా లేనట్టు తీవ్ర ఒత్తిడికి లోనయ్యేది. నిజానికి ముందే మనం చెప్పుకున్నట్టు ఇందులో జెవివిది కాటలిస్టు పాత్ర మాత్రమే. ఇదే సందర్భంలో ఇదే సమస్తంగా, దీంతో సమాజాన్నీ, రాజకీయాల్నీ మార్చి వేయవచ్చునన్నట్టుగా కూడా ఒక ధోరణి పాటమరిచింది.
6. సాక్షరతా ఉద్యమంలో, సారావ్యతిరేక ఉద్యమంలో ఉవ్వెత్తున ముందుకు వచ్చిన మహిళలని ఆ తర్వాత ఏం చేయాలి అనే ప్రశ్న వచ్చింది. మహిళలనే కాదు వాలంటీర్లను కూడా ఏం చేయాలనేది సమస్య. టీచర్ల సంగతి వేరు. వారు జెవివిలో సులభంగానే ఇమడగలిగారు. మహిళలను సంఘటితం చేసుకోవడం సాధ్యం కాలేదు. అసలు ఏం చేయాలో కూడా అర్ధం కాలేదు. ఇంత విస్తృతంగా మారుమూల గ్రామాల్లో ఉన్న వారిని మహిళా సంఘాలు కూడా తమ సంస్థల్లోకి ఇముడ్చుకోలేకపోయాయి. వీరంతా ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా చార్జ్ అయి వున్నారు. దీన్ని గుర్తించిన నెల్లూరు జిల్లా కలెక్టర్ వీరందరినీ పొదుపు గ్రూపుల్లోకి సంఘటితం చేసే ఆలోచన చేశారు. ఒక రకంగా చూస్తే ఇది ప్రభుత్వ వ్యతిరేకులుగా ఉన్న మహిళలని ప్రభుత్వ ఒడిలోకి తీసుకెళ్లడమే. ఇప్పుడు ఏం చేయాలి అనే ప్రశ్న పచ్చింది. ఇది పూర్తి ప్రభుత్వ కార్యక్రమమని దూరంగా వుండిపోవడంతో ఈ మహిళలకు జెవివికి గల లింకు దాదాపు తెగిపోయింది. వీరిని మరో మెట్టు ఎక్కించడం సాధ్యం కాలేదు.
7. మూఢనమ్మకాలపై పోరాటంలో జెవివి దేశంలోనే ముందుంది. మ్యాజిక్ షోలు, దయ్యాల లాంటి వాటి గుట్టు విప్పడాలు, చేప మందుపై పోరాటం, విజయవాడలో దొంగ బాబా బండారం ' బయట పెట్టడం, వినాయకుడు పాలు తాగడం లాంటివి ఎదురైనప్పుడు వెంటనే దానిలోని మర్మాన్ని బట్టబయలు చేయడం లాంటివి జెవివి కార్యక్రమాల్లో ముందుండేవి. జెవివి అనగానే గుర్తుకొచ్చేవి కూడా ఇవే. సహజంగానే ఒక హద్దు దాటి మతం మీదా, వ్యక్తిగత విశ్వాసాల మీద దాడులుగా కూడా ఇవి మారేవి. నాస్తిక వాద సంస్థగా జెవివి మారుతోందా అనేదొక చర్చనీయాంశంగా ఉండేది. ఈ కార్యక్రమాలలో కొంత ఆవేశం, కొంత సాహసం ఉంటాయి. వీటికి గుర్తింపు కూడా ఎక్కువే.
కానీ KSSP, TNSF, PBVM లాంటి ప్రజాసైన్స్ సంస్థలకు దీనిపై ఖచ్చితమైన భిన్నాభిప్రాయాలు వుండేవి. ఇలాంటి కార్యక్రమాలు జోలికి వారిప్పటికీ వెళ్లలేదు. జనం విజ్ఞానవంతులవుతూ, భౌతిక పరిస్థితుల్లో మార్పులు వచ్చేకొద్దీ మూఢనమ్మకాలు మెల్లగా పలుచబడి పోతాయని వాటితో నేరుగా పోరాడ్డం నీదతో పోరాడ్డమేనని నమ్మేవి. సాధారణ ప్రజల సున్నిత భావాలను గాయపరచకుండా, ఒంటరి వాళ్ళై పోకుండా జాగ్రత్తలు పాటించడంతోపాటు నమ్మకాలు విశ్వాసాలపై ఒక సైద్ధాంతిక స్పష్టత కూడా జెవివికి ఇంకా అవసరం.
8. మరొక నిర్మాణపరమైన అంశం నిలకడ లేకపోవడం. దీర్ఘకాలం కొన్ని అంశాలపై, కొన్ని ఏరియాల్లో కృషి చేయడం ద్వారా విలువైన అనుభవాల నేర్చుకోవడం, స్పష్టమైన ఫలితాలు సాధించడం, గుర్తింపు తెచ్చుకోవడం అవసరం. దీనికోసం కొన్ని వ్యవస్థలను నిర్మించుకోవాలి. ఎప్పటికీ తోచింది అప్పుడు చెయ్యడం, ఏది ముందుకు వస్తే దాన్ని చేయడం, కన్సాలిడేషన్ లేకుండా చేసుకుంటూ పోవడం, తనకంటూ ఏ రకమైన వ్యవస్థలు లేకుండా మిగిలిపోవడం జెవివి బలహీనతలు. లక్షల మందికి చెకుముకి టెస్టులు నిర్వహిస్తున్నప్పటికీ ఇది వ్యవస్థాగత రూపం తీసుకోలేదు. ప్రచురణల విభాగం కూడా అంతే. సోషల్ మీడియాని వాడుకోవడం కూడా అంతంత మాత్రమే. విలువైన అధ్యయనాలు చేసి ఒక సాధికార సంస్థగా గుర్తింపు పొందలేకపోవడంతో నిపుణులు, మేధావులు దగ్గరకు రాలేకపోతున్నారు.
9. రచయితల్ని ఆకర్షించలేకపోవడం మరో బలహీనత. సైన్సు ఉద్యమ కార్యకర్తలే, నాయకులే ఈ పని చేయడం వల్ల ప్రచురణలో పెద్ద నాణ్యత ఉండడం లేదు. సంస్థగా గొప్ప గుర్తింపు ఉండి కూడా రచయితలతో అనువాదకులతో సంబంధం లేకపోవడం పెద్ద బలహీనతగా ఉంది.
చివరగా, ముఖ్యంగా ప్రస్తుత ప్రపంచీకరణ యుగం ఉన్నత, మధ్యతరగతి వర్గాల్ని తీవ్రంగా ప్రభావితం చేస్తోంది. ప్రజా ఉద్యమాలపై వీరు విశ్వాసాన్ని కోల్పోతున్నారు. స్వచ్ఛంద సంస్థల వైపు ఒరిగిపోతున్నారు. ఒక తిరోగామి సంస్కృతి రాజ్యమేలుతున్న కాలమిది. దీంతో ఒక సురక్షిత జోన్లోకి వీరు జారిపోతున్నారు. పాలకవర్గాలతో కో ఆప్షను సిద్ధమవుతున్నారు. స్వచ్ఛంద సంస్థల వైపు. చూస్తున్నారు. ఒక చట్రంలో ఇమడ్డానికి, ఒక విస్పష్ట ప్రాపంచిక దృక్పథానికి కట్టుబడ్డానికి, ఘర్షణ పడ్డానికి సిద్ధ పడ్డం లేదు. ఈ ధోరణి పెద్ద పెద్ద మేధావుల్లో సైతం వ్యక్తమవుతోంది. నిరంతర అధ్యయనం, సైద్ధాంతిక అవగాహన, మేధోకృషి, అట్టడుగు జనంలో పని చెయ్యడం వల్ల మాత్రమే వీటిని అధిగమించగలరు. ఇదొక నిరంతర ప్రక్రియ, జాగరూకతతో కూడిన ప్రక్రియ. ప్రజా సైన్స్ ఉద్యమం ఒంటరిది కాకూడదు. ప్రజా సంస్కృతిని, ప్రగతి శీల భావజాలాన్ని, హేతుతత్వాన్ని ఇష్ట పడే వారిసందరిని కలుపు కోగలగాలి. ఒక విస్తృత వేదికగా వ్యవహరించగలగాలి. ఇదే సందర్భంలో దాని తాత్వికతను అది గట్టిగా నిలుపుకోవాలి. ప్రభుత్వాలే పనిగట్టుకుని సైన్సు వ్యతిరేకతను పెంచి పోషిస్తున్న సమయంలో, ప్రతి దాన్నీ సున్నితంగా మార్చి రెచ్చగొడుతున్న సందర్భంలో సైన్సు ఉద్యమం ఏకాకి కాకూడదు. అలాగే దాని భాషలో, కార్యక్రమాల్లో, పనితీరులో కూడా వీలైనంత అంగీకార యోగ్యత వుండేలా మెలకువ పాటించాలి.
ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం ప్రత్యేకత
ప్రజా సైన్సు ఉద్యమ ప్రచారాలు ఒక శాస్త్రీయ దృక్పథాన్ని కలిగిస్తాయి. సహజంగానే ఇవి మితవాద వ్యతిరేకతనూ, చాందసవాద వ్యతిరేకతను కలిగి ఉంటాయి. ప్రజాస్వామిక లౌకిక భావాల్ని వీలున్నంత మందిలో కలిగించడం ఒక గొప్ప విలువ, గొప్ప అవసరం కూడా. ఇలా ప్రజల అవగాహనను పెంచడం ద్వారా వారి స్థాయిని పెంచడం, వారిని భాగస్వామ్యుల్ని చేయడం, ప్రశ్నించేలా చేయడం అభ్యుదయ శక్తులకే కాదు ప్రజాస్వామ్యానికి కూడా ఎంతో అవసరం.
స్వావలంబనను ముందుకు తేవడం సామ్రాజ్యవాద శక్తులను ఎదుర్కొనడమే. ఎల్ పి జి విధానాలను వ్యతిరేకించడంతోపాటు సైన్సు ఉద్యమం ప్రత్యామ్నాయాలని కూడా చూపగలిగింది. ఈ కృషి చాలా విలువైంది. స్థానిక ప్రణాళికలు, పేదలకు సాంకేతిక పరిజ్ఞానం అందించడం, పేదలను కదిలించడం, అట్టడుగు మహిళల్ని కదిలించడం, గ్రామీణ వాలెంటీర్లను సమీకరించడం కూడా ఎంతో ప్రయోజనకరమైనవి
అలాగే సైన్సు ఉద్యమం నిర్మించిన ప్లాట్ ఫారాలలో "సమత" (మహిళా వేదిక) ఎంతో కీలకమైంది.
శాస్త్ర కళా జాతా, సాక్షరతా ఉద్యమం లాంటి వాటి పట్ల ఎందుకు ప్రజలు ఊహించనంతగా స్పందించారు? ప్రజల జ్ఞాన దాహం వల్లా, దాన్ని తీర్చడంలో పాలక వర్గాల వైఫల్యం వల్లా ఇలా జరిగింది. నిజానికి నిరక్షరాస్యత పాలకులకూ ప్రమాదకరం. అసలు అందరికీ చదువన్నది ఒక పెట్టుబడిదారీ ప్రజాస్వామ్యపు అవసరం. కానీ మన లాంటి ఫ్యూడల్ వాసనల్ని వదిలించుకోలేని పాలకులు అందరికీ న్యాయమైన విద్య నేర్పరు. అదే సందర్భంలో నేర్పకుండా తప్పించుకోనూలేరు. దీంతో పాలకవర్గానికి స్వచ్ఛంద సంస్థలు అవసరమవుతాయి. ఒకానొక సందర్భంలో ఈ జ్ఞానం ప్రమాదకరం అనిపించినప్పుడు నిర్ధాక్షణ్యంగా ఇలాంటి కార్యక్రమాల్ని అటకెక్కిస్తారు. కేరళలో యు.డి.యఫ్ అధికారంలోకి రాగానే ఇలాగే జరిగింది. సారా వ్యతిరేక ఉద్యమం తర్వాత మన రాష్ట్రంలోనూ ఇలాగే అయింది. పాలకవర్గాల స్వభావాన్ని అంచనా వేయడంలో పొరపడి భ్రమల్లో కూరుకు పోరాదు. స్వచ్ఛంద సంస్థలతో, యువకులతో చదువు నేర్పడం ప్రభుత్వానికి లాభదాయకంగానే వుంటుంది. బలమైన వ్యవస్థలు, ఉపాధ్యాయులు లేకుండా అరకొర ఖర్చుతో పని పూర్తి చేయవచ్చు. అయితే ప్రజా సైన్సు ఉద్యమం లాంటివి ఎందుకు ఇంత తెలిసీ ఇందులోకి ప్రవేశించాలి? ఎందుకంటే నిరాక్షరాస్యత సైన్సూ నష్టం. అట్టడుగు ప్రజానీకంలోకి ఏ రూపంలో నైనా వెళ్ళగలగడం ప్రయోజనకరమే.
ఏ మేరకు ఆలోచనల్ని మార్చినా మేలే. ఈ స్పృహ, స్పష్టత, ప్రజల పట్ల గాఢమైన బాధ్యత వుండడమే సైన్సు ఉద్యమ ప్రత్యేకత. లేకుంటే అదీ ఇతర స్వచ్ఛంద సంస్థల కోవలోకి చేరిపోయేది.
ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం సాంప్రదాయక విమర్శకు పరిమితం కాదు. ఇది నిర్మాణాత్మక, పరిశోధనాత్మక, మేధోకృషిని కూడా చేస్తుంది. అదే దాని ప్రత్యేకత.
దేశవ్యాప్తంగా చూస్తే పలు స్వభావాలు గల సంస్థలు సైన్సు ఉద్యమంలో భాగంగా పని చేస్తున్నాయి. వాటిల్లో గాంధీ వాదుల నుంచి రాడికల్స్ దాకా ఏ పార్టీ రాజకీయాలతో నిమిత్తం లేని "" వారితో సహా పని చేస్తున్నారు. అందరినీ కలుపుకొని పోవాలి. ఒక స్పష్టమైన లక్ష్యం కార్యాచరణ ఉండాలి. విస్తృత వేదికగా ఉంటూనే ప్రజల్ని చైతన్యవంతులని చేస్తూ ప్రజాస్వామ్య భావజాలం విస్తృతపరచడం అనే లక్ష్యంతో ఈ పని చేయాలి. సైన్స్ వీటి కార్యక్రమాలకు కేంద్రంగా ఉండాలి. ఈ అవగాహన, అనుభవం కూడా ప్రజా సైన్సు ఉద్యమానికి పుష్కలంగా వుంది. అంటే Science based Social Activism అన్నమాట. ఈ స్పష్టత కూడా ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమానికి వుంది. అయినా ఇది నిరంతరం ఉండాల్సిన మెలకువ. ఇన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకోబట్టే వివిధ రాష్ట్రాల్లో, వివిధ రూపాల్లో పని చేస్తున్న సైన్స్ సంస్థలన్నీ ఒక తాటి మీదికి రాగలిగాయి. దేశంలో కొద్దికాలంలోనే గొప్ప సంస్థగా మారగల్గింది.
ప్రభుత్వంతో కలిసి పని చేస్తూ ప్రభుత్వాన్ని విమర్శించడం సాధ్యమా? సాధ్యమనీ, ఆ లక్షణాన్ని ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ వదులుకోరాదని కూడా సైన్సు ఉద్యమం నమ్మింది, అచరించింది.
వివిధ సంస్థల్లో పనిచేస్తున్నవారు, పెద్దగా ఇతర బాధ్యతలు లేనివారు, ఉద్యోగులు, వివిధ రంగాల్లోని వలవురు బుద్ధి జీవులు సైన్సు ఉద్యమం పట్ల ఆకర్షితులయ్యారు. వారు కూడా జనంలో ఎంతో గొప్పగా ఇమిడిపోయారు.
సోవియట్ రష్యా పతనం అయ్యాక, నూతన ఆర్థిక విధానాలు తోసుకొచ్చాక సమాజంలో ముఖ్యంగా మధ్యతరగతి వర్గంలో చాలా మార్పులు వచ్చాయి. తిరోగామి ధోరణులు సమాజంలో ఎక్కువయ్యాయి. బహుళజాతి సంస్థలు మనలాంటి దేశాల్లోకి జొరబడ్డాయి. కొత్త కొత్త స్వచ్ఛంద సంస్థలను ప్రారంభించాయి. ఇవి కొత్త కొత్త "అధ్యయనాలు" చేయడం మొదలు పెట్టాయి. సమాజ గతి గురించి కొత్త పాఠాలు చెప్పసాగాయి. మంచి అలవెన్సులు కూడా ఇస్తున్నాయి. రాజకీయాలు లేకుండా రాజకీయాలకు దూరంగా పనిచేయడాన్ని ముందు తెస్తున్నాయి. సైన్సు ఉద్యమం దీనిపట్ల మరింత అప్రమత్తంగా వుండాల్సి పస్తోంది.
ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం - ప్రస్తుతం
గతం కంటే ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమ ఆవశ్యకత ఇప్పుడు ఎక్కువైంది. విస్తృత ప్రజానీకంలో శాస్త్రీయభావజాలం విస్తరించడం, వారు ప్రజాస్వామిక ప్రక్రియలో భాగస్వాములు కావడం, ప్రశ్నించడం ఇప్పుడు మరీ అవసరమైనవి. క్రమక్రమంగా దేశంలో ప్రజాస్వామ్యం కుంచించుకపోతోంది. దేశంలోనే కాదు ప్రపంచమంతా కనిపిస్తున్న ధోరణి ఇది. దీన్ని అరికట్టాలంటే రాజకీయ ప్రజాస్వామ్యంతో పాటు పౌరసమాజంలో ప్రజా స్వామిక విలువలను (నాన్ స్టేట్ డెమోక్రసీని) మనం పటిష్టం చేసుకోవల్సి వుంటుంది. ట్రేడ్ యూనియన్లు, మీడియాలతో పాటు సమాజంలో ప్రజాస్వామిక సంస్కృతి, సహనం ఇప్పుడు బలపడాల్సి వుంది. ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం ఇందుకోసం చేయవలసింది ఎంతైనా వుంది.
ప్రజాసైన్సు ఉద్యమం ఒక కర్తవ్యాన్ని దీర్ఘ దృష్టితో దీర్ఘ కాలపు కార్యాచరణను దీనికోసం చేపట్టాల్సి ఉంది. దీనికి తగ్గ శక్తి సామర్థ్యాలను, నైపుణ్యాల్ని సంపాదించుకోవాల్సి ఉంది. వ్యవస్థల్ని నిర్మించుకోవలసి ఉంది. స్నేహితులను సమకూర్చు కోవలసి ఉంది. పాఠశాల విద్యార్థుల దగ్గర నుంచి, ఉన్నత మధ్యతరగతి వర్గాల దాకా చొచ్చుకొని పోవలసి ఉంది. ఒక ఛాంపియన్ గా ముందుకు రావాల్సి ఉంది.
ఒప్పించగల్గడం ముఖ్యం
ఛాందసవాదులు, మతతత్వశక్తులు సామాజిక మాధ్యమాలు వేదికగా పచ్చి అబద్దాలు వండి వారుస్తున్నారు. అబద్ధాలు చెబుతూ పోతే ఒక శక్తిగా అని మారతాయని వారి నమ్మకం. సంప్రదాయాలు, మత భావనలు, సాంస్కృతికాంశాలతో కూడిన, సున్నితమైన విషయాలతో విశ్వాసాలతో కూడుకున్న వాటిని వారు బాణాలుగా ఎక్కుపెడుతున్నారు. పైన చెప్పుకున్న వాతావరణంలో వున్న మధ్యతరగతి ఈ వలలో పడుతోంది. సంస్కృతీకరణ పెద్దఎత్తున జరుగుతున్న కాలం కూడా ఇది. ఫలితంగా దిగువ మధ్యతరగతి, పేద సామాజిక వర్గాల వారు కూడా వీటిపట్ల ఆకర్షితులవుతున్నారు. ఆధునిక దృక్పథానికి వ్యతిరేకులుగా మారుతున్నారు.
ఈ సందర్భంలో ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం వీటన్నిటికీ జవాబులు చెప్పుకునే పనిలో పడిపోకూడదు. వెంటనే స్పందించి తీరాలని వారి అజెండాలోకి పడిపోకూడదు. కరుకుగా ఉండడం ఎంత అవసరమో మెలకువగా ఉండటం కూడా అంతే అవసరం .మనం వాస్తవం ఏదో చెప్పాలి. న్యాయం ఏదో చెప్పాలి. కానీ సాధికారికంగానూ, సృజనాత్మకం గానూ చెప్పాలి. వీలైనంతమందిని ఒప్పించ గలిగేలా చెప్పాలి. ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం భాషా, చెప్పే విధానం వేరుగా ఉండాలి.
భౌతిక వాదానిదే విజయం
ఛాందసవాదులు ఎంత మొత్తుకున్నా సైన్స్ను కాదని ప్రస్తుతం ఎవ్వరూ జీవించలేరు. భౌతిక అవసరాలే అన్నిటికన్నా గొప్పవి. వాటిని వదులుకోవడానికీ, వ్యతిరేకించడానికీ జనం సిద్ధపడరు. ఇది మతతత్వ వాదులకు కూడా తెలియనిది కాదు. కానీ స్వభావరీత్యా వారు తిరోగామివాదులు. వారిది కరుడుకట్టిన మూఢత్వం. ఇదేమీ కొత్తది కూడా కాదు. చరిత్ర నిండా వున్నదే.
ఇప్పుడు ఏ అభివృద్ధి చెందిన దేశంలో చూచినా 30 శాతానికి తగ్గకుండా ఏ మతానికీ చెందని ప్రజానీకం ఉన్నారు. మరో 100 ఏళ్లకిది మెజారిటీగా కూడా మారుతుంది. ఆయా దేశాల్లోనే పెరిగిన శాస్త్ర విజ్ఞానం, తీరిన ఈతిబాధలు, పెరిగిన ఆరోగ్యం, ఆయుర్దాయం లాంటివి ప్రజల్ని మతానికి దూరం చేశాయి. దీనిని మనం గుర్తుంచుకోవాలి. కాకుంటే మనం దీన్ని వేగిరం చేయాలి. వెనక పట్టు వడుతున్నప్పుడు మర్షణపడి నిలవరించాలి. భారతదేశంలో మనం ఇప్పుడీ స్థితిలో ఉన్నాం.
ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం కూడా కొన్ని వ్యవస్థల్ని నిర్మించుకోవాలి. సైన్స్ క్లబ్బులు, సైన్స్ కేంద్రాలు, సైన్స్ టీచర్ల గ్రూపులు ఇలాంటి ఏర్పాటు చేయవచ్చు. చెకుముకి చుట్టూ రచయితల్ని, సైన్సు ప్రియుల్ని సమీకరించవచ్చు. కొన్ని విద్యాసంస్థల్ని ఎంపిక చేసుకొని శాస్త్రీయదృక్పథంతో పాటు అభ్యసన ప్రమాణాల్నీ, నైపుణ్యాల్ని పెంచేందుకు పూనుకోవచ్చు. గ్రంథాలయాలు నడపొచ్చు.
సోషల్ మీడియా శక్తివంతమైన మాధ్యమంగా ఈ రోజుల్లో మారింది. అశాస్త్రీయ, మతతత్వ, తిరోగామి భావాలనే కాదు పచ్చి ఫ్యూడల్ దుర్మార్గ భావజాలానికి కూడా ఇది వేదిక అవుతోంది. హింసాత్మక దాడులను కూడా పిలుపునిస్తోంది. దీన్ని పకడ్బందీగా తిరోగామి శక్తులు వాడుకుంటున్నాయి. దీనికి తగ్గ వ్యవస్థల్ని నిర్మించుకుంటున్నాయి. ప్రజాసైన్స్ ఉద్యమం కూడా దీన్ని సవాలుగా తీసుకోవాలి. తనదైన శైలిలో సృజనాత్మకంగా క్రియాశీలంగా ఈ రంగంలో పనిచేయాలి.
మిత్రుల్ని కూడ గట్టు కోవాలి
కొన్ని సమస్యలు కూడా ఉన్నాయి ప్రభుత్వ విద్యారంగం బలహీనపడటం పెద్ద సమస్య, ఇప్పుడు ఏ విద్యాసంస్థలోనూ విద్యార్థులకు తీరిక సమయం అంటూ ఉండడం లేదు. విద్యచుట్టూ అల్లుకున్న మార్కులు, గ్రేడులు, పోటీల సంస్కృతి విద్యార్థుల్ని డొల్లగా మారుస్తోంది. ప్రపంచాన్ని అర్థం చేసుకోవడం, పక్కవారిని గురించి సైతం ఆలోచించడం, ఆధునిక దృక్పథాన్ని సంతరించుకోవడం లాంటివి ఈ కాలపు పిల్లలకు విద్యాసంస్థల్లో దూరమైపోయాయి. అయినప్పటికీ తమ పిల్లలు అందరికంటే ముందుండాలనే ఆకాంక్ష కూడా తల్లిదండ్రుల్లో తీవ్రంగా వ్యక్తమవుతోంది. పిల్లలు కూడా అంతే. చెకుముకి టాలెంట్ టెస్ట్కు ఒక్క ఆంధ్రప్రదేశ్లోనే ఐదు లక్షల మంది హాజరు కావడం ఎలాజరిగింది? నెల్లూరులోని మన సైన్సు సెంటర్ కు ప్రైవేట్ స్కూళ్ళు బస్సుల్లో పిల్లల్ని ఎందుకు పంపుతున్నారు? ఇలాంటి అవకాశాల్ని అందిపుచ్చుకునే మెళకువా, దీనికి తగ్గ సామర్థ్యాలూ మనకుండాలి.
మరో ప్రధానాంశం ప్రజా సంఘాలతో స్నేహం సమన్వయం. అందర్నీ కలుపుకొని పోవాలనే ధోరణిలో పడి భావసారూప్యం గల సంస్థలకు దూరం కాకూడదు. ఒక లక్ష్యం ఒక నిర్మాణం, ఒక సైద్దాంతిక పునాది గలది ప్రజాసైన్సు ఉద్యమం. ఏ సామాజిక లక్ష్యం లేకుండా ఇది ఏర్పడలేదు. పనిచేయటం లేదు. దీన్ని గుర్తుంచుకున్నప్పుడు ఏ ఏ కార్యక్రమాలకు ఎవరిని తోడు తెచ్చుకోవాలో ఒక స్పష్టత ఉండాలి. ప్రజానాట్యమండలి సహకారం లేకుండా మన కళాయాత్రలు విజయవంతం అయ్యేవా? యుటియఫ్ భాగస్వామ్యం లేకుండా సాక్షరతా ఉద్యమం సాధ్యమయ్యేదా? టీచర్ల తోడ్పాటు లేకుండా పాఠశాలలో ఎలా పని చేయగలరు?
అలాగే ప్రజాసంఘాలు కూడా. ఆర్థిక డిమాండ్లలో కూరుకుపోకుండా సామాజిక స్పృహ కూడా తమ లక్ష్యంగా నిర్దేశించుకున్న యుటిఎఫ్ లాంటి ఉపాధ్యాయ ఉద్యమసంస్థలు ప్రజా సైన్స్ ఉద్యమాన్ని తమ సహజ మిత్రుడిగా గుర్తించాలి. యువకులలో ప్రజాస్వామ్య భావాల వ్యాప్తికి యువజన సంఘాలకు ఎంతైనా జెవివి ఉపయోగపడుతుంది. కళాశాల్లోని విద్యార్థుల కోసం జెవివి సహకారంతో ఎలాంటి కార్యక్రమాలను చేపట్టవచ్చో విద్యార్థి, మహిళా సంఘాలు ప్లాన్ చేసుకోవచ్చు. అన్ని సంఘాల్లో పనిచేస్తున్న వారికీ ఒక శాస్త్రీయ దృక్పథం అవసరం. లేకుంటే అవి కూడా ఒక స్పష్టతతో పని చెయ్యలేవు.
సైన్స్ ఉద్యమానికి గొప్ప అవకాశం, సమాజానికి సైన్సు ఉద్యమ అవసరం ఎంతో వున్న కాలమిది. దీన్ని గుర్తించి సరైన సైదాంతిక స్పష్టతతో, నైపుణ్యాలతో, సృజనాత్మకంగా ప్రజల్లోకి ఎలా వెళ్ళగలమా అనేది నిర్ణయించుకోవాలి. అలా చేయలేక పోతే లోపం మనదే తప్ప సమాజానికి కాదు. ప్రజల్ని నిందించి ప్రయోజనం లేదు.
👉ప్రచురణలు
[మార్చు]చెకుముకి
[మార్చు]చిన్నారులలో సైన్స్ పట్ల ఆసక్తిని పెంపొందించే ఉద్దేశంతో ఈ సంస్థ లాభాపేక్ష లేకుండా పలు గ్రంథాలను, పత్రికలను ప్రచురిస్తున్నది. పాఠశాల విద్యార్థులకు చెకుముకి మాస పత్రిక ద్వారా సైన్స్ ను చేరువ చేస్తున్నది.
జనవిజ్ఞానం
[మార్చు]జనవిజ్ఞానం అంతర్జాల మాసపత్రిక ను సైన్స్ అభిమానులకు చేరువ చేస్తున్నది. మీ ముందున్న ఈ “జనవిజ్ఞానం” శాస్త్ర ప్రచార రంగంలో మేము చేస్తున్న మరో ప్రయత్నం. సైన్సును ఒక సామాజిక చర్యగా, సామాజిక మార్పుకు ఒక ప్రేరకంగా నమ్ముతూ “జన విజ్ఞాన వేదిక” గత నాలుగు దశాబ్దాలుగా పనిచేస్తోంది.
ఈ క్రమంలో కేవలం వైజ్ఞానికాంశాల పైనే గాక , మన చుట్టూ ఉన్న విద్య, ఆరోగ్యం, పర్యావరణం ,చరిత్ర తదితర అంశాలన్నిటిపైనా శాస్త్రీయ దృష్టితో నిరంతర చర్చ జరగాలని కోరుతూ మేమీ ప్రయత్నానికి పూనుకున్నాము. ప్రస్తుతానికిది అంతర్జాల పత్రికగా (పోర్టల్) మాత్రమే వుంటుంది .
తెలుగునాట ఆధునిక దృక్పథం కోసం పనిచేస్తున్న శాస్త్ర సామాజిక ఉద్యమ మిత్రులందరినీ తమ అభిప్రాయాలతో, సూచనలతో, రచనలతో సహకరించి దీన్ని వీలున్నంత సమర్థవంతంగా తెచ్చేందుకు తోడు నిలవాలని కోరుతున్నాము .
రచనలు, అభిప్రాయాలు jvonlinemag@gmail.com లకు పంపగోరుతాము.
సభ్యత్వం, మండల, జిల్లా స్థాయి సంఘాలు
[మార్చు]జనవిజ్ఞాన వేదికలో 25000 మందికి పైగా సభ్యులు ఉన్నారు. జనవిజ్ఞాన వేదిక ఆంధ్ర ప్రదేశ్ కు 26 జిల్లాలో కమిటీలు ఉన్నాయి. తెలంగాణ లో కూడా 33 జిల్లాల్లో కమిటీలు ఉన్నాయి.
సంస్థలో ప్రముఖ వ్యక్తులు
[మార్చు]- విఠపు బాలసుబ్రహ్మణ్యం , మాజీ MLC
- డాక్టర్ M. గేయానంద్, మాజీ MLC
- KS లక్ష్మణ రావు, మాజీ MLC
- ప్రొఫెసర్ ఎ. రామచంద్రయ్య, నిట్, వరంగల్