దమయంతి జోషి
దమయంతి జోషి | |
|---|---|
| దస్త్రం:Damayanti Joshi dancer.jpg నృత్యం | |
| జననం | 1928 సెప్టెంబరు 5 ముంబై, భారతదేశం |
| మరణం | 2004 సెప్టెంబరు 19 (వయసు 76) ముంబై, భారతదేశం |
| వృత్తి | నర్తకి, కొరియోగ్రాఫర్, నృత్య శిక్షకురాలు |
| Dances | కథక్ |
దమయంతి జోషి (సెప్టెంబరు 5, 1928 - సెప్టెంబరు 19, 2004)[1] కథక్ నృత్య రూపకంలో సుప్రసిద్ధ వ్యాఖ్యాత.[2] కథక్ అనేది కథ చెప్పే కళ అని ఆమె నమ్మింది.[2] ఆమె 1930 లలో మేడమ్ మేనక బృందంలో నృత్యం చేయడం ప్రారంభించింది, ఇది ప్రపంచంలోని అనేక ప్రాంతాలకు ప్రయాణించింది. ఆమె జైపూర్ ఘరానాకు చెందిన సీతారాం ప్రసాద్ వద్ద కథక్ నేర్చుకుంది, చాలా చిన్న వయస్సులోనే నైపుణ్యం కలిగిన నృత్యకారిణిగా మారింది, తరువాత లక్నో ఘరానాకు చెందిన అచ్చన్ మహారాజ్, లచ్చు మహారాజ్, శంభు మహారాజ్ వద్ద శిక్షణ పొందింది, తద్వారా రెండు సంప్రదాయాల నుండి సూక్ష్మాలను అలవర్చుకుంది. ఆమె 1950 లలో స్వతంత్రం పొందింది, 1960 లలో ప్రాముఖ్యతను సాధించింది, తరువాత ముంబైలోని తన నృత్య పాఠశాలలో గురువుగా మారింది. [3] [4] [5]
ఆమె 1970లో పద్మశ్రీ, 1968లో నృత్యానికి సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డును అందుకుంది, లక్నోలోని యుపి కథక్ కేంద్రానికి డైరెక్టర్‌గా కొనసాగింది.[6]
ప్రారంభ జీవితం, శిక్షణ
[మార్చు]1928 లో ముంబైలోని ఒక హిందూ కుటుంబంలో జన్మించిన ఆమె జనరల్ డాక్టర్ సాహిబ్ సింగ్ సోఖే,[7] అతని భార్య లీలా సోఖే (జనన రాయ్) ఇంట్లో పెరిగారు, ఆమె మేడమ్ మేనకగా ప్రసిద్ధి చెందింది.[8] మనక తన సొంత బిడ్డను కోల్పోయింది, ఆమె జోషిని దత్తత తీసుకోవాలని నిర్ణయించుకుంది.[9] జోషి తల్లి వత్సల జోషి తన కుమార్తెను వదులుకోలేదు,[2] వారు ఉమ్మడి సంరక్షకులుగా ఉండటానికి అంగీకరించారు. తొలుత ఆలయాల్లో నిర్వహించారు. మేనక బృందంలో పర్యటించినప్పుడు పండిట్ సీతారాం ప్రసాద్ నుండి కథక్ గురించి తెలుసుకున్నారు.[6][10][9] పది సంవత్సరాల తరువాత, ఆమె 15 సంవత్సరాల వయస్సులో యూరోపియన్ ప్రధాన నగరాలలో ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది. సోఖేలు దమయంతి తల్లిని నియమించుకున్నారు, జోషి విద్యాభ్యాసం పొందాడు. మేడమ్ మేనకాలో ఆమె సమకాలికులలో పార్శీ కమ్యూనిటీకి చెందిన ప్రముఖ శాస్త్రీయ నృత్యకారిణి షిరిన్ వజిఫ్దార్ ఒకరు.[11]
ఆమె ముంబైలోని శ్రీ రాజరాజేశ్వరి భరత నాట్య కళామందిర్ లో మొదటి విద్యార్థిని, అక్కడ ఆమె నట్టువానార్లలో ప్రముఖుడైన గురువు టి.కె.మహాలింగం పిళ్ళై వద్ద భరత నాట్యం నేర్చుకుంది.[12]
కెరీర్
[మార్చు]1950 ల మధ్యకాలం తరువాత, లక్నో ఘరానాకు చెందిన పండిట్లు, అచ్చన్ మహారాజ్, లచ్చు మహారాజ్, శంభు మహారాజ్, జైపూర్ ఘరానాకు చెందిన గురు హీరాలాల్ వద్ద శిక్షణ పొంది దమయంతి విజయవంతమైన సోలో కథక్ నృత్యకారిణిగా స్థిరపడింది. ముఖ్యంగా ఢిల్లీలోని కథక్ కేంద్రంలో శంభు మహరాజ్ వద్ద శిక్షణ పొందారు.[13] కథక్ నృత్యంలో "చీర" ను కాస్ట్యూమ్ గా పరిచయం చేసిన మొదటి వ్యక్తి ఆమె.
ఆమె ఇందిరా కళా విశ్వ విద్యాలయ, ఖైరాగఢ్, లక్నోలోని కథక్ కేంద్రంలో కూడా కథక్ నేర్పింది. ఆమె సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు (1968), పద్మశ్రీ (1970)తో సత్కరించబడింది.[14] ఆమె బీరేశ్వర్ గౌతమ్ కు కూడా గురువు.
ఆమె 1971లో భారత ప్రభుత్వంలోని ఫిల్మ్స్ డివిజన్ ద్వారా కథక్‌పై డాక్యుమెంటరీలో కనిపించింది, హుకుమత్ సారిన్ దర్శకత్వం వహించిన "దమయంతి జోషి" 1973లో రూపొందించబడింది.
దమయంతి జోషి 2004, సెప్టెంబరు 19 ఆదివారం ముంబైలోని తన స్వగృహంలో మరణించారు. పక్షవాతం రావడంతో దాదాపు ఏడాది కాలంగా అనారోగ్యంతో మంచాన పడ్డారు.
ఈ గొప్ప నృత్యకారిణి మరణంతో మేము గొప్ప జ్ఞాన సంపదను కోల్పోయాము, అది ఆమె శిష్యులకు అందించబడిందని మాత్రమే ఆశించవచ్చు, అతను తన చివరి వరకు ఆమెకు అంకితమైన నమ్మకమైన విద్యార్థిగా ఉన్నాడు.[15]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Kathak FAQ: Short notes on the popular Kathak dancers". Nupur Nritya – Sangeet Academy. Archived from the original on 14 April 2010.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 "Damayanti Joshi | Films Division". filmsdivision.org. Archived from the original on 2021-10-07. Retrieved 2021-10-07.
- ↑ Kothari, Sunil (1989). Kathak, Indian classical dance art. Abhinav Publications. p. 188.
- ↑ Massey, p. 64
- ↑ Banerji, Projesh (1983). Kathak dance through ages. Humanities Press. p. 45.
- ↑ 6.0 6.1 "TRIBUTE: A life of intricate rhythms". The Hindu. 18 September 2005. Archived from the original on 11 November 2012. Retrieved 22 ఆగస్టు 2023.
{{cite news}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ Menon, Rekha (1961). Cultural profiles, (Volume 2). Inter-National Cultural Centre. p. 17.
- ↑ Giants Who Reawakened Indian Dance, Kusam Joshi, 2011, Hinduism Today, Retrieved 5 September 2016
- ↑ 9.0 9.1 Lakshmi, C.S. (7 November 2004). "A life dedicated to dance". The Hindu. Archived from the original on 25 March 2005.
- ↑ Lakshmi, C. S.; Roshan G. Shahani (1998). Damayanti, Menaka's daughter: a biographical note based on the Visual History Workshop, February 15, 1998 Issue 8 of Publication (SPARROW). SPARROW. p. 11.
- ↑ Kothari, Sunil (3 October 2017). "Remembering Shirin Vajifdar – Pioneer in All Schools of Dance". The Wire. Retrieved 4 October 2017.
- ↑ "Life dedicated to dance". The Hindu. 3 January 2003. Archived from the original on 2 December 2008. Retrieved 13 October 2010.
{{cite news}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ Massey, Reginald (1999). India's kathak dance, past present, future. Abhinav Publications. p. 29. ISBN 81-7017-374-4.
- ↑ "Padma Awards". Ministry of Communications and Information Technology. Archived from the original on 10 July 2011.
- ↑ "Obit / Profile - Damayanti Joshi passes away". narthaki.com. Retrieved 2021-10-07.
బాహ్య లింకులు
[మార్చు]- ఇంటర్నెట్ మూవీ డేటాబేసు లో దమయంతి జోషి పేజీ