పరివేషము

పరివేషము (గుడి, గాలిగుడి గానూ వ్యవహరిస్తారు) అనేది సూర్యుని, లేక చంద్రుని కాంతికీ, వాతావరణంలోని మంచు స్ఫటికాలకూ మధ్య పరస్పర చర్య జరిగినప్పుడు ఉద్భవించే కాంతీయ దృగ్విషయం (ఆప్టికల్ ఫెనామెనాన్). ^[1]పరివేషాలు రంగు వలయాలూ, తెల్లటి వలయాలూ, విల్లు ఆకారాలూ, మచ్చలూ, తదితర పలు రూపాల్లో ఉండవచ్చు. వీటిలో చాలా వరకు సూర్యుడు లేదా చంద్రుని చుట్టూ కనిపిస్తాయి, కానీ ఆకాశంలో ఎక్కడైనా కనిపించవచ్చు. విరివిగా కనిపించే పరివేషాలు వృత్తాకార పరివేషాలు (సాధారణంగా 22° పరివేషం అంటారు), లైట్ పిల్లర్లు, సన్ డాగ్‌లు. ఇవే కాకుండా, ఎక్కువగా సంభవించేవీ, అరుదుగా కనిపించేవీ ఎన్నో రకాల పరివేషాలు ఉన్నాయి.

పరివేషాలకు కారణమైన మంచు స్ఫటికాలు సాధారణంగా ఎగువ ట్రోపోస్పియర్ (5-10 కి.మీ.)లోని సిర్రస్ లేదా సిర్రోస్ట్రాటస్ మేఘాలను అవలంబించి ఉంటాయి. అయితే చల్లని వాతావరణంలో అవి భూమికి సమీపంలో కూడా తేలుతూ ఉంటాయి. అలాంటప్పుడు దీన్ని డైమండ్ డస్ట్ అని పిలుస్తారు. స్ఫటికాల ఆకారం, ధోరణిని బట్టి పరివేషాల ఆకారం ఉంటుంది. మంచు స్ఫటికాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం, వక్రీభవనం చెందడమే కాకుండా, ఏడు రంగులుగా వికిరణం కూడా చెందవచ్చు. స్ఫటికాలు పట్టకాలూ, అద్దాల వలె ప్రవర్తించడం వల్ల ఇలా జరుగుతుంది.

వాతావరణ శాస్త్రం అభివృద్ధి చెందడానికి ముందు ఈ పారివేషాలను ముందస్తు సూచనలకు ప్రమాణాలుగా వాడేవారు. అవి తరచూ సిర్రోస్ట్రాటస్ మబ్బులనూ, వాటిని అనుసరించే వానమేఘాల వ్యవస్థనూ, తదనుగుణంగా రాబోయే 24 గంటల్లో వర్షాన్నీ సూచిస్తాయి.

చరిత్ర

అరిస్టాటిల్ పరివేషాలనూ, పార్హీలియానూ ప్రస్తావించినప్పటికీ, దానికంటే ముందే ఐరోపా నుంచి రోమ్‌లో క్రిస్టాఫ్ షైనర్ (1630), డాన్సిగ్‌లో యొహానెస్ హెవెలియస్ (1661), సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్‌లో టోబైయాస్ లోవిట్జ్ (1794) సంక్లిష్ట కాంతీయ దృగ్విషయాలను ప్రస్తావించారు. చైనాలో వీటి ప్రస్తావన మొట్టమొదటి సారిగా 637వ సంవత్సరంలో "అఫీషియల్ హిస్టరీ ఆఫ్ ద చిన్ డైనాస్టీ" (చిన్ షు) పుస్తకంలో కనిపిస్తుంది. "టెన్ హేలోస్" పేరిన్న విభాగంలో 26 రకాల సౌర పరివేషాలకు సాంకేతిక పేర్లు ఇచ్చారు.^[2]

వ్యాదర్‌సోల్స్టావ్లాన్

స్టాక్‌హోమ్ నగర అత్యంత పురాతన రంగు చిత్రంగా భావించే వ్యాదర్‌సోల్స్టావ్లాన్ (స్వీడిష్‌లో దీనికి "వాతావరణ సూర్యుడి చిత్రం" అని అర్థం, "ది సన్‌డాగ్ పెయింటింగ్" అని కూడా అంటారు), ఒక పరివేషంతో పాటు రెండు సన్‌డాగ్‌లను చూపించే అత్యంత పురాతన చిత్రాల్లో ఒకటి కూడా. 1535 ఏప్రిల్ 20 ఉదయం రెండు గంటల పాటు, నగరంపై ఆకాశంలో తెల్లని వృత్తాలూ, విల్లు ఆకారాలతో పాటు సూర్యుడి చుట్టూ మరికొన్ని సూర్యులు (సన్‌డాగ్‌లు) కనిపించాయి.

లైట్ పిల్లర్

సూర్యోదయ, సూర్యాస్తమయ సమయాల్లో సూర్యుని పైన ఒక కాంతి స్తంభంలా కనిపించేదే లైట్ పిల్లర్ లేదా సన్ పిల్లర్. చూసేవారు ఎత్తైన ప్రదేశంలో ఉన్నప్పుడు కొన్నిసార్లు ఈ లైట్ పిల్లర్లు సూర్యుడి కింద కూడా కనిపించవచ్చు. షట్కోణ ఫలకం, లేదా షట్కోణ స్తంభం ఆకారంలో ఉండే మంచు స్ఫటికాల వల్ల ఇవి ఏర్పడతాయి. సూర్యుడు హరైజన్ నుంచి 6 డెగ్రీల లోపు ఉన్నప్పుడు మాత్రమే ఫలక స్ఫటికాలు పిల్లర్లను ఏర్పర్చగలవు. అదే స్తంభపు ఆకారంలో ఉండే స్ఫటికాలు సూర్యుడు హరైజన్ నుంచి 20 డిగ్రీల ఎత్తులో ఉన్నప్పుడు కూడా పిల్లర్లను ఏర్పర్చగలవు. స్ఫటికాలు గాలిలో తేలుతూ లేదా పడుతూ ఉన్నప్పుడు సమతలంగా ఉండేందుకు ప్రయత్నిస్తాయి. వాటి తీరును బట్టే లైట్ పిల్లర్ల వెడల్పూ, దృశ్యతా ఉంటాయి.

చంద్రుడూ, దీపాలూ, ఇతర ప్రకాశవంతమైన దీపాల చుట్టూ కూడా లైట్ పిల్లర్లు ఏర్పడవచ్చు. భూమిపై ఉన్న దీపాల వల్ల ఏర్పడే పిల్లర్లు, సూర్య చంద్రుల వల్ల ఏర్పడే వాటి కంటే పొడవుగా ఉంటాయి. చూసేవారు దీపలకు దగ్గరగా ఉన్నందున, ఈ పిల్లర్ల ఏర్పాటులో స్ఫటికాల తీరు ప్రభావం తక్కువగా ఉంటుంది.

వృత్తాకార పరివేషం

సూర్యుడు లేదా చంద్రుని చుట్టూ 22° వ్యసార్థంతో (చేతిని బారుగ చాపినప్పుడు బెత్తెడు వెడల్పు) వృత్తాకారంలో ఏర్పడే పరివేషమే 22° పరివేషం. ఇది బాగా తెలిసినదీ, ఎక్కువగా ఏర్పడేదీ అవ్వడం వల్ల సాధారణంగా "పరివేషం" అంటే 22° పరివేషం అనే అర్థం. సన్ డాగ్‌లూ, లైట్ పిల్లర్లకు సమతల స్ఫటికాలు అవసరమైతే, 22° పరివేషానికి కొంత యధేచ్ఛగా ఉండే స్ఫటికాలు అవసరం. ఈ మంచు స్ఫటికాల లక్షణాల ఫలితంగా, వృత్తం లోపలి వైపుకు కాంతి పరావర్తనం చెందదు. దీని వలన వృత్తం బయటి కంటే లోపల చీకటిగా/ముదురు రంగులో కనిపిస్తూ ఆకాశంలో రంధ్రం ఉన్నట్టు అనిపిస్తుంది.^[3] 22° పరివేషమూ, కరోనా భిన్నమైన దృగ్విషయాలు. కరోనా మంచు స్ఫటికాల వలన కాక నీటి బిందువుల వలన ఏర్పడుతుంది. ఇది వలయం లాగా కాక గుండ్రని బిళ్ళ లాగా ఉంటుంది.

సూర్యుడి చుట్టూ 46° వ్యాసార్థంతోనూ, దిగంతం (హరైజన్) వద్దా, ఆకాశమధ్యం (దీనినే ఖస్వస్తికం అనీ అంటారు)లోనూ సంపూర్ణ వృతాలూ, దీర్ఘవృతాలుగానైనా లేక విల్లు ఆకారాల్లోనైనా పరివేషాలు ఏర్పడవచ్చు.

ఇతర పేర్లు

ఆంగ్లం మాండలికం కార్నిష్‌లో కోడి కన్ను అని పిలిచే సూర్యుడు లేదా చంద్రుని చుట్టూ ఏర్పడే పరివేషాన్ని చెడు శకునంగా భావిస్తారు. ఈ పదం బ్రెటన్ భాషలోని కోగ్-హీల్ (సన్ కాక్) నుంచి వచ్చింది.^[4] నేపాల్లో, సూర్యుని చుట్టూ ఏర్పడే పరివేషాన్ని ఇంద్రసభ అని పిలుస్తారు. అంటే హిందూ మతంలో వర్షం, ఉరుములు, మెరుపుల దేవుడైన ఇంద్రుడి సభగా భావిస్తారు.^[5]

కృత్రిమ పరివేషాలు

సహజ దృగ్విషయమైన పరివేషాన్ని అనేక పద్ధతుల ద్వారా కృత్రిమంగా కూడా పునరుత్పత్తి చేయవచ్చు. కంప్యూటర్ సిమ్యులేషన్ ఒక విధానం అయితే, రెండోది ప్రయోగాత్మకమైన పద్ధతి.^[6]^[7] రెండో పద్ధతిలో ఒక స్ఫటికాన్ని సరైన అక్షం/అక్షాల చుట్టూ తిప్పడం ద్వారా, లేక రసాయనిక విధానం ద్వారా చేస్తారు. సారూప్య వక్రీభవన జ్యామితులను కనుగొనడం అనేది మరింత పరోక్ష ప్రయోగాత్మక విధానం.

చిత్రమాలిక

పార్‌హీలిక్ వృత్తంతో పాటు మరిన్ని పరివేషాలు కనిపిస్తున్న 2017 నాటి 360 డిగ్రీల పనోరామా
2023 ఫిబ్రవరి 12న ఆల్టా స్కీ ఏరియాలోని స్నోపైన్ లిఫ్ట్ వద్ద కనిపించిన సూర్య పరివేషం
రాత్రి సమయంలో కనిపించిన చంద్ర పరివేషాలు. చిత్రంలో 22° పరివేషంతో పాటు మరిన్ని పరివేషాలు ఉన్నాయి.
చుట్టువలయ పరివేషంతో పాటు ఉన్న 22° పరివేషం
సాన్ ఫ్రాన్సిస్కోలో కనిపించిన సన్ పిల్లర్
2009 అక్టోబర్ 2న ఉదయం గం.11:09 ని.లకు ఇండోనేషియాలోని పడంగ్‌లో పీటీ సెమెన్ పడంగ్ భవనంపైన సూర్యుని చుట్టూ ఏర్పడిన 22° పరివేషం
ఉష్ణ (థర్మల్) కెమేరా చిత్రంలో కనిపిస్తున్న 22° పరివేషానికి చుట్టూ ఉన్న మంచు స్ఫటికాలకు కారణమైన ఉష్ణోగ్రతలు. ఈ ఉష్ణ చిత్రంలో పరివేషం లేదు. చిత్ర పై భాగంలో సూర్యుడు కనిపిస్తున్నాడు.
2015 జనవరి 23న ఫ్రాన్స్‌లోని రోన్-ఆల్ప్స్‌లో ఉపరితలం నుంచి దాదాపు 2200 మీ. ఎత్తులో ఉన్న లె మిన్యువీలో సాయంత్రం 4:30కు సూర్యాస్తమయ సమయంలో కనిపించిన అనేక పరివేషాల మిశ్రమం (22° పరివేషం, సన్ డాగ్‌లు, అప్పర్ ట్యాంజెంట్ ఆర్క్, సన్ పిల్లర్లు, పార్హీలిక్ సర్కిల్, సుప్రల్యాటరల్ ఆర్క్)
జర్మనీలోని హోహెరాడ్స్‌కోప్ఫ్‌లో సూర్యుడితో పాటు ఉన్న సన్ డాగ్‌లు - 2017 జులై 15
చుట్టువలయంతో ఉన్న పరివేషంతో పాటు పిరమిడ్ ఆకారపు మంచు స్ఫటికాల వల్ల అరుదుగా ఏర్పడే 9° పరివేషం - మిడ్స్‌ల్యాండ్, ద నెదర్‌ల్యాండ్స్, 2019.
బెంగళూరులోని వీబీహెచ్‌సీ సిరీన్ టౌన్ పైన సూర్యుడి చుట్టూ కనిపించిన 22° పరివేషం - 2021 మే 24, మధ్యాహ్నం గం. 12:15 ని.
అమెరికా, ఫ్లోరిడాలోని సెడార్ కీలో 2021 నవంబరు 1న సాయంత్రం 03:26కు కనిపించిన సూర్య పరివేషం
2022 డిసెంబరు 10న అర్జెంటీనాలోని బ్వేనోస్ ఐరిస్‌లో సూర్యుడి చుట్టూ కనిపించిన పరివేషం
2023 ఏప్రిల్ 9న శాన్ ఫ్రాన్సిస్కో పైన ఏర్పడిన సన్ పిల్లర్, అప్పర్ ట్యాన్జెంట్ ఆర్క్
2021 మే 24న చిక్కమగళూరులో కొబ్బరి చెట్టు పైన కనిపిస్తున్న 22° చంద్ర పరివేషం
2023 సెప్టెంబరు 25న ఉదయం 11:45కు తమిళనాడులోని కోయంబత్తూరులో కనిపించిన సూర్య పరివేషం
2020 నవంబరు 30న అర్ధరాత్రి 01:16:28కి న్యూ యార్క్ నగరంలో కనిపించిన 22° చంద్ర పరివేషం
2024 మే 28న మిచిగన్‌లోని గ్లెన్ ఆర్బర్‌లో సూర్యుని చుట్టూ కనిపించిన పరివేషం

మూలాలు

↑ మూస:Cite American Heritage Dictionary
↑ . "Ancient Chinese Observations of Solar Haloes and Parhelia".
↑ "Disk with a hole in the sky". Atmospheric Optics. Retrieved 3 August 2016.
↑ Nance, Robert Morton; Pool, P. A. S. (1963). A Glossary of Cornish Sea-Words. Cornwall: Federation of Old Cornwall Societies. p. 61.
↑ "Nepal skies graced with extraordinary 'circular rainbow' halo around sun". The Himalayan Times. 9 July 2015. Retrieved 3 August 2016.
↑ Cowley, Les; Schroeder, Michael. "HaloSim3". atoptics.co.uk.
↑ "HaloPoint 2.0". saunalahti.fi. Archived from the original on 2016-10-07.

[1] మూస:Cite American Heritage Dictionary

[2] . "Ancient Chinese Observations of Solar Haloes and Parhelia".

[Atoptics-3] "Disk with a hole in the sky". Atmospheric Optics. Retrieved 3 August 2016.

[Nance_–_Cornish_Sea-Words-4] Nance, Robert Morton; Pool, P. A. S. (1963). A Glossary of Cornish Sea-Words. Cornwall: Federation of Old Cornwall Societies. p. 61.

[THT-5] "Nepal skies graced with extraordinary 'circular rainbow' halo around sun". The Himalayan Times. 9 July 2015. Retrieved 3 August 2016.

[6] Cowley, Les; Schroeder, Michael. "HaloSim3". atoptics.co.uk.

[7] "HaloPoint 2.0". saunalahti.fi. Archived from the original on 2016-10-07.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]