రక్తపుగడ్డ
| Hematoma | |
|---|---|
| ఇతర పేర్లు | haematoma |
 | |
| Contusion (bruise), a simple form of hematoma. | |
| ప్రత్యేకత | Emergency medicine |
రక్తపు గడ్డ లేదా గడ్డకట్టిన రక్తము (Hematoma) : రక్తము ఒక అవయవములో గాని లేదా ఒక ప్రాంతములో గాని గూడుకట్టుకొనుట. రక్తస్రావం (Hemorrhage) లో స్రవించిన రక్తం ద్రవరూపంలో ఉంటే రక్తపు గడ్డలో అది గడ్డకట్టి ఒక ముద్దలాగా తయారౌతుంది.
మెదడులో తయరైన రక్తపుగడ్డలు అత్యంత ప్రమాదమైనవిగా వ్యక్తి మరణానికి దారితీస్తాయి. గోరు క్రింద ఏర్పడే గడ్డలు చాలా నొప్పిని కలిగిస్తాయి. గర్భిణీస్త్రీలలో రక్తస్కందనంలో లోపం వలన గర్భాశయంలో అధికంగా రక్తం గడ్డకట్టడం వలన తల్లికి లేదా/, బిడ్డకు ప్రాణాపాయం కలుగుతుంది.
నిర్వచనం
[మార్చు]నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ కాన్సర్ రక్తపు గడ్డను ఈ విధంగా నిర్వహించింది " ఒక అవయవం, కణజాలం లేదా శరీర ప్రదేశంలో ఏర్పడే ఎక్కువగా గడ్డకట్టిన రక్తం ఉన్న స్థలం. రక్తపు గడ్డ (హెమటోమా) శస్త్రచికిత్స లేదా గాయం వల్ల దెబ్బతిన్న విరిగిన రక్తనాళం వల్ల రావడం జరగవచ్చు. ఈ రక్తపు గడ్డ మెదడుతో సహా శరీరంలో ఎక్కడైనా వచ్చే అవకాత్సం ఉంది , వీటిలో వరకు చిన్నవి, స్వయంగా వెళ్లిపోతాయి, కానీ కొన్ని రక్తపు గడ్డను శస్త్రచికిత్స ద్వారా తొలగించాల్సి అవసరం రావచ్చూ".[1]
అవలోకనం
[మార్చు]
హెమటోమా సాధారణంగా రక్త నాళాల వెలుపల రక్తం యొక్క సేకరణగా నిర్వచించబడుతుంది. సాధారణంగా, హెమటోమాస్ రక్తనాళం యొక్క గోడకు గాయం వల్ల సంభవిస్తాయి, ఇది రక్తనాళం నుండి చుట్టుపక్కల కణజాలాలలోకి రక్తం కారడానికి ప్రేరేపిస్తుంది. హెమటోమా ఏదైనా రకమైన రక్త నాళానికి (ధమని, సిర లేదా చిన్న కేశనాళిక) గాయం వల్ల సంభవిస్తుంది. హెమటోమా సాధారణంగా ఎక్కువ లేదా తక్కువ గడ్డకట్టిన రక్తస్రావాన్ని వివరిస్తుంది, అయితే రక్తస్రావం చురుకైన, కొనసాగుతున్న రక్తస్రావాన్ని సూచిస్తుంది.
హెమటోమా అనేది చాలా మంది ప్రజలు వారి జీవితంలో ఏదో ఒక సమయంలో ఎదుర్కొనే సమస్య. ఈ రక్తపు గడ్డలు చర్మం లేదా గోళ్ళ క్రింద వివిధ పరిమాణాలవి గాయాలుగా కనిపిస్తాయి. చర్మ గాయాలను కంట్యూషన్స్ అని కూడా పిలుస్తారు. హెమటోమాస్ శరీరం లోపల లోతుగా వచ్చే అవకాశం ఉంది. అక్కడ అవి కనిపించకపోవచ్చు. వాటి స్థానం ఆధారంగా పేర్లు పెట్టబడతాయి. అందులో ఈ విధంగా పేర్కొన్నారు.
- సబ్డ్యూరల్ హెమటోమా(మెదడులోని పరాశిక క్రింద రక్తపుగడ్డ (Subdural hematoma))- మెదడు కణజాలం, మెదడు లోపలి పొర మధ్య గడ్డ (హెమటోమా)
- వెన్నెముక ఎపిడ్యూరల్ హెమటోమా: వెన్నెముక వెన్నెముక, వెన్నుపాము యొక్క బయటి పొర మధ్య హెమటోమా
- ఇంట్రాక్రానియల్ ఎపిడ్యూరల్ హెమటోమా: పుర్రె, మెదడు బయటి పొర మధ్య హెమటోమా
- సబంగువల్ హెమటోమా (గోరు క్రింద రక్తపుగడ్డ (Subungual hematoma): గోరు కింద హెమటోమా
- ఇంట్రా-ఉదర, పెరిటోనియల్ లేదా రెట్రోపెరిటోనియల్ హెమటోమా: ఉదర కుహరం లోపల హెమటోమా
- చెవి లేదా ఆరల్ హెమటోమా: చెవి మృదులాస్థి , అధికంగా ఉండే చర్మం మధ్య హెమటోమా
- - స్ప్లెనిక్ హెమటోమా: ప్లీహములోని హెమటోమా
- హెపాటిక్ హెమటోమా: కాలేయం లోపల హెమటోమా
- గర్భాశయంలో రక్తపుగడ్డ (Hematometra)
చాలా రక్తపు గడ్డలు కాలక్రమేణా ఆకస్మికంగా పోవడం జరుగుతుంది. ఎందుకంటే రక్త శిధిలాలు తొలగించబడతాయి, శరీర మరమ్మత్తు విధానాల ద్వారా రక్తనాళాల గోడ మరమ్మత్తు చేయబడుతుంది. ఇతర సమయాల్లో, హెమటోమాలో రక్తాన్ని శస్త్రచికిత్స ద్వారా తొలగించడం లేదా ఖాళీ చేయడం దాని లక్షణాలు లేదా స్థానం ఆధారంగా అవసరం అవుతుంది.[2]
కారణాలు
[మార్చు]రక్తపు గద్దలకు కారణం రక్త నాళాలకు గాయం లేదా గాయం. రక్తనాళాల గోడ సమగ్రతకు భంగం కలిగించే రక్త నాళాలకు ఏదైనా నష్టం ఫలితంగా రావచ్చును. ఒక చిన్న రక్త నాళానికి కనీస నష్టం కూడా రక్తపుగడ్డకు దారితీస్తుంది. ఉదాహరణకు, గోరు కింద హెమటోమా (సబ్ంగువల్ హెమటోమా) గోరుకు చిన్న గాయం నుండి లేదా ఒక వస్తువుపై తేలికపాటి దెబ్బ (స్ట్రోక్)నుండి సంభవిస్తుంది.
పెద్ద గాయాలు మరింత పెద్ద రక్తపుగడ్డకు కారణమవుతాయి. ఒక వ్యక్తి ఎత్తు నుండి పడిపోవడం లేదా మోటారు వాహన ప్రమాదానికి గురికావడం వల్ల చర్మం కింద లేదా శరీర కుహరాల లోపల (ఛాతీ లేదా ఉదరం) గణనీయమైన పెద్ద రక్తస్రావం జరుగుతుంది.
హెమటోమాకు కారణమయ్యే ఇతర రకాల కణజాల గాయం ఏ రకమైన శస్త్రచికిత్సలు, ఇన్వాసివ్ వైద్య లేదా దంత విధానాలు (ఉదాహరణకు, బయాప్సీలు, కోత, పారుదల, కార్డియాక్ కాథెటరైజేషన్), మందుల ఇంజెక్షన్లు (ఉదాహరణకు, ఇన్సులిన్, రక్తం సన్నబడటం, టీకాలు) వల్ల సంభవించవచ్చు. ఈ విధానాలు సమీప కణజాలాలు, రక్త నాళాలను దెబ్బతీస్తాయి కాబట్టి, తరచుగా రక్తపుగడ్డలు అక్కడ చుట్టూ ఏర్పడతాయి.
అప్పుడప్పుడు, ఏదైనా నిర్దిష్ట గాయం లేదా గుర్తించదగిన కారణం లేదా జ్ఞాపకం లేకుండా రక్తపు గడ్డలు రావచ్చు.
కొన్ని రక్తం సన్నబడటానికి తీసుకొనే మందులు రక్తపు గడ్డలను కూడా పెంచుతాయి. అందులో కౌమాడిన్ (వార్ఫరిన్), ప్లావిక్స్ (క్లోపిడోగ్రెల్), ఆస్పిరిన్, పెర్సాంటైన్ (డిపైరిడామోల్)) లేదా ఆస్పిరిన్ కలిగిన ఉత్పత్తులు (అల్కా సెల్ట్జర్ వంటివి) వంటి మందులు తీసుకునే వ్యక్తులు చాలా సులభంగా, ఇతర వ్యక్తుల కంటే వారి రక్త నాళాలకు తక్కువ తీవ్రమైన గాయంతో అభివృద్ధి చేయవచ్చు. ఈ మందులు రక్తం గడ్డకట్టే సామర్థ్యాన్ని దెబ్బతీస్తాయి,అందువల్ల, రక్తనాళానికి జరిగిన చిన్న నష్టం మరింత కష్టమవుతుంది, ఫలితంగా రక్తపుగడ్డ ఏర్పడుతుంది.[2]
చికిత్స
[మార్చు]కొన్ని సందర్భాల్లోవ్యక్తులలో రక్తపుగడ్డలకు చికిత్స అవసరం లేదు, అవి సాధారణంగా కాలక్రమేణా రక్తాన్ని తిరిగి పీల్చుకుంటుంది. గాయం బాధాకరంగా ఉంటే వైద్యులు కొన్ని ఓవర్ ది కౌంటర్ లేదా ప్రిస్క్రిప్షన్ నొప్పి నివారణలను సిఫారసు చేస్తారు. ఆస్పిరిన్ వంటి కొన్ని నొప్పి నివారణలను నివారించమని వారు సాధారణంగా ఒక వ్యక్తికి సలహా ఇస్తారు, ఇవి రక్తాన్ని పలుచగా చేస్తాయి,రక్తపుగడ్డ ను కరిగించవచ్చును. అయితే కొన్ని సందర్భాలలో రక్తగడ్డకు శస్త్రచికిత్స పారుదల అవసరం కావచ్చు. రక్తం వెన్నుపాము, మెదడు లేదా ఇతర అవయవాలపై ఒత్తిడి తెస్తుంటే శస్త్రచికిత్స ఎక్కువగా ఉండవచ్చు. ఇతర సందర్భాల్లో, వైద్యుల సలహాలు,సూచనలతో సంక్రమణ ప్రమాదం ఉన్న రక్తపుగడ్డలను తొలగించుకోవాల్సిన అవసరం వ్యక్తులకు ఉంటుంది.[3]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/hematoma". www.cancer.gov (in ఇంగ్లీష్). 2011-02-02. Retrieved 2023-03-25.
{{cite web}}: External link in|title= - ↑ 2.0 2.1 "Hematoma: Types, Treatment, Symptoms, Pictures & Causes". RxList (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-03-25.
- ↑ "Hematoma: Overview, types, treatment, and pictures". www.medicalnewstoday.com (in ఇంగ్లీష్). 2019-03-29. Retrieved 2023-03-25.