వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/తెవికీ-ఐఐఐటి/నమూనా వ్యాసాలు/బి. ఆర్. దేయోధర్
ప్రొఫెసర్ బి. ఆర్. దేయోధర్ (11 సెప్టెంబర్ 1901 - 10 మార్చి 1990) ఒక భారతీయ శాస్త్రీయ గాయకుడు, సంగీత విద్వాంసుడు ,సంగీత విద్యావేత్త. అతను హిందూస్థానీ శాస్త్రీయ సంగీతం ఖయల్-కళా ప్రక్రియ గాయకుడు[1]. 1964 సంగీత నాటక్ అకాడమీ ఫెలోషిప్ లభించింది, ఇది భారతదేశ నేషనల్ అకాడమీ ఫర్ మ్యూజిక్, డాన్స్ అండ్ డ్రామా సంగీత నాటక్ అకాడమీ చేత ఇవ్వబడిన అత్యున్నత గౌరవం. ఆ తరువాత 1976 లో ఆయనకు పద్మశ్రీని భారత ప్రభుత్వం ప్రదానం చేసింది.
| బి .ఆర్.దేయోధర్ | |
|---|---|
| జననం | 1901 సెప్టెంబరు 11 మీర్జా , మహారాష్ట్ర |
| మరణం | 1990 మార్చి 10 (వయసు 88) ముంబై , మహారాష్ట్ర |
| సంగీత శైలి | హిందుస్తాన్ క్లాసిక్ సంగీతం |
| వృత్తి | గాయకుడు, సంగీత శాస్త్రవేత్త, సంగీత అధ్యాపకుడు |
| క్రియాశీల కాలం | 1920s–1980s |
ప్రారంభ జీవితం శిక్షణ
[మార్చు]దేయోధర్ 1901 సెప్టెంబర్ 11 న మహారాష్ట్రలోని సాంగ్లీ జిల్లాలోని మీరాజ్లో జన్మించాడు. తన సంగీత శిక్షణను ప్రముఖ గాయకుడు విద్యావేత్త విష్ణు దిగంబర్ పలుస్కర్ (1872-1931) గురు భాయ్ గ్వాలియర్ ఘరానాకు చెందిన బాలకృష్ణబావు ఇచలకరంజికర్ శిష్యులతో కలిసి నీల్కాంత్ బువా అలుర్మత్ తో ప్రారంభించాడు. [2] ఆ తరువాత, కిరణ ఘరానాకు చెందిన అబ్దుల్ కరీం ఖాన్ పలుస్కర్ మరొక శిష్యుడైన వినాయకరావు పట్వర్ధన్ ఆధ్వర్యంలో శిక్షణ పొందాడు. తరువాత అతను గాంధర్వ మహావిద్యాలయం చేరాడు. అక్కడ సంస్థ స్థాపకుడు విష్ణు దిగంబర్ పలుస్కర్ ప్రధాన శిష్యుడు అయ్యాడు. పలుస్కర్ ఏకైక విద్యార్ధి దేయోధర్, అతను అధికారిక విద్యను కూడా అభ్యసించాడు. ఆ విధంగా మెట్రిక్యులేషన్ తరువాత అతను ఉన్నత విద్యను కూడా అభ్యసించాడు తరువాత B.A. డిగ్రీ. అతను పాశ్చాత్య శాస్త్రీయ సంగీతాన్ని కూడా అభ్యసించాడు.
ఆగ్రా ఘరానా, జైపూర్ ఘరానాకు చెందిన మోహన్రావ్ పకేలర్, సారంగి-ప్లేయర్ మజీద్ ఖాన్, ఇనాయత్ ఖాన్, గణపత్రవు దేవాస్కర్, పండిట్ వంటి వివిధ సంప్రదాయాలకు చెందిన ప్రముఖ సంగీతకారుల నుండి తన సంగీత విద్యను కొనసాగించాడు[2]. గోఖలే ఘరానాకు చెందిన సదాశివ్‌బువా జాదవ్, గ్వాలియర్ ఘరానాకు చెందిన షిండే ఖాన్, ఇండోర్ ఘరానాకు చెందిన బింకార్ మురాద్ ఖాన్, ముఖ్యంగా, పాటియాలా ఘరానాకు చెందిన బడే గులాం అలీ ఖాన్, ఆయనతో చాలా సంవత్సరాలు సంబంధం కలిగి ఉన్నారు అతని గయాకిపై ఒక ముఖ్యమైన సంగీత ప్రభావం చూపారు. గానం శైలి. అందువల్ల, అతను అనేక సాంప్రదాయాల శైలులను, ఘరానాలను తన గానం లో పొందుపర్చాడు ఇది సంగీత విద్వాంసుడిగా అతని వృత్తికి మార్గం సుగమం చేసింది. కాలక్రమేణా, అతను తన కెరీర్ ద్వారా సంగీత కంపోజిషన్లు, తనతో సంబంధం ఉన్న అన్ని సంప్రదాయాల నుండి అరుదైన రాగాలు సేకరించాడు[3].
కెరీర్
[మార్చు]ఘరానా సంప్రదాయాన్ని విడదీసి ముంబైలో దేయోధర్ స్కూల్ ఆఫ్ మ్యూజిక్‌ను స్థాపించారు[4].
సంగీత కళా విహార్ అనే హిందీ మ్యూజిక్ మాస పత్రికను కూడా సవరించాడు సంగీతం సంగీతకారులపై అనేక పుస్తకాలను కూడా ప్రచురించాడు.
1964 లో, అతనికి సంగీత నాటక అకాడమీ ఫెలోషిప్ లభించింది, భారతదేశ అకాడమీ ఫర్ మ్యూజిక్, డాన్స్ అండ్ డ్రామా సంగీత నాటక్ అకాడమీ చేత ఇవ్వబడిన అత్యున్నత గౌరవం.దీని తరువాత 1976 లో భారత ప్రభుత్వం పద్మశ్రీ ఇచ్చింది [5].
అతని ప్రసిద్ధ శిష్యులలో, గాయకుడు కుమార్ గాంధర్వ, సరస్వతి రాణే లక్ష్మీ, గణేష్ తివారీ ఉన్నారు. 1993 లో, 19 వ శతాబ్దపు భారతీయ సంగీతకారుల జీవిత చరిత్రలను కలిగి ఉన్న సంగీత కాలా విహార్లో అతని నెలవారీ కాలమ్‌లు పుస్తకంగా, స్తంభాల హిందూస్థానీ సంగీతంగా ప్రచురించబడ్డాయి[6].
ప్రొఫెసర్ బి. ఆర్. దేయోధర్ మార్చి 10, 1990 న ముంబైలో మరణించాడు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095711102
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/B._R._Deodhar#De
- ↑ https://www.google.co.in/books/edition/Khyal/MiE9AAAAIAAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PA46&printsec=frontcover
- ↑ https://web.archive.org/web/20160304023617/http://sangeetnatak.gov.in/sna/fellowslist.htm
- ↑ https://web.archive.org/web/20130510095705/http://www.mha.nic.in/pdfs/LST-PDAWD.pdf
- ↑ https://www.google.co.in/books/edition/The_R%C4%81gs_of_North_Indian_Music/hGLRqLscf78C?hl=en&gbpv=1&pg=PA230&printsec=frontcover