వీర శైవుల వీర భద్ర విన్యాసాలు
వీర శైవుల వీర భద్ర విన్యాసాలు ,శివ మెత్తించే వీర శైవుల వీర భద్ర విన్యాసాలు, ఆంధ్రదేశంలో వీర శైవ సంప్రాదాయం వారు ఎక్కువ మంది ఈ వీర భద్ర వినాస నృత్యాలు చేస్తూ వుంటారు. ఈ విధానాన్ని వీర భద్ర పళ్ళెంపట్టట మంటారు. అంతే కాక శైవ మత సంప్రదాయం పద్మ సాలీల దేవు డైన భావనా ఋషి వుత్సవాలలోనూ, విశ్వ బ్రాహ్మణుల వీర భద్ర స్వామి వుత్సవాలలోనూ, ఈ నృత్య విన్యాసం జరుగుతూ వుంటుంది.
ఖడ్గ విన్యాసం
[మార్చు]పైన వివరిందిన వుత్సవాలలోనే గాక పెద్ద పెద్ద జాతర్ల సందర్భాలలో కూడ ఈ వీర భద్ర నృత్య విన్యాసం జరుగుతూ వుంటుంది. ఈ నృత్యాన్ని ఖడ్గ నృత్యమని కూడ పిలుస్తారు. ఈ నృత్యం ప్రత్యేకంగా కొన్ని జాతుల వారు మాత్రమే చేస్తారు. ఏ కులం వారైనా వీర శైవ మతాన్ని అవలంబించిన ప్రతి వారూ ఈ నృత్యాన్ని తప్పక చేస్తారు.
తంతు తతంగం
[మార్చు]ఈ నృత్య సమయంలో పెద్ద పెద్ద ప్రభలు గట్టి ఆ ప్రభలను అనేక అలంకారలతో ముంచి వేస్తారు. ప్రభకు ముందూ వెనుకా స్త్రీ పురుషులు నడుస్తూ వుంటారు. ప్రభ ముందు సన్నాయి వాయిద్య కాండ్రు రెండుమూడు దళాలువారుంటారు. ముఖ్యంగా ఈ నృత్యంలో వీరు వాయించే వాయిద్యం వీరంగం. ఇది ఒక ప్రత్యేకమైన వాయిద్యం. కణకణ మని అతి దురితంగా డోళ్ళు మ్రోగుతాయి. సన్నాయి బూరలు తారాస్థాయిలో గుక్క పట్టి నృత్య కారుని చెవుల్లో వూదుతారు. సాంబ్రాణి ధూపం ముఖానికి ఉక్కిరి బిక్కిరి అయ్యేలాగా పట్టిస్తారు. దీనితో ఖడ్గధారి వీరావేశంతో ఒక్క గెంతు గ్తెంతి దర్శరభశరభ, అశ్శరభ అంటూ డోలు వాయిద్య గాళ్ళను కవ్విస్తూ..;...... అదదదద అబబబబ .... అగగగగ ..... అని డోలు వాయిద్య గానిని కవ్వించి ముక్తాయింపులు ఇప్పించి దశ్శభ అని దక్షుని దండకం ఈ విధంగా ప్రారంభిస్తాడు.
దక్షయజ్ఞం దండకం
[మార్చు]- దక్షుండు యజ్ఞంబు - అశ్శరభ
- త్గలపెట్ట నందులో - అశ్శరభ
- భగ్గుమనియె శరభ
- వింటిరా సురులార - అశ్శరభ
- విన్నపం బొక్కటి సరభ - అశ్శరభ
- కలగంటి ఈ రాత్రి - అశ్శరభ
- కల్లగాను కల్లగానూ అగగగగ శరభ
- అశ్శరభమహిమీద పార్వతి శరభ
- మాయమై పోయెనని శరభ
- పరమేశ్వరుని హోమము శరభ
- భగ్గుమనియ శరభ
- చెమట బట్టగ తీసి శ్రభ
- చట్రాతిపై వేసి శరభ
- వరృశ్వరుడు బుట్టె శరభ
- విశ్వమునకు శర్భ
- పత పతా బ్రంహ్మాండ వలము లన్నియ ......... ||శరభ||
- కొట్టె గద దక్షుని......... ||శరభ||
- తోలెగ దరివుల ......... ||శరభ||
- దండించ వైరుడు......... ||శరభ||
- నీమిండ డనగమొక్క జొచ్చితిమి గదా మోసయోయితిని......... ||శరభ||
- వెన్ను గల అన్నకు శర......... ||శరభ||
- ఏనుగు తల బుట్టెనని........... ||శరభ||
- గుడొఇ మీద ల్తాతకు........... . ||శరభ||
- గొఱ్ఱె తల ఇంపాయి............ . ||శరభ||
- పరుల గుణవిహార......... ... . ||శరభ||
- కోసూరి వీరభద్ర................ . ||శరభ||
- అదదద, అగగగ, అదదద, అగగగ............. ||శరభ||
- శరభ, దశ్శరభ, అశ్శరభ, శరభ, శరభ......... ||శరభ||
అంటూ ఆర్భాటం చేస్తారు. వీరంగ ధ్వనులు మిన్ను ముట్టుతాయి. ఇలా ఖడ్గం పట్టి దండకం చస్దువుతూ, వాయిద్యాల మకకాలన ననుసరించి, వీరా వేశంతో ఆ ప్రక్కకూ, ఈ ప్రక్కకూ అడుగులు వేస్తూ కంకణం కట్టిన కత్తిని వేగంగా త్రిపూతూ ఆసాంతంలో ఏ గ్రామ దేవతనుగాని ఏ దేవుణ్ణి పూజిస్తారో, ఆ గ్రమం పేరు తలచి జై మంగళ గిరి వీరభధ్రా' అని ముగించి మరల వాయిద్య గాండ్రను అదిరించి శరభ, శరభ అంటూ నానా హంగామా చేసి ఆ కత్తిని ఎవరైతే ఆ వుత్సవాన్ని నిర్వహిస్తున్నారో, అతని పళ్ళెంలో వుంచుతారు.
ఇలా వూరంతా లుఋగుతూ ఒక్కొక్క మజలీ వద్దా........ అంటే నాలుగు వీథులూ కలిసిన చోటల్లా ఒక్కొక్క వ్వక్తి పై విధంగా ఖడ్గ నృత్యం చేస్తాడు. ఇలా వుత్సవం ముందుకు సాకేగొద్దీ జన సమూహం ఎక్కువై ఎంతో ఉద్రేకాన్ని కలిగిస్తుంది. నృత్య ధారి ధరించే ఖడ్గం చాల భారీగా వుంట్ఘుంది. ఖడ్గం మిలమిల మెరుస్తూ వుంటుంది. ఖడ్గం మధ్య భాగంలో తమలపాకులతో గాని, మామిడాకులతో గానీ కంకణం కడతారు.
ఖడ్గ ధారి కర్తవ్యాలు
[మార్చు]ఖడ్గం ధరించే వ్వక్తి విభూతి రేఖలు పట్టించి, విచిత్ర వేష ధారణలో వుంటాడు. ఖడ్గం ధరించే వ్వక్తి ఆ రోజున ఉపవాస ముంటాడు. ప్రతి వారూ ఈ నృత్యం చేయడం కష్టం. నృత్యం చేసే ప్రతి వ్వక్తి దక్షుని దండకాన్ని తప్పనిసరిగా నేర్చుకోవాలి. లేనట్లేయితే అడుగు ముందుకు పడదు. ఖడ్గ నృత్య ధారి ప్రళయ తాండవంగా నృత్యం చేసిన తరువాత శివమెక్కి ఆవేశంతో నారసాలు పొడుచు కుంటాడు.
రాయల సీమలో
[మార్చు]ముఖ్యంగా రాయలసీమలో తమతమ ఇలవేల్పుల మీద చదివే పద్యాలకు ఖడాలని అంటారు. వీరభద్ర ఖడ్గాలు, చౌడమ్మ ఖడ్గాలూ మొదలైనది. లేనట్లేయితే అడుగుకు పడదు. ఖడ్గ నృత్య ధారి ప్రళయ తాండవంగా నృత్యం చేసిన తరువాత శివమెక్కి ఆవేశంతో నారసాలు పొడుచు కుంటాడు.
నాలుకపై నారసాలు
[మార్చు]ఖడ్గ నృత్యంలో ఆ నారసాల నృత్యం మహా వుత్తేజంగానూ, భయంకరం గాను వుంటుండి. ఖడ్గ నృత్యంఅయిన వెంటనే ఆ వ్వక్తి నారసాలు పొడుచు కుంటాడు. నారసాలంటే రెండు మూడు రకాలుగా వుంటాయి. ఏకనారసం ... కంటి నారసం ... గొంతు నారసం ... శిరసు నారసం... శూల నారసం మొదలైన పేర్లతో వుంటాయి. ఇవి శూలం మాదిరిగా వుండి, త్రిశూలం చివరి భాగంలో నూనె గుడ్డలు చుట్టి, వాటిని వెలిగించి, సన్నని మొద భాగాన్ని నాలికపై గుచ్చుతారు. ఇలా గ్రుచ్చే సమయంలో జోరుగా వాయిద్య సమ్మేళనం జరిగుతుంది. రణగొణ ధ్వనులు చేస్తారుల్ వుద్రేకంలో వున్న వారికి కర్పూరం వెలిగించిన పళ్ళెం చేతి కిస్తారు. నృత్య కారుడు చేతితో నారసాన్ని పట్టుకుని వాయిద్యానికి తగి నట్టు వీరాధి వీరుడిలా గుండ్రంగా తిరుగుతూ నృత్యం చేస్తాడు. చేసే కొద్దీ వాయిద్యాల జోరు ఎక్కువ అవుతుంది. ఈ జోరులో వెలిగించిన వత్తులు, ఒక్కొక్కటిగా ఆరిపోవడంతో ఈ నృత్యం కూడ పూర్తి అవుతుంది.
మూలాలు
[మార్చు]- తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం, హైదరాబాదు వారు 1992 సంవత్సరంలో ముద్రించిన డా. మిక్కిలినేని రాధాకృష్ణ మూర్తి గారు రచించిన తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు