వేల్పుగొండ

వేల్పుగొండ
—  రెవెన్యూ గ్రామం  —
వేల్పుగొండ తెలంగాణ పటంలో గ్రామ స్థానం
అక్షాంశ రేఖాంశాలు:
రాష్ట్రం	తెలంగాణా
జిల్లా	మెదక్
మండలం	టేక్మల్
ప్రభుత్వం
- సర్పంచి
జనాభా (2011)
- మొత్తం	3,295
- పురుషుల సంఖ్య	1,622
- స్త్రీల సంఖ్య	1,673
- గృహాల సంఖ్య	698
పిన్ కోడ్
ఎస్.టి.డి కోడ్

వేల్పుగొండ, తెలంగాణ రాష్ట్రం, మెదక్ జిల్లా, టేక్మల్ మండలంలోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన టేక్మల్ నుండి 20 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన మెదక్ నుండి 35 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత మెదక్ జిల్లా లోని ఇదే మండలంలో ఉండేది.

గ్రామ విశేషాలు

ఈ గ్రామంలో చాలా పురాతన ప్రసిద్ధిగాంచిన దేవాలయం తుంబురేశ్వార దేవాలయం. ఈ దేవాలయం సా.శ. 1300 సంవత్సర కాలంలో కాకతీయ సామంతరాజులు ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించారు. తుంబురుడు అనే గాయకుని వలన తుంబరేశ్వరా ఆలయం అనే పేరు వచ్చింది దేవాలయంలో ప్రధాన దేవుడు శివుడు స్వయంభూగా వెలిశాడు. లింగం శ్వేతవర్ణం లో దర్శనమిస్తాడు పూర్వం వేల్పుల అనగా దేవతలు ఋషులు తపస్సు చేసే వారట, వేల్పుల అనగా దేవతల కొండ అని అర్థం. రాను రాను అది వేల్పుగొండ గా మారింది. ఈ దేవాలయానికి ముందు ఎత్తైన కొండ మీద నల్లని శివలింగం దర్శనమిస్తుంది. గుడి పక్కనే ఒక పెద్ద చెరువు ఉంటుంది. చెరువు మధ్యలో ఒక కొండ ఉంటుంది అదే దేవతలు కొండ ఇక్కడ దేవతలు ఋషులు తపస్సు చేసే వారట. శివ ఆలయం చుట్టూ అందంగా నల్లరాతి శిల్పాలతో ఉంటుంది.ఆ రాతి శిల్పాలు నగ్నంగా అందంగా చెక్కారు. గుడి ముందు ఒక నాగుల గృహ ఉంటుంది. అందులో నాగుల రాతి శిల్పాలు కనిపిస్తాయి. పక్కనే ఒక లింగం చెరువు దగ్గరలో కనిపిస్తుంది. ప్రతి సంవత్సరం ఆశ్వయుజ భాద్రపదమాసంలో జాతర జరుగుతుంది. రథ ప్రదక్షణ కూడా జరుగుతుంది. ఈ దేవాలయానికి కొద్ది దూరంలో పెద్ద గుట్ట పైన శ్రీ రామ ఆలయం ఉంది. ఎటు చూసినా కొండలు గుట్టలు ఎత్తైన ప్రదేశంలో పచ్చగా చుట్టుపక్కల గ్రామాలు కనిపిస్తాయి. పూర్వం హనుమంతుడు రాముని కోసం ఇక్కడ తపస్సు చేశాడట. ప్రతి సంవత్సరం శ్రీరామనవమికి ఇక్కడ పెద్ద మేళా జరుగుతుంది. ప్రజలు భక్తి శ్రద్ధలతో శ్రీ రామ కళ్యాణ మహోత్సవం లో పాల్గొంటారు.

గ్రామ జనాభా

2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 698 ఇళ్లతో, 3295 జనాభాతో 1476 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1622, ఆడవారి సంఖ్య 1673. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 860 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 500. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 573200.పిన్ కోడ్: 502302.

విద్యా సౌకర్యాలు

గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి , ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి ఎల్లుపేట్లో ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల టేక్మల్లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల‌లు మెదక్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల సంగారెడ్డిలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు మెదక్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల మెదక్లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల‌లు హైదరాబాదులోనూ ఉన్నాయి.

వైద్య సౌకర్యం

ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం

యెలుపుగోండలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.

ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం

గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.

తాగు నీరు

గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.

పారిశుధ్యం

మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.

సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు

యెలుపుగోండలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.

గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.

రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.

మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు

గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది.

ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.

ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు

గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.

విద్యుత్తు

గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 9 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.

భూమి వినియోగం

యెలుపుగోండలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:

• అడవి: 253 హెక్టార్లు
• వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 78 హెక్టార్లు

• వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 456 హెక్టార్లు

• బంజరు భూమి: 420 హెక్టార్లు
• నికరంగా విత్తిన భూమి: 267 హెక్టార్లు
• నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 420 హెక్టార్లు
• వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 267 హెక్టార్లు

నీటిపారుదల సౌకర్యాలు

యెలుపుగోండలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.

• బావులు/బోరు బావులు: 63 హెక్టార్లు* చెరువులు: 204 హెక్టార్లు

ఉత్పత్తి

యెలుపుగోండలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.

ప్రధాన పంటలు

వరి, మొక్కజొన్న, చెరకు