శ్రీ స్వామినారాయణ దేవాలయం (ముంబై)
| శ్రీ స్వామినారాయణ మందిరం | |
|---|---|
 ఆలయం పైన ఉన్న సభా మండపం మూడు గోపురాలు, గోపురం | |
| స్థానం | |
| దేశం: | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం: | మహారాష్ట్ర |
| జిల్లా: | ముంబై నగర |
| ప్రదేశం: | ముంబై |
| భౌగోళికాంశాలు: | 18°57′14.31″N 72°49′48.78″E / 18.9539750°N 72.8302167°E |
| చరిత్ర | |
| నిర్మాత: | స్వామినారాయణ సంప్రదాయం |
శ్రీ స్వామినారాయణ్ మందిర్, (ముంబై) [1] (మరాఠీ: श्री स्वामीनारायण मंदिर, मंबई ) ఒక హిందూ దేవాలయం (మందిర్), స్వామినారాయణ సంప్రదాయంలో ఒక భాగం. ఈ స్వామినారాయణ దేవాలయం ముంబైలోని భులేశ్వర్ ప్రాంతంలో ఉంది, ముంబైలోని అత్యంత పురాతనమైన స్వామినారాయణ మందిరం, ఇది వంద సంవత్సరాలకు పైగా చరిత్ర కలిగినది.[2] ప్రస్తుత మందిరం త్రి-శిఖర నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంది, ప్రతిష్టించిన మూర్తిలలో ఘనశ్యామ్ మహారాజ్‌తో లక్ష్మీనారాయణ దేవ్, హరి కృష్ణ మహారాజ్‌తో రాధా కృష్ణ దేవ్ ఉన్నారు. ఈ ఆలయంలో, రాధా కృష్ణుడు గోలోక నివాసితులు కాబట్టి రాధా గోలోక్విహారి రూపంలో పూజించబడతారు.ఇది శిఖర్‌బంద్ మందిర్, లక్ష్మీనారాయణ దేవ్ గడి (వడ్తాల్ )[3] క్రింద వస్తుంది. భూలేశ్వర్ ప్రాంతంలోని అనేక దేవాలయాలలో ఈ దేవాలయం ఒకటి , ఈ దేవాలయాలలో పుష్పాలకు అధిక కొరత ఉండటం వలన భూలేశ్వర్‌లో[4] ఫూల్ గల్లి (లేదా పూల మార్కెట్) పుట్టుకకు దారితీసింది.
చరిత్ర[మార్చు]
వైశాఖ శుక్ల ఏకాదశి , 1868 నాడు, రాంఛోద్దాస్ ప్రాంజీవందాస్ తన సొంత నివాసాన్ని పగలగొట్టి పునర్నిర్మించడం ద్వారా ముంబైలోని మొట్టమొదటి శ్రీ స్వామినారాయణ ఆలయాన్ని నిర్మించాడు. హరి కృష్ణ మహారాజ్, గౌలోక్విహారి, రాధిక దేవతలను ఆచార్య మహారాజ్ భగవత్ప్రసాద్జీ మహారాజ్ స్థాపించారు.[5]
ట్రై-స్పైర్ టెంపుల్[మార్చు]
1903లో వైశాఖ శుక్ల ద్వాదశి సందర్భంగా లక్ష్మీప్రసాద్‌జీ మహారాజ్‌చే 1903లో ఘనశ్యామ్ మహారాజ్[6] లక్ష్మీనారాయణ్ దేవ్‌ల దేవతా మూర్తుల ఆలయ నిర్మాణం నిర్మించబడింది. స్వామినారాయణ్ భక్తుడు, రావు బహదూర్ షేత్ కురుమ్సే దామ్జీ ఈ ఆలయాన్ని అన్ని భౌతిక, భౌతిక, మేధో వనరులతో పునరుద్ధరించడానికి సహకరించాడు.
నిర్మాణం[మార్చు]
భులేశ్వర్‌లోని స్వామినారాయణ దేవాలయం విశాలంగా చెక్కబడిన ముఖభాగాన్ని కలిగి ఉంది, ఇది చిరిగిన పరిసరాలలో నిజంగా దృశ్యమానంగా ఉంటుంది. ప్రేక్షకుల మందిరానికి (సభామండపం) దారితీసే ఇరవై ఐదు మెట్లు ఉన్నాయి. ప్రేక్షకుల హాలుకు ఎడమ , కుడి వైపున గణేశుడు, హనుమంతుని విగ్రహాలు ఉన్నాయి. మూడు ప్రధాన పుణ్యక్షేత్రాలు ఉన్నాయి. తూర్పున ఉన్న మందిరంలో హరి కృష్ణ మహారాజ్, గౌలోక్విహారి, రాధిక విగ్రహాలు ఉన్నాయి; మధ్యలో ఉన్న మందిరంలో ఘనశ్యామ్ మహారాజ్, నారాయణ్, లక్ష్మి విగ్రహాలు ఉన్నాయి అయితే పశ్చిమాన ఉన్న మందిరం దేవతలకు విశ్రాంతి స్థలం. సభామండపం మీద గోపురం ఉంది.[7] దానిపై కృష్ణలీల (కృష్ణుని క్రీడలు దృశ్యాలు చిత్రించబడ్డాయి.) గోపురానికి యాభై నాలుగు స్తంభాలు మద్దతుగా ఉన్నాయి. మొదటి అంతస్తులో పెద్ద ప్రేక్షకుల మందిరం ఉంది, ఇక్కడ మతపరమైన ప్రసంగాలు క్రమం తప్పకుండా జరుగుతాయి.
పండుగలు[మార్చు]
ఆలయంలో జరుపుకునే ఉత్సవాలు రామ నవమి / స్వామినారాయణ జయంతి , జన్మాష్టమి , వామన్ జయంతి , నృసింహ జయంతి మహాశివరాత్రి , గణేష్ చతుర్థి మొదలైనవి భారతీయ క్యాలెండర్‌లో శ్రవణం.[8]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "3. Der Bochasanwasi Shri Akshar Purushottam Sanstha in der Diaspora 115", «I‘m a Hindu and I’m a Swaminarayan», Peter Lang, retrieved 2023-06-23
- ↑ "Butterfield, Robert William Fitzmaurice, (10 Jan. 1889–14 Jan. 1967), JP; FIRA (Ind); Financial Adviser and Chief Accounts Officer, Bombay, Baroda and Central India Railway, Bombay, retired", Who Was Who, Oxford University Press, 2007-12-01, retrieved 2023-06-23
- ↑ Vasavada, Rabindra (2016-04-01), "Swaminarayan Temple Building", Swaminarayan Hinduism, Oxford University Press, pp. 257–273, retrieved 2023-06-23
- ↑ "Bathymetric survey and physical and chemical-related properties of Indian Creek reservoir, Louisiana, June 11-18 and September 22, 1997". 1999.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ Krusche, Krupali Uplekar (2021). "Decoding a Hindu Temple". Journal of the Society for the Study of Architecture in Canada. 46 (2): 60. doi:10.7202/1088489ar. ISSN 1486-0872.
- ↑ Krusche, Krupali Uplekar (2021). "Decoding a Hindu Temple". Journal of the Society for the Study of Architecture in Canada. 46 (2): 60. doi:10.7202/1088489ar. ISSN 1486-0872.
- ↑ Vasavada, Rabindra (2016-04-01), "Swaminarayan Temple Building", Swaminarayan Hinduism, Oxford University Press, pp. 257–273, retrieved 2023-06-23
- ↑ "1. Transnational Celebrations in Changing Political Climates", Making an American Festival, University of California Press, pp. 12–28, 2008-12-31, retrieved 2023-06-23