సీతా దొరైస్వామి
| కళైమామణి సీతా అయ్యర్ దొరైస్వామి | |
|---|---|
 ఆల్ ఇండియా రేడియో రికార్డింగ్ (c.a. 1950) | |
| వ్యక్తిగత సమాచారం | |
| జన్మ నామం | జి. సీతాలక్ష్మి |
| జననం | 27 జనవరి 1926 అడచాని, తిరునెల్వేలి జిల్లా, మద్రాస్ ప్రెసిడెన్సీ, బ్రిటిష్ ఇండియా |
| మూలం | భారతదేశం |
| మరణం | 14 మార్చి 2013 (వయస్సు 87) |
| సంగీత శైలి | భారతీయ శాస్త్రీయ సంగీతం |
| వృత్తి | సాంప్రదాయ వాయిద్యకారిణి |
| వాయిద్యాలు | జల్ తరంగ్ |
| క్రియాశీల కాలం | 1937– 2013 |
| లేబుళ్ళు | HMV |
సీతమ్మ దొరైస్వామి (తమిళం: 27 జనవరి 1926 – 14 మార్చి 2013) సుప్రసిద్ధ కర్ణాటక బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి. అంతరించిపోతున్న భారతీయ వాయిద్యమైన జల్ తరంగ్ యొక్క చివరి గుర్తింపు పొందిన మహిళా వ్యాఖ్యాత ఆమె.[1] మొదటి కర్ణాటక సంగీత సంస్థ అయిన మ్యూజిక్ అకాడమీ నుండి గోల్డ్ మెడల్ ఆఫ్ హానర్ పొందిన మొదటి ( ఇప్పటి వరకు అతి పిన్న వయస్కురాలైన) మహిళా సంగీతకారిణి. 2001 లో తమిళనాడు ప్రభుత్వం నుండి కలైమామణి అవార్డును అందుకున్న ఏకైక జల్ తరంగ్ విద్వాంసురాలు ఆమె, ప్రశంసా పఠనంతో "(సీత) జలతరంగం అంతరించిపోకుండా నిరోధించడానికి అవిశ్రాంతంగా కృషి చేసింది, తరచుగా దాని కోసం మాత్రమే గుర్తించబడుతుంది; మన సాంస్కృతిక కట్టుబాట్లు లేని సమయంలో సమాన మహిళా ప్రాతినిధ్యం కోసం ఆమె పోరాడిందన్న వాస్తవాన్ని వెలుగులోకి తీసుకురావాల్సిన సమయం ఆసన్నమైంది.[2][3]
జీవిత చరిత్ర[మార్చు]
ప్రారంభ సంవత్సరాల్లో[మార్చు]
సీత లేదా సీతమ్మ ("అమ్మ" అనేది దక్షిణ భారత మహిళలకు గౌరవప్రదమైన ప్రత్యయం) ప్రస్తుత తమిళనాడు (అప్పటి మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ )లోని తిరునెల్వేలి జిల్లాలోని అడచాని అనే గ్రామంలో ఒక తమిళం మాట్లాడే బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో జన్మించింది. పంపు గణపతి అయ్యర్, అతని భార్య మీనాక్షి అమ్మ.
తన తల్లిదండ్రుల ప్రోత్సాహంతో, యువ సీత చిన్న వయస్సులోనే స్థానికంగా కొడగనల్లూరు సుబ్బయ్య భాగవతార్ వద్ద, తరువాత గొట్టువాధ్యం విధవాన్ సీతారామ భాగవతార్ వద్ద కర్ణాటక సంగీతం నేర్చుకోవడం ప్రారంభించింది. తమిళనాడులో ప్రొఫెసర్. పి. సాంబమూర్తి స్థాపించిన మొదటి సంగీత విభాగంలో సభ్యురాలు కావడానికి 10 సంవత్సరాల వయస్సు ఉన్నప్పటికీ అంగీకార పత్రాన్ని స్వీకరించిన తర్వాత, సీత 1937లో చెన్నైకి వెళ్లి DK పట్టమ్మాళ్‌తో కలిసి శిక్షణ పొందింది, అక్కడ ఆమె మొదటి మహిళా గ్రహీతగా అవతరించింది. గోల్డ్ మెడల్ ఆఫ్ హానర్. ఈ అవార్డును అందుకున్న అతి పిన్న వయస్కురాలిగా ఇప్పటికీ ఆమె రికార్డు సృష్టించింది.
ఆమెకు 14 సంవత్సరాల వయస్సులో వివాహం జరిగింది. ఆమె సంగీత పాఠాలను కొనసాగించాలనే తపనను అర్థం చేసుకున్న ఆమె భర్త ఆమెను మ్యూజిక్ అకాడమీ నిర్వహించే కోర్సులో చేరమని ప్రోత్సహించాడు. ఆమె తన సంగీత అభివృద్ధిలో కీలక పాత్ర పోషించిన వాలాది కృష్ణయ్యర్ ఆధ్వర్యంలో కోర్సును పూర్తి చేసింది. ఆమె తన బ్యాచ్‌లో క్లాస్‌లో అగ్రస్థానంలో ఉంది, ఆమె గోల్డ్ మెడల్ గెలుచుకుంది.
ఆమె రచయిత్రి జయ మాధవన్ అమ్మమ్మ.
జల్ తరంగ్ శిక్షణ[మార్చు]
కర్ణాటక సంగీతం యొక్క సైద్ధాంతిక అంశంలో రాణించిన విద్యార్థులకు అకాడమీలో గొట్టువాద్యం లేదా జల్ తరంగ్ నేర్చుకునే ఎంపిక ఇవ్వబడింది. జల్ తరంగ్ వైపు ఎందుకు మొగ్గు చూపుతోందని అడిగినప్పుడు, సీత ఇలా సమాధానమిచ్చింది, "అప్పటికి తన వయస్సు పది మాత్రమే, జలతరంగం కళాకారులు ఉపయోగించే వంటకాలు పిల్లలు 'ఇల్లు' ఆడేటప్పుడు ఉపయోగించే చిన్న పాత్రలను నాకు గుర్తు చేస్తున్నాయి. నీటిని కలిగి ఉన్న వంటలను కొట్టడం చాలా సరదాగా అనిపించింది". [4] జల్ తరంగ్ బోధించే పనిలో ఉన్న ఉపాధ్యాయుడు, రమణయ్య చెట్టియార్, అకాడమీలోని విద్యార్థులెవరూ ఈ వాయిద్యాన్ని తీయగలిగేంత మేధస్సు కలిగి ఉన్నారని నమ్మలేదు. ప్రొ. సాంబమూర్తి ప్రోద్బలంతో, అతను సీత అభ్యర్థనను స్వీకరించి, శంకరాభరణం వాయిద్యానికి ట్యూన్ చేయడం ద్వారా ఆమెకు పరీక్ష పెట్టాడు, దానిని మాయామాళవగౌలకి సెట్ చేయమని కోరాడు. దానిని విజయవంతంగా ట్యూన్ చేసిన తర్వాత, సీతకు శిక్షణ ప్రారంభించే అవకాశం లభించింది. ఆమె ప్రొఫెసర్. సాంబమూర్తి, రమణయ్య చెట్టియార్‌ల ఆధ్వర్యంలో ఒకటిన్నర నెలల పాటు నేర్చుకుంది, ఆమె మిగిలిన కెరీర్‌లో ఆమె శిక్షణను పూర్తి చేయడానికి సిద్ధాంతంపై ఆమెకున్న పరిజ్ఞానం సరిపోతుందని చెప్పబడింది. ఆమె ఆర్థిక స్థితిని గుర్తించిన ప్రొఫెసర్. పి. సాంబమూర్తి, సీతకు మొదటి జల్ తరంగ్ కప్పులను కొనుగోలు చేశారు.
కెరీర్[మార్చు]
జల్ తరంగ్ అంతరించిపోకుండా నిరోధించడానికి ఆమె అవిశ్రాంతంగా కృషి చేసింది, దాని కోసం తరచుగా గుర్తింపు పొందింది. ఆమె శిక్షణ చిన్న వయస్సులోనే ప్రారంభమైనప్పటికీ, కుటుంబ బాధ్యతలు ఆమెను ప్రదర్శించకుండా నిరోధించాయి. సీతకు 14 ఏళ్ల వయసులో ఎన్. దొరైస్వామితో వివాహమై 10 మంది పిల్లలకు జన్మనిచ్చింది. అద్భుతమైన కుమారుడి మరణం ఆమెను చిన్నాభిన్నం చేసింది, ఆమె కుటుంబం యొక్క ప్రోత్సాహంతో ఆమె 41 సంవత్సరాల వయస్సులో మళ్లీ ప్రదర్శన ఇవ్వడం ప్రారంభించింది. ఈ ప్రత్యేక పరిస్థితిని ఉటంకిస్తూ, ఆమె తరచుగా సూచించబడుతోంది, ఆమె సహోద్యోగులను అలా చేయకుండా నిరోధించే సామాజిక అర్థాలు ఉన్నప్పటికీ ప్రదర్శించిన కొద్దిమందిలో ఒకరైనందుకు మార్గదర్శక మహిళా భారతీయ సంగీత విద్వాంసురాలుగా అవార్డులు అందుకుంది.
అవార్డులు, సన్మానాలు[మార్చు]
| సంవత్సరం | అవార్డు | గమనికలు |
|---|---|---|
| 1983 | ఆస్థాన విద్వాన్ | నివాసి సంగీతకారుడిగా కంచి మఠం నుండి అవార్డు |
| 1939 | స్వర్ణ పతకం | మద్రాస్ మ్యూజిక్ అకాడమీ నుండి అవార్డు పొందిన మొదటి మహిళ |
| 2009 | టిటికె అవార్డు | సంగీత అకాడమీ ప్రత్యేక టిటికె అవార్డు |
| 2001 | కలైమామణి | భారతదేశంలో నాల్గవ అత్యున్నత ప్రభుత్వ పౌర పురస్కారం |
| 1999 | జలతరంగం విభూషి | రామకృష్ణ మిషన్‌ ద్వారా అవార్డు లభించింది |
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "IMC OnAir JALTARANG – Waves of Sound (2008, part 1/3):Internet Archive". January 2008. Retrieved 9 December 2011.
- ↑ "மகிழ்ச்சிக்கு மட்டுமல்ல; மருந்தாகவும் பயன்படுகிறது இசைக் கருவி | Pondicherry". Dinamani. 17 May 2010. Retrieved 9 December 2011.
- ↑ "Entertainment Chennai / Personality : Musical waves with water". The Hindu. 16 December 2005. Archived from the original on 19 January 2008. Retrieved 9 December 2011.
- ↑ "Entertainment Chennai / Personality : Musical waves with water". The Hindu. 16 December 2005. Archived from the original on 19 January 2008. Retrieved 9 December 2011.