ఆగా ఖాన్

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
ప్రస్తుత ఆగాఖాన్ షా కరీమ్‌ అల్ హుస్సైనీ

ఆగా ఖాన్ (పర్షియన్ آقا خان ) అనేది షియా మతం యొక్క ఇస్మాయిలీ అనుచరుల (అరబ్బీ: الطائفة الإسماعيلية‎) అతిపెద్ద శాఖ ఇమామ్ యొక్క వంశపారంపర్య బిరుదు. ఇమామ్ జాఫర్ అల్ సాదిక్ యొక్క పెద్ద కుమారుడు ఇస్మాయిల్ ఇబ్న్ జఫర్ యొక్క వారసుల ఇమామత్ ను వారు ధ్రువపరుస్తారు, అదే సమయంలో షియా తెగ యొక్క ప్రధాన పన్నెండవ శాఖ ఇస్మాయిల్ యొక్క తమ్ముడు మూసా అల్-కాజిమ్, ఆయన వారసులను అనుసరిస్తుంది.

చరిత్ర

[మార్చు]
బిస్మిల్లా హిర్రహ్మా నిర్రహీం
వ్యాసాల పరంపర షియా ఇస్లాం
ఇస్మాయిలిజం
Ismail lion calligram
విషయాలు
ఏడు స్తంభాలు
చరిత్ర
తొలి ఇమాంలు
సమూహాలు, నేటి నాయకులు

నిజారీ ఇమాములు ఇరాన్లో నివసించియున్న 19వ శతాబ్దం ప్రథమార్థంలో ఆగా ఖాన్ అనే గౌరవ బిరుదు పర్షియా యొక్క షా అయినటువంటి ఫత′హ్-అలీ షా కజర్ చే ఇస్మాయిలీల 46వ ఇమామ్ ఆగా హసన్ అలీ షాకు సమర్పించబడింది. శబ్దలక్షణపరంగా ఈ బిరుదు "ఉత్కృష్ట" లేదా "అధిపతి" అని అర్థం వచ్చే టర్కీయుల సైనిక బిరుదు ఆఘాను, అల్టైక్ భాషలో ప్రాంతీయ పరిపాలకుడుకు వాడే బిరుదు ఖాన్ ను కలిగి ఉంది, అందువలన ఈ సమ్మేళనం స్థూలంగా "అధికారం చెలాయించే అధిపతి" అనే అర్థాన్ని ఇస్తుంది. పర్షియా యొక్క కజర్ న్యాయస్థాన నియమావళిలో, ఖాన్ (, అమీర్) సాధారణంగా భద్రతా దళాల దళపతులు, దేశీయ తెగల నాయకులలో భాగం, రాజవంశస్థులు కానివారికిచ్చే ఎనిమిది బిరుదుల తరగతులలో ఇది నాలుగవ స్థానంలో ఉంటుంది.

1887వ సంవత్సరంలో, భారతదేశం యొక్క వలస పాలకులు బ్రిటీష్ రాజ్ సర్కార్, ఆగా ఖాన్ కు హోదాను, ఘనతను ఇచ్చారు. ఆఫ్ఘన్ యుద్ధం (1841, 1842) యొక్క చివరి దశలలో ఆగా ఖాన్ I, ఆయన అశ్వికదళ అధికారులు జనరల్ నాట్ కు ఏదో సేవ చేయటానికై కాందహార్ లో ఉన్నారు, జనరల్ ఇంగ్లాండ్ సింద్ నుండి నాట్ కు చేరేందుకు కుడా సేవలందించారు. ఈ సేవలు,, 1843-44 లో సర్ చార్లెస్ నేపియర్ సింద్ ను జయించుటలో ఆగా ఖాన్ I అందించిన ఇతర సేవలకై, ఆగా ఖాన్ బ్రిటిష్ గవర్నమెంట్ ఆఫ్ ఇండియా నుండి పింఛను అందుకున్నారు. 'బ్రిటీష్ రాజ్, భారతదేశంలో దాని ప్రతినిధులచే రాజవంశీయ హోదా' ఆయనకు ఇవ్వబడింది, దీనితో ఆయన బ్రిటీష్ ఇండియాలో తుపాకీచే గౌరవ వందనం అందుకున్నఏకైక మతపరమైన లేదా సమాజ నేత అయ్యారు; మిగిలిన వందనపు వంశాలు అన్నీ రాజవంశంచే పరిపాలించబడిన రాష్ట్రాలు లేదా రాజ్ చే వదలివేయబడిన రాష్ట్రాలలో వంశపారంపర్య రాజవంశీయ బిరుదులను కలిగి ఉన్న రాజకీయ పింఛనుదారుల వంశాలు.

మొదటి ఆగా ఖాన్ అయిన హసన్ అలీ షా ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుండి సింద్ వచ్చినప్పుడు, ఆయన, ఆయన సేనలకు సింద్ కు చెందిన మీర్ నాసిర్ ఖాన్ ఆశ్రయం ఇచ్చారు.

వారసుడు

[మార్చు]
1957 జూలై 11వ సంవత్సరంలో 20 సంవత్సరాల వయసులో ఇస్మాయిలీల యొక్క ఇమామత్ ను స్వీకరించడంతో యువరాజు కరీం అల్-హుస్సైనీ ఆయన తాత సర్ సుల్తాన్ ముహమ్మద్ షా ఆగా ఖాన్ (ఆగా ఖాన్ III) యొక్క వారసునిగా, ప్రస్తుత అగా ఖాన్ IV అయ్యారు. తన వీలునామాలో, ఆయన తాత తన మనవడిని ఇస్మాయిలీ ఇమామత్ కు వారసునిగా ఎంపిక చేయటానికి దారి తీసిన పరిస్థితులను గూర్చి వెల్లడించారు:

ఇటీవలి కాలంలో ప్రాథమికంగా మారిన ప్రపంచ పరిస్థితుల వలన, అణుశాస్త్రం లాంటి వి కనుగొనటంతో సహా, ఇస్మాయిలీ సముదాయపు ఉన్నతి ఆసక్తి దృష్ట్యా, కొత్త ప్రపంచంలో పెరిగి , అభివృద్ధి చెందిన , జీవితంపై కొత్త ఊహ గల యువకుడు నా స్థానంలోకి రావాలని నమ్ముతున్నాను.[1]

49వ ఇస్మాయిలీ ఇమామ్ యువరాజు కరీం అగా ఖాన్ IV, మొహమ్మద్ యొక్క దాయాది, అల్లుడు అలీ,, ఆయని భార్య అయిన మొహమ్మద్ యొక్క కుమార్తె ఫాతిమాల ద్వారా తమ వంశం యొక్క జాడలను చూపిస్తారు.[2] హిస్ హైనెస్ అనే బిరుదు యునైటెడ్ కింగ్డం యొక్క రాణి ఎలిజబెత్ II చే 1957వ సంవత్సరంలో ఇవ్వబడింది,[3] 1959లో ఇరాన్ యొక్క షా చే హిస్ రాయల్ హైనెస్ అనే బిరుదు ఇవ్వబడింది.[4] 2007వ సంవత్సరం జూలై 11న, అగా ఖాన్ IV ఇస్మాయిలీ సమాజం యొక్క ఇమామ్ గా 50 సంవత్సరాలు పూర్తిచేసుకున్నారు.

కుటుంబ ఆస్తి, సమాజ హోదాకు వారసుడు అయిన ఆగా ఖాన్, ప్రపంచంలోని అతి పెద్ద ప్రభుత్వేతర అభివృద్ధి వ్యవస్థలలో ఒకటైన ఆగా ఖాన్ డెవలప్మెంట్ నెట్వర్క్ యొక్క వ్యవస్థాపకుడు, అధ్యక్షుడు. జీవన స్థితిగతులను మెరుగుపరిచేందుకు, విద్యను ప్రోత్సహించేందుకు AKDN అనేక ఆఫ్రికన్, ఆసియన్ దేశాలతో కలిసి పనిచేయడాన్ని కొనసాగిస్తుంది. ఉదాహరణకు, ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో AKDN అభివృద్ధి పథకాలకై $750 మిలియన్ లను తరలించింది.[5] 1979వ సంవత్సరంలో, ఇస్లామిక్ కళ, నిర్మాణ శాస్త్రం, పట్టణీకరణ, భూదృశ్య రూపకల్పన,, పరిరక్షణ -, ఆ జ్ఞానాన్ని సమకాలీన రూపకల్పన పథకాలకై అన్వయపరుచుట వంటి వాటిని ప్రోత్సహించేందుకు ఆగా ఖాన్ హార్వర్డ్ యునివర్సిటీ, మాస్సాచుసెట్ట్స్ ఇన్స్టిట్యూట్ అఫ్ టెక్నాలజీలలో అగా ఖాన్ ప్రోగ్రాం అఫ్ ఇస్లామిక్ ఆర్కిటెక్చర్ ను ప్రారంభించారు.[6] రెండు సంస్థలలోనూ ఈ పథకం పరిశోధనలో నిమగ్నమై ఉంటుంది, విద్యార్థులు MIT యొక్క డిపార్ట్మెంట్ అఫ్ ఆర్కిటెక్చర్ నుండి ఆగా ఖాన్ ప్రోగ్రాంలో ప్రత్యేకతను సాధిస్తూ మాస్టర్ అఫ్ సైన్స్ అఫ్ ఆర్కిటెక్చరల్ స్టడీస్ లో పట్టభద్రులు కావచ్చు.

ఈ బిరుదును కలిగిన వారి యొక్క పట్టిక

[మార్చు]
  1. ఆగా ఖాన్ I = హసన్ అలీ షా మెహలతీ ఆగా ఖాన్ I (1800–1881), 46వ ఇమామ్ (1817–1881)
  2. ఆగా ఖాన్ II = అలీ షా ఆగా ఖాన్ II (1830–1885 గూర్చి), 47వ ఇమామ్ (12 ఏప్రిల్ 1881–1885)
  3. ఆగా ఖాన్ III = సర్ సుల్తాన్ మొహమ్మద్ షా (1877-1957), 48వ ఇమామ్ (17 ఆగస్టు 1885–1957)
  4. ఆగా ఖాన్ IV = యువరాజు కరీం అల్ హుస్సైనీ (బి. 1936), ఇస్మాయిలీల 49వ ఇమామ్ (1957వ సంవత్సరం 11 జూలై నుండి)

వీటిని కూడా చూడండి

[మార్చు]

సూచనలు

[మార్చు]
  1. ↑ "Aly Khan's Son, 20, New Aga Khan", The New York Times, 13 July 1936, p. 1
  2. ↑ ఫర్హద్ దఫ్తరీ. ది ఇస్మాయిలీస్: దెయర్ హిస్టరీ అండ్ డాక్ట్రిన్స్.
  3. ↑ పాట్రిక్ మోంటగ్యూ-స్మిత్ (1970) డెబ్రెట్’స్ కరెక్ట్ ఫార్మ్ . డెబ్రెట్’స్ పీరేజ్ లిమిటెడ్. ISBN 0-905649-00-1. పేజీ 106.
  4. ↑ "Aga Khan Development Network - About us: Awards and Honours". Archived from the original on 2009-02-13. Retrieved 2009-04-28.
  5. ↑ "AKDN in Afghanistan". Archived from the original on 2008-08-26. Retrieved 2008-08-26.
  6. ↑ Harvard University, Massachusetts Institute of Technology. AKPIA (Academic Brochure).

బాహ్య లింకులు

[మార్చు]
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=ఆగా_ఖాన్&oldid=3987710" నుండి వెలికితీశారు