తెలంగాణా లత్కోర్ సాబ్

“

పిట్టల దొర వేషం ఆనాడు బ్రిటిష్ వాళ్ళు వేష ధారణను పోలి వుంతుంది. ఒక విధంగా తెల్ల వాళ్ళ వేషాన్నీ, భాషనూ హేళన చేసేటట్లుగానూ వుంటుంది. నాడు సమాజంలో వున్న దుర్మార్గాలను ఎత్తి చూపుతూ హాస్యంతో ప్రజలను వినోద పరుస్తూ విజ్ఞానపర్చే నాటి జాన పద కళా రూపమే పిట్టల దొర. ఈ వేషాన్ని నాటి పగటి వేషధారు లందరూ ప్రదర్శించేవారు

”

పిట్టలదొర నాటకం

లత్కోర్ సాబ్

పిట్టల దొర వేషాన్నే లత్కోర్ సాబ్ "బుడ్డర్ ఖాన్" తుపాకి రాముడు అని కూడా పిలుస్తారనీ, అది పగటి వేషాల్లో ఒక రకమనీ, గ్రామాలలో ప్రదర్శించే పిట్టలదొర వేషగాళ్ళు సమాజంలో వున్న కుళ్ళు విషయాలను హాస్యంతోనూ, వ్యంగ్య రూపంలోనూ బయట పెడతారు. ఖాకీ ప్యాంటు, లేదా నిక్కరు, చిరిగిన ఖాకీ షర్టు తలపై దొర టోపీ, ఆ టోపీ పైన ఒక ప్రక్కగా తెల్లటి ఈక, చేతిలో కట్టె తుపాకీ, మెడలో రుమాలు, ముఖాని కంతా తెల్ల రంగు పూసుకుని, ప్రెంచి కట్ మీసముతో, కాళ్ళకు బూట్లు తొడిగి ఒక దొరలాగా హంగామా చేస్తూ, అడుక్కుంటూ విరామ లేని తన వాగ్ధోరణితో శ్రోతలను చమత్కారంతో ముంచెత్తుతాడు. ఈ వేషాన్ని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వ హయాములో 1943 ప్రాంతాల్లో నాటి బ్రిటిష్ ప్రభుత్వాన్ని దుయ్య పడుతూ, పాసిస్టు దురాక్రమణను వివరిస్తూ, సాంఘిక దుష్ట శక్తుల కార్యక్రమాలను వెల్లడిస్తూ నాటి అంధ్ర ప్రజా నాట్యమండలి విస్తృతంగా ప్రదర్శించిందని జయధీర్ తిరుమల రావు ప్రజా సాహితి ప్రత్యేక కళా రూపాల సంచికలో వివరించారు.

తెలంగాణా పిట్టల దొర

ఈ క్రింద సూచించిన కళా రూపం తెలంగాణ గ్రామాల్లో వృత్తి కళా కారులే, తెలంగాణ పోరాటానికి సంబంధించిన సమస్యల నన్నిటినీ పిట్టల దొర వేషంలో పొందు పర్చారు.

అంతా అనుకుంటే అవునేమో అనుకున్న ఊరూరు తిరగడం, ఉత్తుత్త మాటలు చెప్పడం దూటీ పొమ్మంటె దుమ్ము రేగంగ కోక జూడిచ్చిన ...... గిదె నా బ్రతికిన బ్రతుకు నా రాతన్నారు ....... గీతన్నారు ................ఖర్మన్నారు ............. దుమ్మన్నారు. కానీ మా రాజీ తెలెంగాణా లోని తెగించుక పోయిన ముసలి ముతక తాతలంత తడాకా చూపిస్తుంటే నాకు కూడా శోశం వచ్చి, తుపాకి గట్టిగా పట్టి చివరిలో ...... పోరాటంలో పోయనే పోయిన...... ఈ యిజై అన్న అంటే అండ్లేమున్న దనుకున్నారు. మా రాజ్ అంతా రైతులు, కూలీలు వింత వింతగ నన్ను జూసిండ్రు. ఇదేమి లాల్కోరి సాబ్ ఇట్ల బిచ్చమెత్తుట రాత గాదు. గీత గాదు అంతా నీ చేతులనే ఉన్నదన్నారు. అదెందో అనుకుని నా చేతులు చూచే సరికల్ల అన్నీ గీతలే ఉన్నాయి. అప్పుడు నే ననుకున్న మారాజ్. ఏమయ్య ఓ సంఘపోల్లు ఎక్కడ చూస్తే ఏమీ లేదు. చేతులు చూస్తేగీత లున్నాయ్. చేద్దామంటే భూమి లేదు ... వుందామంటే ఇల్లు లేదు. కొందామంటే పైసా లేదు.... తిందామంటే తిండే లేదు. ఈ సొరాజ్యంలో అప్పుడు ఆళ్ళే మన్నారను కుండ్రు, ఇదేవి లత్కోరు సాబు, వేల ఎకరాలు పెట్టిచ్చుకున్న దొరల భూమి అందుకే అచ్చింది దేశానికి సాతంత్రం ... అట్ల జూస్తే ఆయనకు దున్న రాదు .... ఇట్ల జూస్తే నీకు భూమి లేదు. కనుక దున్నుకున్న వాళ్ళు దుక్కి దున్నుకోమన్నరు. తీరా దున్నుకుందా మనుకున్న వరకల్లా ఎదురుంగ ఉన్న దొర భూమి ఎదలు దిన్నింది. వాళ్ళే దున్ను కొన్నరు పనికి రాని భూమంతా పడావు పడుంటే ఎట్లనన్న కానీ యని ..... ఎట్లన్న యేగొచ్చని గుండే పెద్దది చేసుకుని గండి కాడి ఎకరం భూమి కబ్జచేసిన ..... నన్ను జూసి మా వూళ్ళో వున్న గొల్ల మల్లయ్య, చల్ల రంగయ్య, మాదిగ ముత్తయ్య, దూదిగ రామయ్య, పాలెం పాపయ్య, మాల గోపయ్య, మంగలి లింగయ్య, చాకలి నర్సయ్య, మేకల గురువయ్య, మేడ మీది రామయ్య, పీకే గోపాలం, ఏకే బడే సాబు జుట్టు కింత పట్టినంత దున్ననే దున్నిండ్రు.... అల్కనే అల్కిండ్రు..... అలికితే మారాజ్ .... ఆండ్లేమి పండింది అనుకున్నరు..... పందుం అలికెతె ఇద్దుం పండినయ్ .. ఇద్దుంలో కుందెడు తాలు .... బండెడు వడిసెలు .... లాగుల వొడ్లు .... నెత్తిమీద గడ్డి ఈడికి యింత సాలని ఇంటిదారి పడితే కర్నీకం వడ్లకని కాపలా యన రానే వచ్చిండ్రు. ఈ ఏడు ఏమీ లేదు .... ఇద్దుం అలిగితే తూమెడు పండినయ్. వచ్చే ఏటికి వడ్డీతో ఇస్తనని కరణం పంతులు కాడికెళ్ళీ ఖాతా రాయించి పెట్టుకున్న. అంత లోనే యూనియనొచ్చింది. ఇగ నాకే పర్వ అనుకున్న. పంతులు గింతులు గట్టా చేయిస్తరనుకున్న. పట్టా లేదు గిట్టా లేదు .... నెట్టడం మొదపెట్టిండ్రు ... ఎల్లెలు ఎదవ ... యెదవ నా కొడకా దొరోళ్ళ యిళ్ళకు పిలిచి దొంగ నా కొడక అని ... అంగీ లిడిపించి ... బీంగీలు తీయించి తొక్కించి దొబ్బించి తోలిరగ దీయించి ఎల్లెల్లు ఎదవనా కొడక, అంటే భూమి లేకుంటనాయె, స్వరాజ్యంల సావుకే వచ్చిందనుకున్న. బతికి బయట పడితే బలుసాకు తిని బతక వచ్చు ననుకున్నా. ఇంటికెళ్ళి చూద్దును గద కుండలు కొడ్లాడు తున్నయ్. పోర గాండ్లు మూలుగు తున్నారు. పొయ్య ల పిల్లి లేవ లేదు. ఇంత జూచి ఇదెట్లనాయ్ భూమి అనివోయి దున్ననే దున్నిన అల్కనే అల్కిన పంట పండే వరకల్లా నాతంట వాసింది. మరి ఓట్లొచ్చినయ్. ఎడ్ల గుర్తు డబ్బలకు అసలే వద్దంటున్నరు ... ఎన్నికల అత్తిడికి తెల్లోడు .... పోయ్ నల్లోడు వచ్చనే వచ్చిండు ... మెల్లగ మాట తిరిగ బెట్టి నల్లగ నాటిగస్తి? రాయనేరాసిండ్రు.

సూచికలు

• తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం, హైదరాబాదు వారు 1992 సంవత్సరంలో ముద్రించిన డా. మిక్కిలినేని రాధాకృష్ణ మూర్తి గారు రచించిన తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు,