ఋగ్వేద దేవతలు

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search

ఋగ్వేద దేవతలు వేద కాలం (1500–500 BCE) నాటి వైదిక మతంలో ప్రధాన గ్రంథమైన ఋగ్వేదంలో పేర్కొనబడిన దేవతలు.

ఋగ్వేదంలో 1,028 శ్లోకాలు (సూక్తాలు) ఉన్నాయి. ఈ శ్లోకాలు చాలా వరకు ప్రత్యేకించిన దేవతలను స్తుతించేవే.

అత్యంత ప్రముఖమైన దేవత ఇంద్రుడు, వృత్రుడిని సంహరించినవాడు. గోవులు నదుల విమోచన చేసినవాడు; అగ్ని, సోముడు, ఇతర ప్రధాన దేవతలు. [1]

ప్రాముఖ్యతను బట్టి దేవతలు[మార్చు]

అనేక శ్లోకాలలో పేర్కొన్న ఋగ్వేద దేవతల జాబితా. కొన్ని సమర్పణలు ఇంద్ర-అగ్ని, మిత్ర-వరుణ, సోమ-రుద్ర వంటి జంట దేవతలను ఇక్కడ రెండుసార్లు వచ్చాయి. విశ్వదేవులు (దేవతలందరినీ) కలిపి 70 సార్లు ప్రార్థించారు.

  • ఇంద్ర 250
  • అగ్ని 200
  • సోమ 123
  • అశ్విన్స్ 56
  • వరుణ ౪౬
  • మారుట్స్ 38
  • మిత్ర 28 [2]
  • ఉషస్ 21
  • వాయు (గాలి) 12
  • సావిత్ర 11
  • ఋభులు 11
  • పూషన్ 10
  • ఏప్రిల్ 9
  • బృహస్పతి 8
  • సూర్య (సూర్యుడు) 8
  • ద్యుష్ పితృ, పృథ్వీ మాతృ (స్వర్గం, భూమి) 6, అదనంగా 5.84 భూమికి మాత్రమే అంకితం చేయబడింది
  • అపాస్ (నీరు) 6
  • ఆదిత్యులు 6
  • విష్ణువు 4, ప్లస్ 2 జత చేసిన శ్లోకాలు 1.155 విష్ణు-ఇంద్రుడికి అంకితం & శ్లోకం 6.69 ఇంద్ర-విష్ణువుకు అంకితం చేయబడ్డాయి. మొత్తం 5 అంటే (4+1/2+1/2) శ్లోకాలు
  • బ్రాహ్మణస్పతి 6
  • రుద్ర 4, అలాగే సోమ-రుద్ర ఇద్దరికీ అంకితం చేయబడిన జత చేసిన శ్లోకం 6.74. మొత్తం 41/2 అంటే (4+1/2) శ్లోకాలు
  • దధిక్ర 4
  • యమ (మరణం) 4
  • సరస్వతి నది / సరస్వతి 3
  • పర్జన్య (వర్షం) 3
  • Vāc (ప్రసంగం) 2 (130 సార్లు ప్రస్తావించబడింది, ఉదా 10.125లో దైవీకరించబడింది)
  • వాస్తోస్పతి 2
  • విశ్వకర్మన్ 2
  • మన్యు 2
  • కపింజల (హీత్‌కాక్, ఇంద్రుని రూపం) 2

చిన్న దేవతలు (ప్రత్యేకంగా వీరిని స్తుతించే శ్లోకం లేదు)

  • బ్రహ్మదేవుని కుమారుడు చిత్రగుప్తుడు ఋగ్వేద పుస్తకం 8/ శ్లోకం 21/ చరణం 18ని పేర్కొన్నాడు
  • మనస్ (ఆలోచన) 10.58లో దైవీకరించబడింది
  • దక్షిణ (పురోహితులు, కవులకు ఇచ్చే దక్షిణ) 10.107లో దైవీకరించబడింది
  • పురుష ( పురుష సూక్తం లోని "విరాట్ పురుషుడు" 10.90)
  • అరాయని
  • రాత్రి
  • అదితి
  • శచి
  • భగ
  • వశుక్ర
  • అత్రి
  • అపాం నపత్
  • క్షేత్రపతి
  • ఘృత
  • నిరృతి
  • అసమతి
  • ఊర్వశి
  • పురూరవుడు
  • వేన
  • అరణ్యని
  • మాయాభేద
  • తర్కస్య
  • త్వష్ట్ర
  • శరణ్యు

మూలాలు[మార్చు]

  1. Flood 1996, p. 21-22.
  2. Noel Seth,"Man's Relation to God in the Varuna Hymns," in the St. Thomas Christian Encyclopaedia of India, Ed. George Menachery, Vol.III, 2010, pp.4 ff.