ఆధార్
 | ఈ వ్యాసాన్ని తాజాకరించాలి. |
| ఆధార్ | |
|---|---|
 | |
| దేశం |  భారతదేశం |
| మంత్రిత్వ శాఖ | Ministry of Electronics and Information Technology, India |
| ప్రధాన వ్యక్తులు |
|
| ప్రారంభం | 28 జనవరి 2009[1] |
| బడ్జెట్ | ₹8,793.9 crore (US$1.1 billion) (through 31 March 2017)[2] |
| స్థితి | 1.19 billion holders as of 30 Nov 2017[3] |
ఆధార్ అనేది 12 అంకెల విశిష్ట గుర్తింపు సంఖ్య. దీనిని భారతదేశంలో నివసించే వ్యక్తుల వారి వేలి ముద్రలు, కొద్దిపాటి వ్యక్తిగత వివరాల ఆధారంగా పొందవచ్చు. భారత విశిష్ట గుర్తింపు ప్రాధికార సంస్థ (యుఐడిఏఐ) ఈ సేకరించిన వివరాల ఆధారంగా ప్రతి వ్యక్తికి ఆధార్ జారీ చేస్తుంది. ఇది భారత ప్రభుత్వంచే జనవరి 2009 లో of Electronics and Information Technology|ఎలక్ట్రానిక్స్ అండ్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖ[4] చట్టబద్ధమైన అధికార పరిధిలో, ఆధార్ చట్టం 2016(Targeted Delivery of Financial and other Subsidies, benefits and services) Act, 2016|(ఆర్థిక , ఇతర సబ్సిడీలు, లాభాలు , సేవలను లక్ష్యంగా పెట్టుకోవడం) యొక్క నిబంధనలను అనుసరిస్తూ స్థాపించబడింది.
ఆధార్ ప్రపంచంలో అతిపెద్ద బయోమెట్రిక్ గుర్తింపు వ్యవస్థ. ప్రపంచ బ్యాంకు ముఖ్య ఆర్థికవేత్త పాల్ రోమర్ ఆధార్ను "ప్రపంచంలో అత్యంత అధునాతన గుర్తింపు కార్యక్రమం"గా అభివర్ణించాడు.ఆధార్ భారతీయ పౌరసత్వం లేదా నివాసానికి ఏ హక్కులు కూడా ఇవ్వలేదు. [5] 2017 జూన్లో నేపాల్, భూటాన్‍కు చెందిన భారతీయులకు ఆధార్ సరైన గుర్తింపు పత్రం కాదని హోం మంత్రిత్వ శాఖ వివరించింది. [6]
చట్టం అమలుకు ముందు, 2009 జనవరి 28 నాటికి UIDAI పనిచేసింది, ప్రణాళికా సంఘం (ఇప్పుడు నితి అయోగ్) యొక్క ఒక కలిపిన కార్యాలయం. 2016 మార్చి 3 న ఆధార్‍కు చట్టపరమైన మద్దతు ఇవ్వాలని పార్లమెంటులో ఒక బిల్లును ప్రవేశపెట్టారు. [7] 2016 మార్చి 11 న, ఆధార్ (ఆర్ధిక, ఇతర సబ్సిడీలు, లాభాలు, సేవల లక్ష్యం) చట్టం, 2016, లోక్సభలో ఆమోదం పొందింది. [8] [9]
ఆధార్ అనేది భారత అత్యున్నత న్యాయస్తానం (సుప్రీం కోర్ట్ ఆఫ్ ఇండియా)చే అనేక తీర్పులకు సంబంధించింది. 2013 సెప్టెంబరు 23 న అత్యున్నత న్యాయస్తానం (సుప్రీం కోర్టు) ఒక తాత్కాలిక ఉత్తర్వు జారీ చేసింది, "ఆధార్ పొందకుండా ఉండటానికి ఎవ్వరూ బాధపడకూడదు", [10] ఆధార్ను కలిగి లేని నివాసికి ప్రభుత్వం ఒక సేవను తిరస్కరించలేదని, ఇది స్వచ్ఛందంగా కాదు తప్పనిసరి. [11] కోర్టు ఈ కార్యక్రమం యొక్క పరిధిని కూడా పరిమితం చేసింది, ఇతర నియమాలలో గుర్తింపు సంఖ్య యొక్క స్వచ్ఛంద స్వభావాన్ని పునరుద్ఘాటించింది. [12] [13] [14] [14] [15] 2017 ఆగస్టు 24 న, ఇండియన్ అత్యున్నత న్యాయస్తానం (సుప్రీం కోర్ట్), ప్రాథమిక హక్కుగా గోప్యతా హక్కును సుస్థిరపర్చింది, అంశంపై మునుపటి తీర్పులను అధిగమించింది. [16] సుప్రీంకోర్టు యొక్క ఐదు న్యాయనిర్ణేతర రాజ్యాంగ బెంచ్ ఆధార్ [17] యొక్క గోప్యత, పర్యవేక్షణ, సంక్షేమ ప్రయోజనాల నుండి మినహాయింపు వంటి వివిధ కారణాలపై పలు కేసులను విన్నది. [18] 2017 జనవరి 9 న అత్యున్నత న్యాయస్తానం (సుప్రీంకోర్టు) ఐదుగురు న్యాయవ్యవస్థ బెంచ్ తన తీర్పును తాత్కాలికంగా ఉపసంహరించుకుంది. బ్యాంక్ ఖాతాల నుండి మొబైల్ సేవలకు అండగార్ తప్పనిసరి చేయాలని గడువు ఇవ్వాలని పిటిషన్లు కోరింది. ఆధార్ లింకింగ్ డెడ్లైన్స్ పొడిగింపు కోసం తుది విచారణ 2018 జనవరి 17 న ప్రారంభం కానుంది. [19] సివిజెన్ ఫోరం ఫర్ సివిల్ లిబర్టీస్, ఇండియన్ సోషల్ యాక్షన్ ఫోరమ్ (INSAF) వంటి కొన్ని పౌర స్వేచ్ఛ సమూహాలు గోప్యతా ఆందోళనలపై కూడా వ్యతిరేకించాయి. [20] [21] [22]
ఆధార్ కోర్టులో సవాలు చేయబడినప్పటికీ, [23] కేంద్ర ప్రభుత్వం వారి ఆధార్ నంబర్లను మొబైల్ సిమ్ కార్డులు, బ్యాంకు ఖాతాలు, ఉద్యోగుల భవిష్య నిధి, అనేక మంది సంక్షేమ పథకాలు, కానీ మహాత్మా గాంధీ జాతీయ గ్రామీణ ఉపాధి హామీ చట్టం, ప్రజా పంపిణీ వ్యవస్థ, వృద్ధాప్య పింఛనులకు మాత్రమే పరిమితం కాలేదు. [24] ఆధార్ని ఉత్పత్తి చేయటానికి చికిత్సకు ప్రాప్తి చేయటం వలన గుర్తింపు ఉల్లంఘన భయంతో HIV రోగుల చికిత్సను నిలిపివేయాలని ఇటీవలి నివేదికలు సూచించాయి. [25]
బయోమెట్రిక్ కార్డుల వల్ల ఎవరైనా... ఎక్కడైనా...ఠక్కున గుర్తించవచ్చు. ప్రతి పౌరుడికీ గుర్తింపు కార్డును జారీ చేయాలన్న ఉద్దేశంతో 'జాతీయ జనాభా రిజిస్టర్' తయారీ, 'జాతీయ పౌరగుర్తింపు కార్డు లివ్వాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. వీటిని బట్టి తీర ప్రాంతాలకు అపరిచితులు ఎవరు వచ్చినా వెంటనే పసిగట్టే అవకాశం ఉంటుంది. ముందుగా సముద్ర తీర ప్రాంతంలో ఉన్న వారికి గుర్తింపు కార్డులు ఇచ్చేందుకు చర్యలు చేపట్టింది. జాతీయ జనాభా నమోదు (నేషనల్ పాప్యులేషన్ రిజిష్ట్రేషన్) కార్యక్రమం కింద ముందుగా తీర ప్రాంతాలలో ఉన్న కుటుంబాలను సర్వే చేస్తారు. ఇంటింటికీ తిరిగి వేలి ముద్రలు ఫొటోలు నమోదు చేసి గుర్తింపు కార్డులు రూపొందిస్తారు.ముఖ్యంగా సముద్రంపై చేపలు పట్టే మత్స్యకారులకు ఈ కార్డుల వల్ల ప్రయోజనాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. చేపలవేటలో భాగంగా దేశంలో ఎక్కడకు వెళ్లినా ఇబ్బంది ఉండదు. ఒకవేళ ఎవరికైనా అనుమానం వచ్చి అతని వివరాలు తెలుసుకోవాలనుకున్నా, చాలా సులభంగా ఈ బయోమెట్రిక్ కార్డుని కంప్యూటర్లో పరిశీలించడం ద్వారా తెలుసుకోవచ్చు. అతనిది ఏ దేశం? ఏ ప్రాంతం? మత్స్యకారుడా? ఉగ్రవాదా? అతని రక్తం గ్రూపు, వేలిముద్రలతో సహా మొత్తం వివరాలు తెలుస్తాయి.
నేత్రాలు, చేతివేళ్లు
[మార్చు]విశిష్ట గుర్తింపు కార్డుకు ఇవే ఆనవాళ్లు. గ్రామాల్లో నివసిస్తున్న ప్రజలకు విశిష్ట గుర్తింపు కార్డుల జారీ చేసేందుకు వారి కళ్లను స్కాన్‌ చేయడంతో పాటు మొత్తం పది చేతివేళ్ల ముద్రలు సేకరించాలని యూఐడీఏఐ సంస్థ యోచిస్తోంది. అధిక శ్రమ వల్ల గ్రామాల్లో నివసించే ప్రజలు తమ శారీరక గుర్తులు కొంత వరకు నష్టపోయే అవకాశం ఉన్నందున ఈ నిర్ణయం తీసుకునే అవకాశం ఉంది. కొందరికి కంటి చూపు, మరికొందరికి చేతివేళ్ల అరుగుదల సమస్యలు ఉండే అవకాశం ఉన్నందున మరో ప్రత్యామ్నాయం లేదని యూఐడీఏఐ అధికారులు పేర్కొన్నారు. దేశంలోని ప్రతి ఒక్కరికి 16 అంకెలు గల బయోమెట్రిక్ విశిష్ట సంఖ్యను దేని ఆధారంగా ఇవ్వాలనే అంశం మీద గత కొద్ది రోజులుగా అధికారుల మధ్య చర్చలు సాగాయి.ప్రజల గుర్తింపు కోసం మొత్తం పది చేతివేళ్లు లేదా కళ్లు స్కాన్‌ చేయాలని సూచించిందని అధికారులు వెల్లడించారు. మెట్రో, పట్టణ ప్రాంతాల్లో మాత్రం వీటిలో ఏదైనా ఒకదానిని అనుసరించాలని కమిటీ పేర్కొంది. గ్రామాల్లో మాత్రం రెండూ తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంటుందని తెలిపింది. అయితే ప్రజల నుంచి డీఎన్‌ఏ గుర్తులు సేకరించాలనే సలహాను కమిటీ తిరస్కరించింది. డీఎన్‌ఏ సేకరణ వల్ల పలు సమస్యలు ఉత్పన్నం కావచ్చని కమిటీ అభిప్రాయపడింది.[5]
ఇతర గుర్తింపు లేక అనుమతి పత్రాలు
[మార్చు]- 1. ఎన్నికల సంఘం జారీచేసిన ఓటరు గుర్తింపు కార్డు,
- 2. భారత విదేశాంగ శాఖ జారీ చేసిన పాస్‌పోర్టు,
- 3. డ్రైవింగ్‌ లైసెన్స్,
- 4. పాన్‌ కార్డు,
- 5. కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ఉద్యోగులు, ప్రైవేటు ఉద్యోగులు, స్థానిక సంస్థలు, ఇతర రంగాల్లో పనిచేస్తున్న వారు సంబంధిత సంస్థచే జారీచేసిన గుర్తింపు కార్డు,
- 6. బ్యాంకు, కిసాన్‌, పోస్టాఫీస్‌ పాసుబుక్కులు,
- 7. విద్యార్థుల విషయంలో గుర్తింపు పొందిన విద్యాసంస్థలు జారీచేసే గుర్తింపు కార్డులు,
- 8. పట్టాదారు పాసు పుస్తకాలు,
- 9. రిజిస్టర్డ్‌ డీడ్‌ లాంటి ఆస్తి సంబంధ పత్రాలు,
- 10. రేషన్‌ కార్డు,
- 11. ఎస్సీ, ఎస్టీ, బి.సి.లకు సంబంధిత అధికార సంస్థలు జారీచేసే పత్రాలు,
- 12. పింఛను మంజూరు పత్రాలు,
- 13. రైల్వే గుర్తింపు కార్డు,
- 14. స్వాతంత్ర్యం పోరాట యోధుల గుర్తింపు కార్డు,
- 15. ఆయుధాల అనుమతి పత్రాలు (లైసెన్సులు),
- 16. వికలాంగుల పత్రాలు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని
<ref>ట్యాగు;AboutUIDAIఅనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు - ↑ "UIDAI Finance and Budge Section". UIDAI. Archived from the original on 27 మే 2018. Retrieved 6 June 2017.
- ↑ "Public Data Portal". UIDAI. Archived from the original on 4 జూన్ 2017. Retrieved 1 Dec 2017.
- ↑ "Ministry of Electronics and Information Technology".
- ↑ "Services Offered by the UIDAI Official Website".[permanent dead link]