గోటిపువా
గోటిపువా అనేది భారతదేశంలోని ఒడిషా రాష్ట్రంలో ఒక సాంప్రదాయ నృత్య రూపం, ఒడిస్సీ శాస్త్రీయ నృత్యానికి పూర్వగామి.[1] ఒరిస్సాలో శతాబ్దాలుగా జగన్నాథుడిని, కృష్ణుడిని స్తుతిస్తూ స్త్రీల వేషధారణలో ఉన్న యువకులు దీనిని ప్రదర్శిస్తున్నారు. రాధా కృష్ణుల జీవితం నుంచి ప్రేరణ పొంది ఆక్రోబాటిక్ బొమ్మలను ప్రదర్శించే కుర్రాళ్ల బృందం ఈ నృత్యాన్ని నిర్వహిస్తుంది. అబ్బాయిలు చిన్న వయస్సులోనే కౌమారదశ వరకు నృత్యం నేర్చుకోవడం ప్రారంభిస్తారు, అప్పుడు వారి ఆండ్రోగ్నియస్ లుక్ మారుతుంది. ఒడియా భాషలో, గోటిపువా అంటే "సింగిల్ బాయ్" (గోటి-పువా) అని అర్థం.[2] రఘురాజ్పూర్, ఒడిషా (పూరీ సమీపంలో) గోటిపువా నృత్య బృందాలకు ప్రసిద్ధి చెందిన చారిత్రాత్మక గ్రామం. గోటిపువాస్ నృత్యం సాంప్రదాయ ఒడిస్సీ సంగీతంతో పాటు ఉంటుంది, ప్రధాన వాయిద్యం మర్దాలా.
నృత్యకారులు[మార్చు]
అందమైన మహిళా డ్యాన్సర్లుగా రూపాంతరం చెందడానికి అబ్బాయిలు తమ జుట్టును కత్తిరించరు, బదులుగా వారు దానిని కట్టుగా తీర్చిదిద్దుతారు దానిలో పూల దండలను నేస్తారు. తెలుపు, ఎరుపు రంగు పొడి కలిపి ముఖాన్ని తయారు చేసుకుంటారు. కాజల్ (బ్లాక్ ఐలైనర్)ను కళ్ల చుట్టూ విరివిగా అప్లై చేయడం వల్ల వాటికి పొడవాటి లుక్ వస్తుంది. బొట్టు, సాధారణంగా గుండ్రంగా ఉంటుంది, నుదిటిపై వర్తించబడుతుంది, చుట్టూ గంధపు చెక్కతో చేసిన నమూనా ఉంటుంది. సంప్రదాయ పెయింటింగ్స్ ముఖాన్ని అలంకరిస్తాయి, ఇవి ప్రతి నృత్య పాఠశాలకు ప్రత్యేకమైనవి.
కాలక్రమేణా వేషధారణ అభివృద్ధి చెందింది. సంప్రదాయ దుస్తులు కంచులా, మెరిసే అలంకరణలతో ముదురు రంగు బ్లౌజ్. ఏప్రాన్ లాంటి, ఎంబ్రాయిడరీ చేసిన పట్టు వస్త్రం (నిబిబంధ) నడుము చుట్టూ రఫెల్ లాగా కట్టి కాళ్ల చుట్టూ ధరిస్తారు. కొంతమంది నృత్యకారులు ఇప్పటికీ పట్టాసరి ధరించడం ద్వారా సంప్రదాయాన్ని పాటిస్తారు: సుమారు 4 మీటర్లు (13 అడుగుల 1 అంగుళాలు) పొడవున్న సన్నని వస్త్రం, రెండు వైపులా సమాన పొడవు మెటీరియల్ నాభిపై ముడితో గట్టిగా ధరిస్తారు. ఏదేమైనా, ఈ సాంప్రదాయ దుస్తులను తరచుగా కొత్తగా డిజైన్ చేసిన వస్త్రంతో భర్తీ చేస్తారు, ఇది ధరించడం సులభం.
నృత్యకారులు ప్రత్యేకంగా డిజైన్ చేయబడిన, పూసల ఆభరణాలను ధరిస్తారు: నెక్లెస్ లు, బ్రాస్ లెట్ లు, ఆర్మ్ బ్యాండ్ లు చెవి ఆభరణాలు. ముక్కుకు గుచ్చుకునే ఆభరణాల స్థానంలో పెయింటెడ్ ఆకృతిని అమర్చారు. పాదాలు కొట్టే బీట్లను పెంచడానికి చీలమండ గంటలు ధరిస్తారు. చేతుల అరచేతులు పాదాల అరికాళ్ళు ఆల్టా అని పిలువబడే ఎరుపు ద్రవంతో పెయింట్ చేయబడతాయి. వేషం, ఆభరణాలు గంటలు పవిత్రంగా భావిస్తారు
చరిత్ర[మార్చు]
చాలా కాలం క్రితం, ఒరిస్సాలోని దేవాలయాలలో దేవదాసీలు (లేదా మహరి) అని పిలువబడే మహిళా నృత్యకారులు ఉన్నారు, వారు జగన్నాథుడికి అంకితమయ్యారు, ఇది మహరి నృత్యానికి దారితీసింది. ఒరిస్సాలోని దేవాలయాలలో (పూరీలోని కోణార్క్ సూర్యుడు జగన్నాథ దేవాలయాలు) బస్ రిలీఫ్ లపై నృత్యకారుల శిల్పాలు ఈ పురాతన సంప్రదాయాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి. 16 వ శతాబ్దంలో రామ చంద్ర దేవ్ (భోయి రాజవంశాన్ని స్థాపించాడు) పాలనలో మహరి నృత్యకారుల క్షీణతతో, ఒరిస్సాలోని బాల నృత్యకారులు ఈ సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించారు. గోటిపువా నృత్యం ఒడిస్సీ శైలిలో ఉంటుంది, కాని వారి టెక్నిక్, దుస్తులు ప్రదర్శన మహరి కంటే భిన్నంగా ఉంటాయి; గానం నృత్యకారులచే చేయబడుతుంది. ప్రస్తుత ఒడిస్సీ నృత్యం గోటిపువా నృత్యం ద్వారా ప్రభావితమైంది. ఒడిస్సీ నృత్యంలో చాలా మంది మాస్టర్లు (రఘురాజ్పూర్కు చెందిన కేలుచరణ్ మహాపాత్ర వంటివారు) వారి యవ్వనంలో గోటిపువా నృత్యకారులు.
ఒడిస్సీ నృత్యం తాండవ (శక్తివంతమైన, పురుష), లాస్య (మనోహరమైన, స్త్రీ) నృత్యాల కలయిక. దీనికి రెండు ప్రాథమిక భంగిమలు ఉన్నాయి: త్రిభాంగి (దీనిలో శరీరాన్ని తల, మొండెం మోకాళ్ళ వద్ద వంగి ఉంచుతారు) చౌకా (జగన్నాథుడిని సూచించే చతురస్రాకారం వంటి భంగిమ). ఎగువ మొండెంలోని ద్రవత్వం ఒడిస్సీ నృత్యం లక్షణం, ఇది తరచుగా ఒరిస్సా బీచ్లను తాకే సున్నితమైన సముద్ర అలలతో పోల్చబడుతుంది.
ప్రతి సంవత్సరం గురు కేలుచరణ్ మహాపాత్ర ఒడిస్సీ పరిశోధనా కేంద్రం భువనేశ్వర్ లో గోటిపువా నృత్యోత్సవాన్ని నిర్వహిస్తుంది. [3]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "Gotipua Dance Festival". Tourism of Orissa, Government of Orissa. Archived from the original on 12 ఏప్రిల్ 2012.
- ↑ Dhirendranath Patnaik (1971). "4. Gotipua Dancers". Odissi dance. Orissa Sangeet Natak Akademi. p. 60.
- ↑ "Gotipua fest starts in city". The Times of India. 16 November 2011. Archived from the original on 18 June 2013.