Jump to content

భారత పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ

వికీపీడియా నుండి
పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ
భారత ప్రభుత్వ శాఖ
పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ
సంస్థ అవలోకనం
స్థాపనం 1947; 77 సంవత్సరాల క్రితం (1947)
అధికార పరిధి భారత ప్రభుత్వం
ప్రధాన కార్యాలయం పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ
రాజీవ్ గాంధీ భవన్
న్యూఢిల్లీ
వార్ర్షిక బడ్జెట్ ₹ 3,113.50 కోట్లు (US$370 మిలియన్లు) (2023–24 అంచనా)[1]
Ministers responsible కింజరాపు రామ్మోహన్ నాయుడు, కేంద్ర కేబినెట్ మంత్రి
మురళీధర్ మోహోల్, సహాయ మంత్రి

భారతదేశంలో పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ ( హిందీ : नागर विमानन मंत्रालय , naagar vimaanan mantraalay ) పౌర విమానయాన అభివృద్ధి, నియంత్రణ కోసం జాతీయ విధానాలు, కార్యక్రమాల రూపకల్పనకు నోడల్ మంత్రిత్వ శాఖ బాధ్యత వహిస్తుంది. ఇది దేశంలో పౌర విమాన రవాణా క్రమమైన వృద్ధి, విస్తరణ కోసం పథకాలను రూపొందించి అమలు చేస్తుంది. దీని విధులు విమానాశ్రయ సౌకర్యాలను పర్యవేక్షించడం, ఎయిర్ ట్రాఫిక్ సేవలు, ప్రయాణీకులు వస్తువులను విమానంలో రవాణా చేయడం వంటివి కూడా విస్తరించాయి. మంత్రిత్వ శాఖ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ యాక్ట్, 1934 ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ రూల్స్, 1937 అమలును కూడా నిర్వహిస్తుంది, రైల్వే సేఫ్టీ కమిషన్‌కు పరిపాలనాపరంగా బాధ్యత వహిస్తుంది.

సంస్థ

[మార్చు]

మంత్రిత్వ శాఖ దాని యాజమాన్యంలో క్రింది కేంద్ర ప్రభుత్వ సంస్థలను కలిగి ఉంది:

డైరెక్టరేట్లు

[మార్చు]
  • డైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ సివిల్ ఏవియేషన్ (DGCA)[2]

రెగ్యులేటరీ బాడీలు

[మార్చు]
  • ఎయిర్‌పోర్ట్స్ ఎకనామిక్ రెగ్యులేటరీ అథారిటీ (AERA)

అటాచ్డ్ ఆఫీసులు

[మార్చు]
  • బ్యూరో ఆఫ్ సివిల్ ఏవియేషన్ సెక్యూరిటీ (BCAS)
  • కమీషన్ ఆఫ్ రైల్వే సేఫ్టీ  - 1989 రైల్వేస్ యాక్ట్ నిర్దేశించిన ప్రకారం, భారతదేశంలో రైలు భద్రతా అధికారం కమిషన్. ఏజెన్సీ రైలు ప్రమాదాలను పరిశోధిస్తుంది.
  • ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ యాక్సిడెంట్ ఇన్వెస్టిగేషన్ బ్యూరో (AAIB)

శిక్షణా సంస్థలు

[మార్చు]
  • ఇందిరా గాంధీ రాష్ట్రీయ ఉరాన్ అకాడమీ (IGRUA)

చట్టబద్ధమైన సంస్థలు

[మార్చు]
  • ఎయిర్‌పోర్ట్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా

కేంద్ర ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలు

[మార్చు]
  • పవన్ హన్స్

విమాన ప్రాజెక్టులు

[మార్చు]
  • పౌర విమానయాన శాఖ RG-1 రోహిణి
  • పౌర విమానయాన శాఖ MG-1
  • పౌర విమానయాన శాఖ మృగషీర్
  • పౌర విమానయాన శాఖ రేవతి
  • హిందుస్థాన్ ఆరధ్రా

క్యాబినెట్ మంత్రులు

[మార్చు]
నం. ఫోటో మంత్రి

(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం

పదవీకాలం రాజకీయ పార్టీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధాన మంత్రి
నుండి కు కాలం
పౌర విమానయాన శాఖ, కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖ మంత్రి
1 హరి వినాయక్ పటాస్కర్

(1892–1970) జల్గావ్ ఎంపీ (MoS)

7 డిసెంబర్

1956

16 ఏప్రిల్

1957

130 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నెహ్రూ II జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ
ఈ వ్యవధిలో మంత్రిత్వ శాఖ రద్దు చేయబడింది
పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి
2 సత్య నారాయణ్ సిన్హా

(1900–1983) సమస్తిపూర్ ఎంపీ

9 జూన్

1964

13 జూన్

1964

4 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ శాస్త్రి లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
3 నిత్యానంద్ కనుంగో

(1900–1988) కటక్ ఎంపీ (MoS)

13 జూన్

1964

31 జూలై

1965

1 సంవత్సరం, 48 రోజులు
4 రాజ్ బహదూర్

(1912–1990) భరత్‌పూర్ ఎంపీ

31 జూలై

1965

11 జనవరి

1966

164 రోజులు
11 జనవరి

1966

24 జనవరి

1966

నందా II గుల్జారీలాల్ నందా
ఈ విరామంలో మంత్రిత్వ శాఖ రద్దు చేయబడింది
పర్యాటక మరియు పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి
5 కరణ్ సింగ్

(జననం 1931) ఉధంపూర్ ఎంపీ

16 మార్చి

1967

18 మార్చి

1971

4 సంవత్సరాలు, 2 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ ఇందిరా II ఇందిరా గాంధీ
18 మార్చి

1971

9 నవంబర్

1973

భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్) ఇందిర III
(4) రాజ్ బహదూర్

(1912–1990) భరత్‌పూర్ ఎంపీ

9 నవంబర్

1973

22 డిసెంబర్

1976

3 సంవత్సరాలు, 43 రోజులు
6 కోతా రఘురామయ్య

(1912–1979) గుంటూరు ఎంపీ

23 డిసెంబర్

1976

24 మార్చి

1977

91 రోజులు
7 పురుషోత్తం కౌశిక్

(1930–2017) రాయ్‌పూర్ ఎంపీ

26 మార్చి

1977

15 జూలై

1979

2 సంవత్సరాలు, 111 రోజులు జనతా పార్టీ దేశాయ్ మొరార్జీ దేశాయ్
మొరార్జీ దేశాయ్

(1896–1995) సూరత్ ఎంపీ (ప్రధాని)

16 జూలై

1979

28 జూలై

1979

12 రోజులు
8 మహ్మద్ షఫీ ఖురేషి

(1928–2016) అనంతనాగ్ ఎంపీ

30 జూలై

1979

14 జనవరి

1980

168 రోజులు జనతా పార్టీ (సెక్యులర్) చరణ్ చరణ్ సింగ్
9 జానకీ బల్లభ్ పట్నాయక్

(1927–2015) కటక్ ఎంపీ

14 జనవరి

1980

7 జూన్

1980

145 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) ఇందిర IV ఇందిరా గాంధీ
10 అనంత్ శర్మ

(1919–1988) బీహార్ రాజ్యసభ ఎంపీ

8 జూన్

1980

2 సెప్టెంబర్

1982

2 సంవత్సరాలు, 86 రోజులు
పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి
11 భగవత్ ఝా ఆజాద్

(1922–2011) భాగల్పూర్ ఎంపీ (MoS, I/C)

2 సెప్టెంబర్

1982

14 ఫిబ్రవరి

1983

165 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) ఇందిర IV ఇందిరా గాంధీ
పర్యాటక మరియు పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి
12 ఖుర్షీద్ ఆలం ఖాన్

(1919–2013) ఫరూఖాబాద్ ఎంపీ (MoS, I/C)

14 ఫిబ్రవరి

1983

31 అక్టోబర్

1984

1 సంవత్సరం, 316 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) ఇందిర IV ఇందిరా గాంధీ
4 నవంబర్

1984

31 డిసెంబర్

1984

రాజీవ్ ఐ రాజీవ్ గాంధీ
రాజీవ్ గాంధీ

(1944–1991) అమేథీ ఎంపీ (ప్రధాని)

31 డిసెంబర్

1984

25 సెప్టెంబర్

1985

268 రోజులు రాజీవ్ II
ఈ విరామంలో మంత్రిత్వ శాఖ రద్దు చేయబడింది
పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి
13 జగదీష్ టైట్లర్

(జననం 1944) ఢిల్లీ సదర్ ఎంపీ (MoS, I/C)

22 అక్టోబర్

1986

14 ఫిబ్రవరి

1988

1 సంవత్సరం, 115 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రాజీవ్ II రాజీవ్ గాంధీ
14 మోతీలాల్ వోరా

(1928–2020) మధ్యప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ

14 ఫిబ్రవరి

1988

25 జూన్

1988

132 రోజులు
పౌర విమానయాన మరియు పర్యాటక శాఖ మంత్రి
15 శివరాజ్ పాటిల్

(జననం 1935) లాతూర్ ఎంపీ (MoS, I/C)

25 జూన్

1988

2 డిసెంబర్

1989

1 సంవత్సరం, 160 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రాజీవ్ II రాజీవ్ గాంధీ
పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి
విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్

(1931–2008) ఫతేపూర్ ఎంపీ (ప్రధాని)

2 డిసెంబర్

1989

5 డిసెంబర్

1989

3 రోజులు జనతాదళ్ విశ్వనాథ్ విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్
16 ఆరిఫ్ మొహమ్మద్ ఖాన్

(జననం 1951) బహ్రైచ్ ఎంపీ

6 డిసెంబర్

1989

10 నవంబర్

1990

339 రోజులు
17 హర్మోహన్ ధావన్

(1940–2024) చండీగఢ్ ఎంపీ (MoS, I/C)

21 నవంబర్

1990

21 జూన్

1991

212 రోజులు సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ) చంద్ర శేఖర్ చంద్ర శేఖర్
పౌర విమానయాన మరియు పర్యాటక శాఖ మంత్రి
18 మాధవరావు సింధియా

(1945–2001) గ్వాలియర్ ఎంపీ

21 జూన్

1991

9 జనవరి

1993

1 సంవత్సరం, 202 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రావు పివి నరసింహారావు
19 గులాం నబీ ఆజాద్

(జననం 1949) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ

9 జనవరి

1993

16 మే

1996

3 సంవత్సరాలు, 128 రోజులు
20 వి.ధనంజయ్ కుమార్

(1951–2019) మంగళూరు ఎంపీ

16 మే

1996

1 జూన్

1996

16 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ వాజ్‌పేయి ఐ అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
21 CM ఇబ్రహీం

(జననం 1948) కర్ణాటకకు రాజ్యసభ ఎంపీ

1 జూన్

1996

29 జూన్

1996

28 రోజులు జనతాదళ్ దేవెగౌడ హెచ్‌డి దేవెగౌడ
పౌర విమానయాన శాఖలో మంత్రి 29 జూన్

1996

21 ఏప్రిల్

1997

296 రోజులు
21A CM ఇబ్రహీం

(జననం 1948) కర్ణాటకకు రాజ్యసభ ఎంపీ

పర్యాటక శాఖ మంత్రి
21B శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా

(జననం 1950) కేంద్రపారా ఎంపీ

పౌర విమానయాన శాఖలో మంత్రి 21 ఏప్రిల్

1997

19 మార్చి

1998

332 రోజులు గుజ్రాల్ ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్
(21A) CM ఇబ్రహీం

(జననం 1948) కర్ణాటకకు రాజ్యసభ ఎంపీ

పర్యాటక శాఖ మంత్రి
(21B) శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా

(జననం 1950) కేంద్రపారా ఎంపీ

పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి
22 అనంత్ కుమార్

(1959–2018) బెంగళూరు సౌత్ ఎంపీ

19 మార్చి

1998

13 అక్టోబర్

1999

1 సంవత్సరం, 208 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ వాజ్‌పేయి II అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
23 శరద్ యాదవ్

(1947–2023) మాధేపుర ఎంపీ

13 అక్టోబర్

1999

1 సెప్టెంబర్

2001

1 సంవత్సరం, 323 రోజులు సమతా పార్టీ వాజ్‌పేయి III
24 సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్

(జననం 1968) కిషన్‌గంజ్ ఎంపీ

1 సెప్టెంబర్

2001

24 మే

2003

1 సంవత్సరం, 265 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ
25 రాజీవ్ ప్రతాప్ రూడీ

(జననం 1962) చాప్రా ఎంపీ (MoS, I/C)

24 మే

2003

22 మే

2004

364 రోజులు
26 ప్రఫుల్ పటేల్

(జననం 1957) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)

23 మే

2004

22 మే

2009

6 సంవత్సరాలు, 235 రోజులు నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ మన్మోహన్ ఐ మన్మోహన్ సింగ్
28 మే

2009

19 జనవరి

2011

మన్మోహన్ II
27 వాయలార్ రవి

(జననం 1937) కేరళకు రాజ్యసభ ఎంపీ

19 జనవరి

2011

18 డిసెంబర్

2011

333 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
28 అజిత్ సింగ్

(1939–2021) బాగ్‌పత్ ఎంపీ

18 డిసెంబర్

2011

26 మే

2014

2 సంవత్సరాలు, 159 రోజులు రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్
29 అశోక్ గజపతి రాజు పూసపాటి

(జననం 1951) విజయనగరం ఎంపీ

27 మే

2014

9 మార్చి

2018

3 సంవత్సరాలు, 286 రోజులు తెలుగుదేశం పార్టీ మోదీ ఐ నరేంద్ర మోదీ
నరేంద్ర మోదీ

(జననం 1950) వారణాసి ఎంపీ (ప్రధాని)

9 మార్చి

2018

10 మార్చి

2018

1 రోజు భారతీయ జనతా పార్టీ
30 సురేష్ ప్రభు

(జననం 1953) ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ

10 మార్చి

2018

30 మే

2019

1 సంవత్సరం, 81 రోజులు
31 హర్దీప్ సింగ్ పూరి

(జననం 1952) ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)

31 మే

2019

7 జూలై

2021

2 సంవత్సరాలు, 37 రోజులు మోడీ II
32 జ్యోతిరాదిత్య సింధియా

(జననం 1971) మధ్యప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ

7 జూలై

2021

9 జూన్

2024

2 సంవత్సరాలు, 338 రోజులు
33 కింజరాపు రామ్ మోహన్ నాయుడు[3]

(జననం 1987) శ్రీకాకుళం ఎంపీ

10 జూన్

2024

అధికారంలో ఉంది 23 రోజులు తెలుగుదేశం పార్టీ మోడీ III

సహాయ మంత్రులు

[మార్చు]
నం. ఫోటో మంత్రి

(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం

పదవీకాలం రాజకీయ పార్టీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధాన మంత్రి
నుండి కు కాలం
పర్యాటక మరియు పౌర విమానయాన శాఖ సహాయ మంత్రి
1 సరోజినీ మహిషి

(1927–2015) ధార్వాడ్ నార్త్ ఎంపీ

2 మే

1971

10 అక్టోబర్

1974

3 సంవత్సరాలు, 161 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్) ఇందిర III ఇందిరా గాంధీ
2 సురేంద్ర పాల్ సింగ్

(1917–2009) బులంద్‌షహర్ ఎంపీ

10 అక్టోబర్

1974

23 డిసెంబర్

1976

2 సంవత్సరాలు, 74 రోజులు
3 పి.అంకినీడు ప్రసాదరావు

(1929–1997) బాపట్ల ఎంపీ

4 ఆగస్టు

1979

27 నవంబర్

1979

115 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు) చరణ్ చరణ్ సింగ్
4 కార్తిక్ ఓరాన్

(1924–1981) లోహర్దగా ఎంపీ

14 జనవరి

1980

8 జూన్

1980

146 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) ఇందిర IV ఇందిరా గాంధీ
5 చందూలాల్ చంద్రకర్

(1920–1995) దుర్గ్ ఎంపీ

8 జూన్

1980

15 జనవరి

1982

1 సంవత్సరం, 221 రోజులు
6 ఖుర్షీద్ ఆలం ఖాన్

(1919–2013) ఫరూఖాబాద్ ఎంపీ

15 జనవరి

1982

2 సెప్టెంబర్

1982

230 రోజులు
పర్యాటక మరియు పౌర విమానయాన శాఖ సహాయ మంత్రి
7 అశోక్ గెహ్లాట్

(జననం 1951) జోధ్‌పూర్ ఎంపీ

31 డిసెంబర్

1984

24 ఆగస్టు

1985

236 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రాజీవ్ II రాజీవ్ గాంధీ
పౌర విమానయాన మరియు పర్యాటక శాఖ సహాయ మంత్రి
8 MOH ఫరూక్

(1937–2012) పాండిచ్చేరి ఎంపీ

21 జూన్

1991

2 జూలై

1992

1 సంవత్సరం, 11 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రావు పివి నరసింహారావు
పౌర విమానయాన శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి
(8) MOH ఫరూక్

(1937–2012) పాండిచ్చేరి ఎంపీ

2 జూలై

1992

17 జనవరి

1996

3 సంవత్సరాలు, 199 రోజులు
9B GY కృష్ణన్

(1929–2001) కర్ణాటక రాజ్యసభ ఎంపీ

15 సెప్టెంబర్

1995

16 మే

1996

244 రోజులు
పర్యాటక శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి
9A సుఖ్‌బాన్స్ కౌర్ భిందర్

(1943–2006) గురుదాస్‌పూర్ ఎంపీ

2 జూలై

1992

16 మే

1996

3 సంవత్సరాలు, 319 రోజులు
పౌర విమానయాన శాఖ సహాయ మంత్రి
10 జయంతి నటరాజన్

(జననం 1954) తమిళనాడుకు రాజ్యసభ ఎంపీ

9 జూన్

1997

19 మార్చి

1998

283 రోజులు తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) గుజ్రాల్ ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్
11 చమన్ లాల్ గుప్తా

(1934–2021) ఉధంపూర్ ఎంపీ

13 అక్టోబర్

1999

1 సెప్టెంబర్

2001

1 సంవత్సరం, 323 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ వాజ్‌పేయి III అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
12 శ్రీపాద్ నాయక్

(జననం 1952) పనాజీ ఎంపీ

1 జూలై

2002

24 మే

2003

327 రోజులు
13 కెసి వేణుగోపాల్

(జననం 1963) అలప్పుజ ఎంపీ

28 అక్టోబర్

2012

26 మే

2014

1 సంవత్సరం, 210 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మన్మోహన్ II మన్మోహన్ సింగ్
14 GM సిద్దేశ్వర

(జననం 1952) దావణగెరె ఎంపీ

26 మే

2014

9 నవంబర్

2014

167 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ మోదీ ఐ నరేంద్ర మోదీ
15 మహేష్ శర్మ

(జననం 1959) గౌతమ్ బుద్ధ్ నగర్ ఎంపీ

9 నవంబర్

2014

5 జూలై

2016

1 సంవత్సరం, 239 రోజులు
16 జయంత్ సిన్హా

(జననం 1963) హజారీబాగ్ ఎంపీ

5 జూలై

2016

30 మే

2019

2 సంవత్సరాలు, 329 రోజులు
17 జనరల్

V. K. సింగ్ (రిటైర్డ్.) PVSM AVSM YSM ADC (జననం 1950) ఘజియాబాద్ ఎంపీ

7 జూలై

2021

10 జూన్ 2024 2 సంవత్సరాలు, 362 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ మోడీ II
18 మురళీధర్ మోహోల్

(జననం 1974) పూణే ఎంపీ

10 జూన్

2024

అధికారంలో ఉంది 24 రోజులు మోడీ III

మూలాలు

[మార్చు]
  1. "Budget data" (PDF). www.indiabudget.gov.in. 2019. Archived from the original (PDF) on 4 March 2018. Retrieved 15 September 2018.
  2. "Ministry of Civil Aviation." Government of India. Retrieved on 20 February 2012.
  3. EENADU (10 June 2024). "రామ్మోహన్‌నాయుడికి పౌరవిమానయానం.. మంత్రులకు కేటాయించిన శాఖలివే." Archived from the original on 10 June 2024. Retrieved 10 June 2024.