భారత సైన్స్ , టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖ

Ministry of Science and Technology
Branch of Government of India
Ministry of Science & Technology
Central అవలోకనం
స్థాపనం	May 1971
అధికార పరిధి	Government of India
ప్రధాన కార్యాలయం	New Delhi
వార్ర్షిక బడ్జెట్	₹16,361 crore (US$2.0 billion) (2023-24 est.)
Minister responsible	Narendra Modi

సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖ అనేది భారతదేశంలో సైన్స్ & టెక్నాలజీకి సంబంధించిన నియమాలు, నిబంధనలు & చట్టాల సూత్రీకరణ, నిర్వహణకు బాధ్యత వహించే భారత ప్రభుత్వ మంత్రిత్వ శాఖ.

సంస్థ

మంత్రిత్వ శాఖ కింది విభాగాలను కలిగి ఉంది:

బయోటెక్నాలజీ విభాగం

ప్రధాన వ్యాసం: డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ బయోటెక్నాలజీ స్వయంప్రతిపత్త సంస్థలు

• నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇమ్యునాలజీ , ఢిల్లీ
• నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ సెల్ సైన్స్ , పూణే
• నేషనల్ బ్రెయిన్ రీసెర్చ్ సెంటర్ , మనేసర్
• కలాం ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హెల్త్ టెక్నాలజీ , విశాఖపట్నం
• సెంటర్ ఫర్ DNA ఫింగర్‌ప్రింటింగ్ & డయాగ్నోస్టిక్స్ , హైదరాబాద్
• ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ బయోసోర్సెస్ అండ్ సస్టైనబుల్ డెవలప్‌మెంట్, ఇంఫాల్
• నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ప్లాంట్ జీనోమ్ రీసెర్చ్, ఢిల్లీ
• ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ స్టెమ్ సెల్ బయాలజీ అండ్ రీజెనరేటివ్ మెడిసిన్, బెంగళూరు
• ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ లైఫ్ సైన్సెస్ , భువనేశ్వర్
• రాజీవ్ గాంధీ సెంటర్ ఫర్ బయోటెక్నాలజీ , తిరువనంతపురం
• ట్రాన్స్లేషనల్ హెల్త్ సైన్స్ & టెక్నాలజీ ఇన్స్టిట్యూట్, ఫరీదాబాద్
• నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ యానిమల్ బయోటెక్నాలజీ, హైదరాబాద్
• నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ బయోమెడికల్ జెనోమిక్స్ , కల్యాణి, పశ్చిమ బెంగాల్

ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలు

• భారత్ ఇమ్యునోలాజికల్స్ అండ్ బయోలాజికల్స్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (BIBCOL), బులంద్‌షహర్ , ఉత్తరప్రదేశ్
• ఇండియన్ వ్యాక్సిన్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్, ఢిల్లీ

శాస్త్రీయ & పారిశ్రామిక పరిశోధన విభాగం

• టెక్నాలజీ ప్రమోషన్, డెవలప్‌మెంట్ అండ్ యుటిలైజేషన్ ప్రోగ్రామ్ (TPDU)
  • ఇండస్ట్రియల్ R&D ప్రమోషన్ ప్రోగ్రామ్ (IRDPP)
  • టెక్నాలజీ డెవలప్‌మెంట్ అండ్ ఇన్నోవేషన్ ప్రోగ్రామ్ (TDIP)
    • సాంకేతిక అభివృద్ధి & ప్రదర్శన కార్యక్రమం (TDDP)
    • టెక్నోప్రెన్యూర్ ప్రమోషన్ ప్రోగ్రామ్ (TePP)
  • సాంకేతిక నిర్వహణ కార్యక్రమం (TMP)
  • అంతర్జాతీయ సాంకేతిక బదిలీ కార్యక్రమం (ITTP)
  • కన్సల్టెన్సీ ప్రమోషన్ ప్రోగ్రామ్ (CCP)
  • టెక్నాలజీ ఇన్ఫర్మేషన్ ఫెసిలిటేషన్ ప్రోగ్రామ్ (TIFP)
  • మహిళల కోసం సాంకేతిక అభివృద్ధి వినియోగ కార్యక్రమం (TDUPW)
• స్వయంప్రతిపత్త సంస్థలు
  • కన్సల్టెన్సీ డెవలప్‌మెంట్ సెంటర్ (CDC)
  • కౌన్సిల్ ఆఫ్ సైంటిఫిక్ అండ్ ఇండస్ట్రియల్ రీసెర్చ్ (CSIR)
• ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలు
  • నేషనల్ రీసెర్చ్ డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్ (NRDC)
  • సెంట్రల్ ఎలక్ట్రానిక్స్ లిమిటెడ్ (CEL)
• ఆసియన్ అండ్ పసిఫిక్ సెంటర్ ఫర్ ట్రాన్స్‌ఫర్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ (APCTT)
• పరిపాలన
• ఫైనాన్స్

సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ విభాగం

ప్రధాన వ్యాసం: డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ (భారతదేశం)

• టెక్నాలజీ ఇన్ఫర్మేషన్, ఫోర్‌కాస్టింగ్ & అసెస్‌మెంట్ కౌన్సిల్ (TIFAC)
• విజ్ఞాన్ ప్రసార
• నేషనల్ అక్రిడిటేషన్ బోర్డ్ ఫర్ టెస్టింగ్ అండ్ కాలిబ్రేషన్ లాబొరేటరీస్ (NABL)
• నేషనల్ అట్లాస్ అండ్ థీమాటిక్ మ్యాపింగ్ ఆర్గనైజేషన్ (NATMO), కలకత్తా
• సర్వే ఆఫ్ ఇండియా , డెహ్రాడూన్
• IISc
• IISERలు
• ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ నానో సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ
• ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ మెడికల్ సైన్సెస్ అండ్ టెక్నాలజీ, త్రివేండ్రం
• నేషనల్ క్వాంటం మిషన్ ఇండియా
• వాడియా ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హిమాలయన్ జియాలజీ , డెహ్రాడూన్

మంత్రుల జాబితా

సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ మంత్రి మంత్రిత్వ శాఖకు అధిపతి. ఇది కేంద్ర మంత్రివర్గంలో కీలకమైన కార్యాలయం.

#	ఫోటో	పేరు	పదవీకాలం		వ్యవధి	ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
1		సి. సుబ్రమణ్యం	2 మే 1971	10 అక్టోబర్ 1974	3 సంవత్సరాలు, 161 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
2		TA పై	10 అక్టోబర్ 1974	2 జనవరి 1975	84 రోజులు
3		ఇందిరా గాంధీ	2 జనవరి 1975	24 మార్చి 1977	2 సంవత్సరాలు, 81 రోజులు
(3)		ఇందిరా గాంధీ	19 అక్టోబర్ 1980	31 అక్టోబర్ 1984	4 సంవత్సరాలు, 12 రోజులు
4		రాజీవ్ గాంధీ	31 డిసెంబర్ 1984	14 జనవరి 1985	14 రోజులు	రాజీవ్ గాంధీ
5		విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్	5 డిసెంబర్ 1989	10 నవంబర్ 1990	340 రోజులు	వీపీ సింగ్	జనతాదళ్
6		చంద్ర శేఖర్	10 నవంబర్ 1990	21 జూన్ 1991	223 రోజులు	చంద్ర శేఖర్	సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)
7		పివి నరసింహారావు	21 జూన్ 1991	16 మే 1996	4 సంవత్సరాలు, 330 రోజులు	పివి నరసింహారావు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
8		అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	16 మే 1996	1 జూన్ 1996	16 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	భారతీయ జనతా పార్టీ
9		హెచ్‌డి దేవెగౌడ	1 జూన్ 1996	29 జూన్ 1996	28 రోజులు	దేవెగౌడ	జనతాదళ్
10		యోగిందర్ కె అలగ్ (స్వతంత్ర బాధ్యత)	29 జూన్ 1996	19 మార్చి 1998	1 సంవత్సరం, 263 రోజులు	దేవెగౌడ IK గుజ్రాల్	స్వతంత్రుడు
11		మురళీ మనోహర్ జోషి	19 మార్చి 1998	22 మే 2004	6 సంవత్సరాలు, 64 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	భారతీయ జనతా పార్టీ
12		కపిల్ సిబల్ (29-జనవరి-2006 వరకు స్వతంత్ర బాధ్యతలు)	23 మే 2004	22 మే 2009	4 సంవత్సరాలు, 364 రోజులు	మన్మోహన్ సింగ్	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
13		పృథ్వీరాజ్ చవాన్ (స్వతంత్ర బాధ్యత)	28 మే 2009	10 నవంబర్ 2010	1 సంవత్సరం, 166 రోజులు
(12)		కపిల్ సిబల్	10 నవంబర్ 2010	19 జనవరి 2011	70 రోజులు
14		పవన్ కుమార్ బన్సాల్	19 జనవరి 2011	12 జూలై 2011	174 రోజులు
15		విలాస్‌రావ్ దేశ్‌ముఖ్	12 జూలై 2011	10 ఆగస్టు 2012	1 సంవత్సరం, 29 రోజులు
16		వాయలార్ రవి	14 ఆగస్టు 2012	28 అక్టోబర్ 2012	79 రోజులు
17		జైపాల్ రెడ్డి	28 అక్టోబర్ 2012	26 మే 2014	1 సంవత్సరం, 210 రోజులు
18		డా. జితేంద్ర సింగ్ (స్వతంత్ర బాధ్యత)	26 మే 2014	9 నవంబర్ 2014	167 రోజులు	నరేంద్ర మోదీ	భారతీయ జనతా పార్టీ
19		హర్షవర్ధన్	9 నవంబర్ 2014	7 జూలై 2021	6 సంవత్సరాలు, 240 రోజులు
(18)		డా. జితేంద్ర సింగ్ (స్వతంత్ర బాధ్యత)	7 జూలై 2021

సహాయ మంత్రుల జాబితా

సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి

సహాయ మంత్రి	ఫోటో	పార్టీ		పదవీకాలం		సంవత్సరాలు
సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్		భారతీయ జనతా పార్టీ		13 అక్టోబర్ 1999	22 నవంబర్ 1999	40 రోజులు
బాచి సింగ్ రావత్				22 నవంబర్ 1999	22 మే 2004	4 సంవత్సరాలు, 182 రోజులు
సుజనా చౌదరి		తెలుగుదేశం పార్టీ		9 నవంబర్ 2014	8 మార్చి 2018	3 సంవత్సరాలు, 119 రోజులు