రాయకుదురు
రాయకుదురు | |
|---|---|
 | |
.svg)  రాయకుదురు | |
| అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 16°34′13″N 81°39′40″E / 16.57028°N 81.66111°E | |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | ఆంధ్రప్రదేశ్ |
| జిల్లా | పశ్చిమ గోదావరి |
| మండలం | వీరవాసరం |
| విస్తీర్ణం | 12.15 కి.మీ2 (4.69 చ. మై) |
| జనాభా (2011)[1] | 8,883 |
| • జనసాంద్రత | 730/కి.మీ2 (1,900/చ. మై.) |
| అదనపు జనాభాగణాంకాలు | |
| • పురుషులు | 4,461 |
| • స్త్రీలు | 4,422 |
| • లింగ నిష్పత్తి | 991 |
| • నివాసాలు | 2,511 |
| ప్రాంతపు కోడ్ | +91 ( 8816  ) |
| పిన్‌కోడ్ | 534247 |
| 2011 జనగణన కోడ్ | 588717 |
రాయకుదురు, పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా, వీరవాసరము మండలానికి చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన వీరవాసరం నుండి 7 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన భీమవరం నుండి 19 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. గ్రామం మధ్యలో kakateeyula కాలం నాటి శివాలయం ఉంది. తూర్పున దేవతల కాలం నాటి నదీ పాయ ఉంది. కాలక్రమేణ అది మడుగుగా మారింది.
గ్రామ చరిత్ర
[మార్చు]16వ శతాబ్దంలో గజపతుల పైకి దండయాత్ర చేసిన విజయనగర సామాజ్య చక్రవర్థి శ్రీ కృష్ణదేవరాయలు కొంతకాలం విడిది చేసిన గ్రామం అగుటచే అంతకుముందువున్న సుందరపురం పేరు పొయి రాయలకుదురుగా మారింది. రాయలవారు నివసించిన దాఖలాలు 16వ శతాబ్దంలో ఇక్కడ దివానం ఏర్పాటు చేసుకొన్నారు, ఇటు మొగల్త్తురు అటు అచంట (తూర్పు) పరగణా వరకు ఇక్కడ నుండే పరిపాలన సాగించినట్లు అప్పటి రాయల వారు దివానం తాలుకు అనవాళ్ళూ ఇప్పటికి ఈగ్రామంలో గుర్రాల బీడు, ఏనుగుల కోడు, ఊరు చుట్టూరా వడ్డానం లా తవ్విన కందకం. అదీ ఇప్పుడు మురుగునీటి మడుగుగా మారింది. వులవలదొడ్ది, డివానం గరువు లాంటివి రాయలవారి వాడుకలో వాడిన పదాలకు తార్కాణాలు. అతను నివసించిన (కన్నడ) కుదురు గాన రాయలకుదురుగా 16వ శతాబ్దం నుండి పిలవబడుతుంది. ఈ రాయలకుదురు రాను..రాను.. రూపంతరం చెంది రాయకుదురుగా మారింది. రాయలవారు చాలా ఎక్కువ సమయం కుదురుగా ఈ గ్రామంలో వున్నారని అందువలన రాయలకుదురుగా వున్న ప్రదేశం కనుక రాయలకుదురు అని పేరు వచ్చింది. ఇప్పుడు వ్యవసాయం చేయువారు వొక్కొక్క ప్రాంతంన్ని ఒక్కొ విధంగా పిలుస్తారు.రాయకుదురు నుండి చింతలకొటి గర్వుకు వెళ్లే దారిలో రహదారికి ఎడమవైపున వున్న ప్రాంతం, అలా వీరవల్లిపాలెం వెళ్లే రోడ్డు మధ్యలో వున్న ప్రాంతన్ని గుర్రాలబీడు అంటారు. రాయకుదురులో ఉన్న శివుని పేరు శ్రీ ఉమా మూలేశ్వర స్వామి చాలా మహిమాన్వితం కల దేవుడు. స్వామి వారికి శివరాత్రి కల్యాణం చాల బాగా జరుగుతుంది. 1985లో, 2008లో స్వామి వారికి మహా కుంభషేకం జరిగింది. 2003లో స్వామి వార్కి లక్ష రుద్రాక్ష పూజ జరిగింది. ఆ స్వామి వార్కి సుందరేశ్వరుడు అని పేరు. ఇవి కాక పూర్వకాలంలో 108 శివ లింగాలు, 108 చెరువులు కూడా ఉండేనని చెపుతారు.రాజా శ్రీ కృష్ణ దేవరాయలు కోసం ఒక వసతి స్థలంగా ఉపయోగపడేది ఈ గ్రామం.
ఇతర విశేషాలు
[మార్చు]- గ్రామం పాలకులుదివాన్ బహదూర్ వల్లూరి జగన్నాధ రావు పంతులు, జమీందారు .అతను 1899 మద్రాస్ డిప్యూటీ కలెక్టర్ గా ఉన్నప్పుడు కలగంపూడి & పెదమామిడిపల్లి (పశ్చి గోదావరి ) లో ఉంది. అది ఇప్పుడు "జగన్నాధ రావు పేట అని చిన్న గ్రామం మారింది. పేద ప్రజల కోసం రాయకుదురు 6 ఎకరాల స్థలం ఇచ్చింది.
- వల్లూరి నరసింహారావు పంతులు, జమీందారు (సహకార బ్యాంకు (1916) & తాలూకా బోర్డు & గ్రామ పంచాయతి బోర్డు రాయకుదురు మొదటి అధ్యక్షుడు.
- వల్లూరి సత్యనారాయణ మూర్తి, జమీందారు, అతను రాయకుదురుకి మొదటగా విద్యుత్ సదుపాయం కల్పించాడు.
- ప్రతి సంవత్సరం జనవరి, జూలై నెలలలో మావుళ్ళమ్మ అమ్మవారి జాతర జరుగుతుంది. రెండు సంవత్సరాలకు ఒకసారి వీరభద్ర సంబరం జరుగుతుంది.
- ఇక్కడ గరువు ప్రాంతంలో చేనేత కుటుంబాలు సుమారు వందకు పైనే నివసిస్తున్నాయి.
- శ్రీ కనకదుర్గ దేవి అమ్మవారి జాతర ఉగాదికి జరుగుతుంది
- రాయకుదురు పద్దెనిమిది (18) జాతుల పురం
- పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలో ఏర్పడిన మొట్ట మొదటి గ్రంథాలయం (1894) రాయకుదురు లోనే
దేవాలయాలు
[మార్చు]- శ్రీ కామేశ్వర స్వామి ఆలయం (శ్రీ వీరభద్ర ఆలయం గరువు)
- శ్రీ పార్వతి మూలేశ్వర స్వామి ఆలయం.
- శ్రీ భూ సమేత శ్రీ వేంకటేస్వర స్వామి వారి ఆలయం
- శ్రీ మావుళ్ళమ్మ, మహాలక్ష్మమ్మ అమ్మవారి ఆలయం (గ్రామ దేవతలు)
- శ్రీ పద్దాల ఎంకమ్మ ఆలయం
- శ్రీ కనకదుర్గ దేవి అమ్మవారి ఆలయం
- శ్రీ కోదండ రామాలయం (6)
- అయ్యప్ప స్వామి, ఆంజనేయ స్వామి, విఘ్నేశ్వర దేవాలయాలు కలవు
గణాంకాలు
[మార్చు]2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 9019. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 4566, మహిళల సంఖ్య 4453, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 2220 ఉన్నాయి.
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2511 ఇళ్లతో, 8883 జనాభాతో 1215 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 4461, ఆడవారి సంఖ్య 4422. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1337 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 60. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 588717.[2]
విద్యా సౌకర్యాలు
[మార్చు]గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 11, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌, అనియత విద్యా కేంద్రం, వీరవాసరం లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, భీమవరం లోనూ ఉన్నాయి. మేనేజిమెంటు కళాశాల పాలకొల్లు లోనూ ఉన్నాయి. దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, ఏలూరు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
[మార్చు]ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
[మార్చు]రాయకుదురులో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
[మార్చు]గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ఆరుగురు ఉన్నారు. ఐదు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
[మార్చు]గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
[మార్చు]మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం ఉంది. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
[మార్చు]రాయకుదురులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
[మార్చు]గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
[మార్చు]గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
[మార్చు]గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
[మార్చు]రాయకుదురులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 237 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 977 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 977 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
[మార్చు]రాయకుదురులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- కాలువలు: 977 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
[మార్చు]రాయకుదురులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
[మార్చు]పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు
[మార్చు]బియ్యం
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 2011 ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జనగణన డేటా - గ్రామాలు దత్తాంశ సమితి (in ఇంగ్లీష్), భారత రిజిస్ట్రార్ జనరల్, జనగణన కమిషనరు కార్యాలయం, Wikidata Q42501043, archived from the original on 11 July 2017
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".