సుభాషిత రత్న భాండాగారము
సుభాషిత రత్న భాండాగారము ఇది సంస్కృత సుభాషితముల నిధి . ఈ పుస్తకంలో కవిత్వం, నాటకం, చంపూ, భాణ, హాస్యం, పురాణాలు, చరిత్ర మఱియు పురాణాల నుండి ఎంచుకున్న ముఖ్యమైన సుభాషితములు ఉన్నాయి. దీనిని మొదట కాశీనాధ పాండురంగ పరబ్ 1929 లో మొదట సంకలనం చేశారు. తరువాత దీనిని నారాయణ రమణాచార్యులు, 1952 లో సంకలనం చేశారు.[1] [2]
వచన రూపం[మార్చు]
ఈ పుస్తకంలో ఆరు అధ్యాయాలు ఉన్నాయి. అవి:
- మంగళాచరణ ప్రకరణం
- సామాన్య ప్రకరణం
- రాజ ప్రకరణం
- చిత్రం ప్రకరణం
- అన్యోక్తి ప్రకరణం
- నవరస ప్రకరణం
మంగళాచరణ ప్రకరణం[మార్చు]
ఈ అధ్యాయంలో దేవతల గురించిన సుభాషితములు ఉన్నాయి. పరబ్రహ్మ, గణేశ, సరస్వతి, శివుడు, పార్వతి, షణ్ముఖ, హరిహరుడు, త్రిమూర్తులు, విష్ణువు, లక్ష్మి, బ్రహ్మ, దశావతారాలు, రాముడు, కృష్ణుడు, బుద్ధుడు, కల్కి, సూర్యుడు, చంద్రుడు మఱియు భూమి గురించి సుభాషితములు ఉన్నాయి.[2]
సామాన్య ప్రకరణం[మార్చు]
ఈ అధ్యాయంలో ప్రశంసనీయమైన మఱియు ఖండించదగిన సుభాషితములు కలవు. సుభాషిత-విద్య-కావ్య-కవి-పండిత్-ఛందస్సు-వ్యాకరణం-నైయాయిక-మీమాంస-వైద్య-గణక-పౌరాణిక-సజ్జన-సంపద-దానము-ఉదార-పరోపకారం-రోగి-ధర్మం-సంస్థ-సంఘం-క్షమ-నమ్రత-నిజం మాట్లాడేవాడు- మంచి సహవాసం, గృహస్థం, ఆశ్రమం, కొడుకు మొదలైన వాటిని ప్రశంసించే మఱియు ఖండించే సుభాషితములు ఇక్కడ ఉన్నాయి.
రాజ్య ప్రకరణం[మార్చు]
ఈ అధ్యాయంలో రాజ సభలను వివరించడం, విశిష్ట రాజులను స్తుతించడం, రాజ ఆభరణాలను వర్ణించడం, రాచరిక ప్రయాణాలు, యుద్ధ ఆయుధాలు, రాజరిక అధికారాన్ని ఖండించడం, రాజకీయాలు మఱియు సాధారణ విధానాలు వంటి విషయాలపై సుభాషితములు ఉన్నాయి.
చిత్ర ప్రకరణం[మార్చు]
ఈ అధ్యాయంలో సమస్య కథనం, ప్రహేళికలు, దొంగతనాలు, రహస్యాలు, రహస్య క్రియలు, అంతరాయాలు, బాహ్య సంభాషణలు, ప్రశ్నలు మఱియు సమాధానాలు, చిత్రాలు, భాషా చిత్రాలు మఱియు జాతి వివరణలు వంటి అంశాలపై సుభాషితమలు ఉన్నాయి.
అన్యోక్తి ప్రకరణం[మార్చు]
ఈ అధ్యాయంలో సూర్యుడు, చంద్రుడు, మేఘాలు, గాలి, పర్వతాలు, సముద్రాలు, రత్నాలు, నదులు, చెరువులు, బావులు, ఎడారులు, అడవులు, మంటలు, వ్యోమగాములు, భూమి జంతువులు, జల జంతువులు మఱియు చెట్ల గురించి సుభాషితాలు ఉన్నాయి.
నవరస ప్రకరణం[మార్చు]
ఈ అధ్యాయంలో, సౌందర్యం యొక్క రుచి వివరంగా వివరించబడింది. ఆ తర్వాత వీరత్వం, కరుణ, అద్భుతమైన హాస్యం, భయానకం, భీభత్సం, ప్రశాంతత మొదలైన వాటికి సమబంధించిన సుభాషితములు కలవు.
గ్రంథ వైశిష్ట్యము[మార్చు]
ఈ పుస్తకంలోని సుభాషితములు విషయానికి అనుగుణంగా అమర్చడం ముఖ్యం. సుభాషితముల విభాగము గ్రంథ విశిష్టతను తెలియజేస్తుంది. ఇందులో కథాసరిత్సాగరము, రఘువంశము, శిశుపాలవథ, కుమార సంభవము, అభిజ్ఞాన శాకుంతలము, కిరాతార్జునీయం, నైషధీచరితమ్, మేఘ సందేశం (సంస్కృతం), ప్రసన్న రాఘవ మొదలైన వారి నుండి ఉదహరించిన సుభాషితములు రత్నాలు వలే ఉదహరించబడినవి. సుభాషితముల సూచిక కూడా అందుబాటులో ఉండటం పుస్తకం యొక్క ప్రయోజనాన్ని పెంచుతుంది. తెలిసిన సుభాషితముల మూలాలు కూడా ఇక్కడ ప్రస్తావించబడ్డాయి. కష్టమైన పదాల అర్థం కూడా సుభాషితముల క్రింద పేర్కొనబడింది.