హైదరాబాదు సరిహద్దు గోడ
హైదరాబాదు సరిహద్దు గోడ తెలంగాణ రాష్ట్ర రాజధాని హైదరాబాదులోని పాతబస్తీకి సరిహద్దుగా కట్టబడిన గోడ. ఆ తరువాతికాలంలో హైదరాబాదు నగరం గోడను దాటి విస్తరించింది.[2] సుమారు 6 మైళ్ళ (9.7 కిమీ) పొడవు, 41 మైళ్ళ విస్తీర్ణంలో ఉన్న ఈ గోడ నగరం చుట్టూ సమృద్ధిగా లభించిన పెద్ద గ్రానైట్ రాళ్ళతో నిర్మించబడింది.
నిర్మాణం
[మార్చు]కుతుబ్ షాహీ వంశముకు చెందిన చివరి సుల్తాన్ అబుల్ హసన్ కుతుబ్ షా ఈ గోడ నిర్మాణాన్ని ప్రారంభించాడు. దక్కన్ మొఘల్ గవర్నర్ ముబారిజ్ ఖాన్ ఆధ్వర్యంలో నిర్మాణం కొనసాగి, మొదటి నిజాం- (నిజాం-ఉల్-ముల్క్ ఆసఫ్ జా I) చేత 1802లో పూర్తయ్యింది.[3][4] దీని నిర్మాణానికి 16 సంవత్సరాలు పట్టింది. శత్రువులు ఏమాత్రం పైకి ఎక్కకుండా రాళ్లతో సుమారు 18 అడుగుల (5.49 మీ) ఎత్తు, 8 అడుగుల (2.44 మీ) వెడల్పుతో ఈ గోడను నిర్మించారు. నగరానికి రాకపోకలు సాగించడానికి వీలుగా 13 ద్వారాలు (దర్వాజాలు) ఏర్పాటుచేసి, ఆ పదమూడు దర్వాజాలకు ఆనుకొని కిటికీలు ఏర్పాటుచేసి అక్కడ శక్తి స్వరూపిణి అయిన అమ్మవారి విగ్రహాన్ని ప్రతిష్టించారు.[5] నగర భద్రత కోసం రాత్రివేళలో ఈ దర్వాజాలు మూసేవారు. ఒకసారి రాత్రి దర్వాజాలు మూస్తే,ఎట్టి పరిస్థితిలోనూ తెల్లవారుజాము వరకు తెరిచేవారు కాదు.[6]
దర్వాజలు
[మార్చు]చాదర్ఘాట్ నుంచి దబీర్‌పురా వరకు ఏర్పాటుచేసిన ఈ 13 ద్వారాలకు ఆయా ప్రాంతాలను బట్టి పేర్లు పెట్టారు.[8] వాటిల్లో ప్రస్తుతం రెండు దర్వాజాలు (పురానపూల్ దర్వాజా, దబీర్‌పురా దర్వాజా) మాత్రమే మిగిలి ఉన్నాయి.[9][10][11]
- పురానపూల్ దర్వాజా (పురానపూల్)
- దబీర్‌పురా దర్వాజా (దబీర్‌పురా)
- చాదర్ఘాట్ దర్వాజా (చాదర్ ఘాట్)
- యాకుత్పురా దర్వాజా (యాకుత్పురా)
- అలియాబాద్ దర్వాజా (అలియాబాద్): రెండవ నిజాం అలీఖాన్ పేరు పెట్టబడింది.
- చంపా దర్వాజా
- లాల్ దర్వాజా
- గౌలిపురా దర్వాజా (గౌలిపురా): 1950లలో వీధులను విశాలం చేసే కార్యక్రమంలో ఈ దర్వాజా కాలగతిలో కనుమరుగయ్యింది.
- ఫతే దర్వాజా
- దూధ్ బౌలి దర్వాజా
- డిల్లీ దర్వాజా
- మీర్ జుమ్లా దర్వాజా
- అఫ్జల్ దర్వాజా: ఇది ఆఖరున 1861లో అఫ్జల్ ఉద్దౌలా కాలంలో నిర్మించబడింది.[1]
ఇతర వివరాలు
[మార్చు]- 1908లో మూసీ నదికి వరదలు వచ్చిన సమయంలో ఈ గోడ చాలాభాగం ధ్వంసమైంది. స్వాతంత్ర్యం తరువాత ప్రభుత్వం 1950, 1960లలో కూల్చివేసింది.[12]
- ఆక్రమణలు, అధికారుల నిర్లక్ష్యం కారణంగా దాదాపు అన్నిప్రాంతాల్లో పూర్తి గోడ ధ్వంసమవ్వగా అలియాబాద్ వద్ద కొంతభాగం ఇప్పటికీ వాడుకలో ఉంది.[12][13]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 B., Nitin (4 September 2017). "Of darwazas and khidkis: Tracing the origins of the walled city of Hyderabad" (in ఇంగ్లీష్). Hyderabad. Retrieved 20 December 2019.
- ↑ Bilgrami, 1927, pp. 94.
- ↑ Press Reporter's Guild Hyderabad (1965). Hyderabad: The City We Live in. Hyderabad: The University of Michigan.
- ↑ Yar Khan, Asif (22 July 2017). "Telangana drops guard on Hyderabad's historic fortified wall". Deccan Chronicle (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 20 December 2019.
- ↑ వార్త, చెలి (16 July 2017). "సంప్రదాయ ప్రతీకలు బోనాలు". వనిత విజయకుమార్‌ ద్వాప. Archived from the original on 20 డిసెంబరు 2019. Retrieved 20 December 2019.
- ↑ "Majestic Darwaza defied deluge, fell to bulldozers - Times of India". The Times of India. Retrieved 20 December 2019.
- ↑ "The "Khidki" and "Darwaza" of Hyderabad | The Siasat Daily". archive.siasat.com (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 20 December 2019.
- ↑ Bilgrami, 1927, pp. 95.
- ↑ KV, Moulika. "Fortified wall that protected Hyderabad against invaders now in shambles | Hyderabad News - Times of India". The Times of India (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 20 December 2019.
- ↑ "Dabeerpura Darwaza freed of encroachments - Times of India". The Times of India. Retrieved 20 December 2019.
- ↑ Khan, Asif Yar (4 August 2014). "Dabeerpura Darwaza: a sentinel of the past". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 20 December 2019.
- ↑ 12.0 12.1 Singh, T. Lalith (31 August 2015). "The vanishing walls of Hyderabad". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 20 December 2019.
- ↑ Varma, Dr. Anand Raj. "Doorways to a rich past". Telangana Today (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 20 December 2019.